Namutla ang pilotong balikbayan noong makita ang kuya niyang nagpaaral noon sa kanya. Nagulat talaga siya sa nalaman. Magandang araw sa inyo mga kaserye. Ngayon ay buklatin natin ang panibagong pahina na naglalaman ng paksang magkapatid.  Tahimik ang maliit na baryo kung saan lumaki sina Omar at Gerald.

Sa gilid ng palayan, nakatayo ang kanilang lumang bahay na yari sa kahoy at puwid. Sa labas maririnig ang huni ng mga ibon tuwing umaga. Ngunit sa loob may buwang na iniwan ang biglaang pagkawala ng kanilang mga magulang. Bata pa si Omar nang mamatay ang kanilang nanay at tatay dahil sa isang aksidenteng kinasangkutan ng bus na sinasakyan ng mga ito.

Labis na lungkot at kawalan ang dulot niyon sa kanilang dalawa ngunit higit na mabigat ang responsibilidad na iniwan nito kay Gerald. ang nakatatandang kapatid. Kuya, wala na talaga si nanay at tatay. Mahinang tanong ni Omar halos mangiyak habang nakadungaw sa bintana. Huminga ng malalim si Gerald.

Tinapik ang balikat ng nakababatang kapatid at pilit na pinatatagang tinig. Oo, bunso, wala na sila. Pero huwag kang mag-alala. Andito pa rin ako. Hindi kita iiwan. Mula noon, nagsilbing magulang si Gerald. Lang taong gulang lamang siya noon. Samantalang s taong gulang si Omar. Sa murang edad, pinasan niya ang bigat ng pagiging panganay, ang pagbabantay, pagpapakain at pagtataguyod sa kanilang dalawa.

Araw-araw, maagang gumigising si Gerald upang magluto ng simpleng almusal bago pumasok sa eskwela. Omar, bangun na. May lugaw ako diyan. Kainin mo bago ka pumasok. Tawag niya sa kapatid. Ngunit si Omar bagamat’t bata pa ay nakikita ang pagod sa mukha ng kuya. Madalas niyang isiping sanay andoon pa ang kanilang mga magulang upang hindi mahirapan si Gerald sa pag-aalaga sa kanya.

Habang tumatagal, natutong maging masunurin si Omar. Nakikinig siya sa mga payo ng kuya, nagsisikap sa pag-aaral at madalas ay tinutulungan itong magligpit ng bahay. Ngunit sa likod ng lahat ng iyon, dala-dala niya ang isang malaking pangarap, ang maging piloto. Tuwing nakakakita siya ng eroplanong dumadaan sa kalangitan, natitigilan siya at parang nararamdaman niya ang hangin ng kalayaan.

Kuya, palang araw lilipad din ako diyan. Ako ang magiging piloto ng pinakamalaking eroplano. Masiglang sabi ni Omar habang nakatingala sa kalangitan. Ngumiti si Gerald bagam sa loob-loob niya’y iniisip kung paano niya matutulungan ang kapatid na abutin ang ganoong kataas na pangarap. Kung iyan talaga ang gusto mo, susuportahan kita, bunso.

Pero kailangan mag-aaral ka ng mabuti. Tumango si Omar puno ng pag-asa. Oo kuya. Hindi ko sasayangin ang lahat ng ginagawa mo para sa akin. Dumating ang panahong kailangan ng magdesisyon si Gerald. Papasok na siya ng kolehiyo ngunit kapos na kapos sila sa pera. Alam niyang hindi kakayanin ng kanyang kinikita sa mga sideline ang parehong gastos para sa kanila.

pinili niyang isakripisyo ang sarili niyang pag-aaral at unahin si Omar. “Gerald, sigurado ka ba sa desisyon mo?” tanong ng isa nilang tiyahin na minsang dumalaw. Sayang ang talino mo. Pwede ka ring maging proponal balang araw. Ngumiti si Gerald at tumingin kay Omar na abala sa pagbabasa ng lumang aklat. Hindi po ako ang una.

Si Omar ang dapat mauna. Pangarap niya ang maging piloto at gagawin ko ang lahat para matupad iyon. Hindi na nakaimik ang tiyahin at napailing na lamang. Nang marinig ni Omar ang pag-uusap, nilapitan niya ang kuya. Kuya, hindi mo kailangang tumigil sa pag-aaral. Pwede naman tayong sabay. Hinawakan ni Gerald ang balikat niya.

Hindi, Omar. Mas malaki ang tsansa mo. Ako kaya ko ng magbanat ng buto. Pero ikaw, may pangarap ka. Gusto kong makitang kangabutin iyon. Nagpupumilit mang tanggihan ni Omar ang ideya. Wala siyang nagawa kundi tanggapin ang desisyon ng kuya. Ngunit sa kanyang murang isip, ramdam niya ang bigat ng sakripisyo ni Gerald.

Simula noon, hindi na nagpatuloy si Gerald sa kolehiyo. Sa halip, pumasok siya sa iba’t ibang trabaho upang masuportahan ang kapatid. Bagam’t hindi pa ganoon kasidhi ang responsibilidad sa kabanatang ito, nagsimula ng maramdaman ni Omar ang pagkakaiba ng buhay nila sa iba. Isang gabi habang nakahiga sila sa kanilang maliit na kama, bumulong si Omar.

Kuya, kapag naging piloto na ako, bibilhan kita ng malaking bahay. Hindi ka na magtatrabaho ng sobra. Napangiti si Gerald at hinaplos ang ulo ng kapatid. Sige punso, hihintayin ko yan. Pero huwag mong kalilimutan. Hindi lang bahay ang mahalaga. Ang mahalaga magpakatino at maging mabuting tao. Tumango si Omar sabay yakap sa kuya.

Pangako kuya. Lumipas ang mga taon. Habang lumalaki si Omar, lalong tumatatak sa kanyang puso ang pangarap. Ngunit higit ding tumitibay ang pagkakaunawa niya sa sakripisyo ni Gerald. Ang kuya na dapat ay may sarili ring kinabukasan ay pinili na lamang magtrabaho upang siya’y suportahan. sa eskwela, madalas tanungin si Omar ng kanyang guro, “Anong gusto mong maging paglaki mo?” Walang pag-aalinlangan siyang sumasagot, piloto po.

At sa tuwing sinasabi niya iyon, ramdam niya ang mainit na titig ng kanyang kuya mula sa likod ng silid na parang nagsasabing, “Kaya mo ihan bunso.” Ngunit hindi laging madali ang lahat. May mga gabing nagugutom sila. May mga pagkakataong kulang ang pambayad ng kuryente. At may mga araw na hindi makapasok si Omar dahil walang pamasahe.

Gayun pa man palaging pinipilit ni Gerald na gawing magaan ang lahat. Pasensya ka na bunso. Medyo kapos ngayon pero babawi tayo bukas.” Wika ni Gerald isang gabi habang naghahain ng kanin at tuyo. Ngumiti si Omar pilit na pinatatagang sarili. “Ayos lang kuya basta magkasama tayo. Sapat na.” Ang mga simpleng salitang iyon ay nagsilbing lakas ni Gerald upang magpatuloy.

Habang patuloy ang kanilang pakikipaka, unti-unti ring nabubuo sa isipan ni Omar ang kahulugan ng sakripisyo. Sa bawat pawis at pagod ng kanyang kuya, nakikita niya ang isang pag-ibig na hindi matutumbasan ng kahit ano. Kagamat’t bata pa, naramdaman niya ang obligasyong huwag sayangin ang lahat ng paghihirap na iyon.

Sa mga sandaling iyon, si Gerald ay hindi na basta kuya lamang. Siya na ang naging ina na nag-aalaga, ama na nagtuturo ng disiplina at kaibigan na handang makinig. Isang gabi, muling nagtanong si Omar habang nakatingala sa kisame. Kuya, hindi ka ba nagsisisi na tumigil ka sa pag-aaral? Tahimik muna si Gerald bago sumagot.

Hindi, Omar. Alam mo kung bakit? Kasi tuwing nakikita kitang masaya at porsigido, pakiramdam ko nakapagtapos na rin ako. Napaluha si Omar at niyakap ng mahigpit ang kuya. Sa kanyang murang puso, nangako siya. Balang araw babawi ako. Hindi ko hahayaang masayang ang lahat ng ginagawa mo. At sa gitna ng lahat ng kahirapan, pagod at pangarap, nagsimula ang kwento ng dalawang magkapatid na magkasangga sa laban ng buhay.

Si Omar ang batang nangangarap lumipad at si Gerald ang kuyang nagsakripisyo ng sariling kinabukasan upang matiyak na ang pangarap ng kapatid ay makarating sa langit. Maagang nagigising si Gerald araw-araw bago pa sumikat ang araw. Wala pang tilaok ng manok ay nakatayo na siya. nagbibihis ng lumang pantalon at marupok na tsinelas handa na para sa unang trabaho niya sa construction.

Sa maliit nilang bahay, tahimik na nakahiga si Omar. Mahimbing pa ang tulog. Saglit na tumigil si Gerald. Pinagmasdan ang kapatid na payapang natutulog at bumulong. Para sao bunso, para sa lahat ng pangarap mo. Sa construction, buong araw siyang nagbubuhat ng semento, nag-aakyat ng bakal at nakabil sa ilalim ng araw.

Ang init ay tila ba lumuluto sa kanyang balat at ang bigat ng kanyang pasan ay tila sumasabay sa bigat ng kanyang mga pangarap para kay Omar. Ngunit kahit tirik na tirik ang araw, hindi siya nagrereklamo. Alam niyang bawat patak ng pawis ay katumbas ng piso para sa tuition, para sa libro, para sa kinabukasan ng kapatid. “Gerald, pahinga ka muna.

Mamaya baka himatayin ka na niyan.” wika ng kasamang trabahador. Umiling siya sabay ngiti. Ayos lang. Kailangan ko pang tapusin ‘to. May pinaglalaanan ako ng kita ko kaya’t hindi pwedeng magkulang. Pag-uwi niya sa hapon, halos wala ng lakas ang katawan niya. Ngunit hindi doon natatapos ang araw niya. Saglit lamang siyang naghuhugas ng mukha, kumakain ng kaunting kanin at tuyo, at pagkatapos ay nagbibihis muli para sa susunod na trabaho.

Minsan ay nagde-deliver siya ng mga gulay sa palengke sakay ng lumang bisikleta na ipinamanapa ng kanilang ama. Sa bawat pedalyada, ramdam niya ang pananakit ng kanyang mga binti. Ngunit hindi niya alintana habang dinadala niya ang mga gulay sa customer palagi niyang iniisip bawat sako ng repolyo na dinadala ko ay isang hakbang para kay Omar.

Hindi ako titigil. Pagdating ng gabi, kapag akala ng lahat ay tapos na ang kanyang pakikipaglaban, nagsisimula pa lamang ang isa pang yugto ng araw ni Gerald. Pumapasok siya bilang kahera sa isang maliit na tindahan malapit sa plaza. Doon nakaupo siya ng maraming oras. Nagbibilang ng sukli at tumatanggap ng bayad. Sa pagitan ng mga customer, madalas niyang sinusulyapan ang orasan.

Hindi dahil sa inip kundi dahil iniisip niya kung gising pa kaya si Omar at nag-aaral. Isang gabi habang nag-aabot siya ng sukli, tinanong siya ng may-ari ng tindahan. Gerald, hindi ka ba napapagod? Parang tatlong tao ang ginagawa mong trabaho. Ngumiti siya. Bagamat’t halata ang pamumula ng kanyang mga mata. Napapagod din pero kailangan eh.

May kapatid akong pinag-aaral. Gusto kong matupad niya ang pangarap niya. Umiling ang may-ari. Tila ba na hanga. Buti ka pa handang magsakripisyo para sa kapatid. Iba talaga ang pagmamahal ng isang kuya. Ngumiti si Gerald at muling bumalik sa pagtatrabaho. Samantala, si Omar bag alam ang hirap ng kuya ay sinisikap ding maging masunurin.

Pag-uwi mula sa eskwela, nagliligpid siya ng bahay, naglalaba ng kaunting damit at nag-aaral ng mabuti. Madalas ay gising pa siya kapag umuuwi si Gerald mula sa tindahan. Kuya, kumain ka na ba? Tanong ni Omar isang gabi habang nakalatag sa mesa ang kanyang mga libro. “Oo, busog na ako.” Sagot ni Gerald.

Bagam’t ang totoo’y kaunting tinapay lang ang nakain niya sa trabaho. Ayaw niyang ipakita sa kapatid ang pagkukulang. Sigurado ka? May natira pang kanin na itlog dito. Kainin mo na. Ngumiti si Gerald. nilapit ang ulo ng kapatid at ginulo ang buhok nito. Huwag mo na akong intindihin. Mag-aral ka na lang ng mabuti. Yan ang pinakaimportante.

Napabuntong hininga si Omar ngunit tumango na lang. Sa puso niya alam niyang nagsisinungaling ang kuya para lamang huwag siyang mag-alala. Kaya’t lalo niyang pinipilit ang sarili na mag-aral ng masipag upang hindi masayang ang bawat patak ng pawis at pagod na inia nito. Isang araw, napansin ng guro ni Omar ang kanyang pagiging masigasig.

Omar, lagi kang mataas ang marka. Ano ang inspirasyon mo?” Ngumiti siya sabay sagot. Ang kuya ko po siya ang nagtatrabaho para sa akin kaya’t kailangan kong pagbutihin. Naluha ang guro at pinuri si Omar. Ang mga salitang iyon ay nagpatunay kung gaano kalaki ang impluwensya ni Gerald sa kanyang buhay.

Minsan umuuwi si Gerald na may dalang ilang baryang sobrang kita. Ibibigay niya ito kay Omar na may ngiti. Omar, bumili ka ng paborito mong candy. Panahon na para mag-enjoy ka rin. Ngunit si Omar madalas ay tumatanggi, “Kuya, itabi na lang natin yan. Mas magagamit pa natin sa libro o sa papel.” Napapailing si Gerald ngunit natutuwa sa kaisipan ng kapatid. Iba ka rin bunso.

Bata ka pa pero ang tanda mo na mag-isip. At sa mga simpleng pag-uusap na iyon, lalong tumitibay ang samahan nila. Ang pagmamahalan nilang magkapatid ang nagsisilbing sandigan ng kanilang buhay. Sa kabila ng hirap at kakulangan, may mga pagkakataong halos mawalan ng lakas si Gerald. Isang gabi, pag-uwi niya galing sa tindahan, bigla siyang napaupo sa sahig. Pagod na pagod.

Agad siyang nilapitan ni Omar. Kuya, ayos ka lang ba? Oo, bunso, medyo pagod lang. Hinawakan ni Omar ang kamay niya at mariing tumingin sa kanya. Kuya, hindi ako papayag na masayang lahat ng hirap mo. Pangako gagawin ko ang lahat para maging piloto. Gusto kong makita kang proud sa akin balang araw. Napangiti si Gerald at bagam’t halos mabuwal na siya sa pagod, lumakas ang loob niya.

“Hindi mo na kailangang patunayan pa, Omar.” Proud na ako sao ngayon pa lang. Sa bawat araw na lumilipas, nagiging bahagi na ng buhay nila ang sakripisyo at pagtitiyaga. Kung minsan wala silang ulam, kung minsan ay kandila lamang ang nagsisilbing ilaw sa kanilang tahanan. Ngunit hindi kailan man nawala ang kanilang pag-asa.

Para kay Gerald, sapat na ang makita si Omar na nag-aaral ng mabuti. Para kay Omar, sapat na ang malaman na may kuya siyang handang magsakripisyo ng lahat para sa kanya. At sa simpleng pamumuhay nila, nabuo ang isang mas matibay na pangako na ano man ang mangyari, hindi sila bibitiw sa isa’t isa.

Lumipas ang mga taon at dahan-dahang nagbunga ang lahat ng pagsusumikap at sakripisyo ni Gerald. Mula sa mga araw ng pawis at gutom, mula sa gabing halos walang pahinga, heto na ngayon ang kagalakan. Nakapagtapos si Omar ng kolehio bilang piloto. Hindi matumbasan ang sayang naramdaman ni Gerald nang makita ang kapatid na nakasuot ng uniporme.

Puti at maayos ang polo. May palamuting alon sa balikat at may kasamang sumbrero na may tatak ng kanilang eskwelahan sa aviation. Para kay Gerald, hindi lang iyon tela at badge kundi simbolo ng bawat patak ng pawis na ibinuhos niya. “Kuya,” ngumiti si Omar habang nakaharap sa salamin, hawak ang sumbrero.

“Saas, piloto na ako.” Lumapit si Gerald, pinisil ang balikat ng kapatid at halos hindi makapaniwala. Sabi ko sa’yo, darating din ang araw na ito. Ngayon, kaya mo abutin ang langit. Literal. Natawa si Omar. Oo nga kuya. Pero kung hindi dahil sao hindi ko maaabot to. Sa lahat ng hirap mo ito ang resulta. Napailing si Gerald at ngumiti ng payak.

Hindi, Omar. bungalto ng pagsisikap mo rin. Ako’y tulay lang. Pero ikaw ang naglakad sa daan. Ikaw ang lumipad. Dumating ang araw ng kanyang unang pagsasanay bilang opisyal na piloto sa isang eroplano. Para kay Omar, iyon ang pinakamatinding karanasan ng kanyang buhay. Pag-upo niya sa cockpit, hindi niya mapigilang manginig ang mga kamay.

Hindi siya isang pasahero kundi isa sa mga taong may hawak ng kinabukasan ng eroplano at ng lahat ng pasahero nito. Huminga siya ng malalim. Sa isip niya, bumalik ang lahat ng ala-ala. Ang kuya niyang nagbubuhat ng semento. Ang kuya niyang nagpepedal ng bisikleta para mag-deliver. Ang kuya niyang nagbibilang ng sukli hanggang madaling araw.

Ngayon siya naman ang may hawak ng kontrol. Ready ka na ba, Omar? Tanong ng kapwa niyang piloto na nasa tabi. Ngumiti siya kahit kinakabahan. Handa na ngayon magsisimula ang tunay na paglipad ng buhay ko. Habang unti-unting umaangat ang eroplano sa himapawid, dama ni Omar ang kakaibang kasiyahan at kagalakan.

Ang tanawin ng ulap, ang asol na kalangitan at ang tunog ng makina ay parang musika sa kanyang pandinig. Sa loob ng kanyang isipan, nagbulong siya. Kuya, tingnan mo ako nandito na ako. Lahat ng hirap mo, lahat ng pawis mo wala nang nasayang. Lumilipad ako ngayon para sa ating dalawa.

Ilang linggo ang lumipas, unti-unti ng nag-iba ang ikot ng mundo ni Omar. Ang dati’y simpleng buhay na kasama ang kanyang kuya sa maliit na bahay. Ngayo’y napalitan ng mas marangyang karnasan. Bilang bagong piloto, nakikisalamuha siya sa mga kapwa piloto at crew na sanay sa marang pamumuhay. Minsan pagkatapos ng biyahe, imbitado siya ng mga kasama na kumain sa mamahaling restaurant.

May mga hand steak, pasta at imported na alak na dati napapanood lang niya sa telebisyon. Subukan mo Omar.” Sabi ng isa sa mga copilot habang iniao ng mamahaling alak. Nag-alangan siya sandali. Naalala ang mga gabing sardinas at tuyo lang ang ulam nila ni Gerald. Ngunit sa huli tinanggap niya at ngumiti. Salamat para sa bagong simula.

At doon nagsimulang mabuksan ang kanyang paningin sa bagong mundo. Hindi naglaon na sanay na si Omar sa mga biyahe sa iba’t ibang bansa. Minsan ay nasa Singapore siya, minsan sa Japan, at kung minsan ay umaabot pa sa Europa. Ang mga hotel na tinutuluyan nila ay puno ng karangyaan, malalambot na kama, malalaking salamin at pagkain na hindi niya maubos sa dami.

“Ang sarap ng buhay, ano?” tanong ng isa niyang kaibigan habang nakaupo sila sa labi ng isang five star hotel. “Oh.” Sagot ni Omar habang nakatanaw sa malalaking sundeler. Parang ibang mundo talaga. Hindi ko inakala na makararanas ako ng ganito. Masasanay ka rin, tugon ng kaibigan. Kapag ganito ang trabaho mo, normal na lang ang lahat ng ito.

At unti-unti ngang nasanay si Omar. Kung dati masaya na siya sa simpleng kanin at itlog, ngayon ay hinahanap-hanap na niya ang lasa ng steak. Kung dati sapat na ang maliit na bahay nila ni Gerald, ngayon ay parang masyadong makitid ang tingin niya roon kumpara sa malalaking hotel na tinutuluyan niya.

Isang gabi, umuwi siya kay Gerald matapos ang isa sa kanyang biyahe. Pagbukas niya ng pinto, sinalubong siya ng amoy ng ginisang sardinas. Nakatayo si Gerald sa maliit na kusina pawisan at nakangiti. Omar, ayos nandito ka na. Kumain ka na. Niluto ko to para sao. Napatingin si Omar sa mesa. Isang platong sardinas at kanin. Saglit siyang natahimik.

Tila ba nahirapan siyang ngumiti. Sanay na ang panlasa niya sa mamahaling pagkain. At ngayon parang hindi niya kayang lunukin ang nasa harapan. Salamat kuya sabi niya pilit na nakangiti. Hindi ito nakaligtas kay Gerald. Oh, bakit parang alangan ka? Hindi mo ba gusto? Dati paborito mo to. Umiling si Omar at sagot, “Hindi naman sa gann.

Siguro lang iba na kasi ang nakasanayan ko sa mga biyahe. Pero masarap pa rin naman to, kuya. Salamat.” Ngumiti si Gerald. Kahit may kirot na naramdaman sa dibdib, hindi niya ipinahalata. Lumipas pa ang mga buwan at lalo pang lumalim ang pagkakaiba ng mundo ni Omar at Gerald. Habang nananatili si Gerald sa simpleng buhay, si Omar naman ay unti-unting nahuhulog sa kinang ng marangyang mundo.

May mga pagkakataong tinatawagan siya ni Gerald upang kumustahin ngunit abala si Omar. Kuya, sorry ha. Nasa dinner kami ng mga kasama ko. Tatawag na lang ako ulit. At madalas hindi na siya nakakatawag muli. Sa isip ni Gerald, natural lamang iyon. Bata pa si Omar. May bagong trabaho, may bagong mundo. Ngunit sa puso niya may agam-agam.

Unti-unti na siyang nadadala ng kinang. Huwag sana niyang kalimutan kung saan siya nanggaling. Ngunit para kay Omar, hindi niya agad namamalayan ang pagbabago. Para sa kanya, natural lang na masanay sa bago niyang paligid, sa bawat biyahe, sa bawat bagong lugar. Tila ba lumalayo siya sa dating mundo na puno ng sakripisyo at simpleng kasiyahan.

At bagam’t nasa taas siya ng ulap, dala ang titulong piloto. Unti-unti ring nagbabago ang direksyon ng kanyang puso at pananaw. Mabilis ang naging takbo ng mga buwan para kay Omar. Bilang bagong piloto, halos linggo-linggo ay nasa ibang bansa siya. Sa bawat paglapag ng eroplano, bagong tanawin, bagong karanasan at bagong ala-ala ang kanyang nadadala.

Ang mga lungsod na dati ipinapangarap lamang niyang makita sa mga libro o pelikula ngayon ay literal na nilalakaran ng kanyang mga paa. Sa unang rest day niya sa Singapore, naanyayahan siya ng mga kasama sa isang kilalang kainan. Napuno ng ilaw ang paligid. Mabangong usok mula sa mga ulam ang sumalubong sa kanila.

Sa mesa, nakahain ang steak, seafood at iba pang pagkain noon ay wala siya ni Katiting na ideya kung ano ang lasa. “Tikman mo to, Omar!” sabi ng isa niyang kaibigan habang nag-aabot ng plato. Huwag ka nang mahiya. Ganitong klase ng pagkain ang dapat mong sinusulit habang nandito ka. Medyo nahihiya pa si Omar ngunit hindi na siya nagpaligoy-ligoy.

Inilapit niya ang tinidor at marahang sumubo. Napangiti siya. Dama ang lambot at lasa ng karne na halos matunaw sa kanyang bibig. “Grabe!” bulong niya. Parang ibang klase talaga ang lasa. Ang layo sa mga kinakain ko dati. Nagtawanan ang kanyang mga kasamahan. Masasanay ka rin. Kapag mas tumagal ka rito, hahanapin-hanapin mo na to.

Hindi naglaon. Naging normal na para kay Omar ang ganitong klaseng buhay. Sa tuwing may rest day, mas pinipili niyang maglibot. Kung nasa Japan siya, bibisita siya sa mga tindahan ng anime at gadget. Kung nasa Europe, magpapakuha siya ng larawan sa harap ng mga kilalang pasyalan. Hindi niya namamalayan unti-unti ng napupuno ng mga bagong gamit ang kanyang maleta.

mamahaling relo, branded na sapatos at ilang kasuotang noon ay nakikita lang niya sa mga advertisement. “Deserve ko to.” Pulong niya sa sarili habang tinitingnan ang isang pares ng sapatos na kakabili lamang. Pinaghirapan ko naman lahat ng ito. Ito ang gantimpala ko. At iyun nga ang kanyang palaging dahilan para kay Omar. Ang bawat gamit na nabibili, ang bawat kainan sa mamahaling restaurant, at ang bawat gala sa ibang bansa ay para bang gantimpala sa lahat ng taong naghirap siya sa pag-aaral.

Ngunit kasabay ng kanyang kasayahan, may isang bagay na hindi na niya napapansin. Si Gerald. Sa Pilipinas, nananatili ang kanyang kuya sa maliit nilang bahay. Patuloy na nabubuhay sa payak na paraan. Wala itong reklamo ngunit tila lalong lumalayo ang pagitan nila. Sa tuwing maisip niya ito, may kumukurot sa kanyang puso.

Subalit agad din niyang binabaliwala. Makakabawi rin ako balang araw, bulong niya habang nakatanaw sa bintana ng hotel. Kapag mas malaki na ang naipon ko, kapag masled na ang trabaho ko, babawi ako kay kuya. Ngunit habang lumilipas ang mga araw, mas inuuna niyang lasapin ang kasalukuyang saya kaysa magpadala ng balita o tumawag. Isang gabi, matapos ang mahabang biyahe, humiga siya sa malambot na kama ng isang hotel sa Dubai.

Nakatingin siya sa kisame, hawak ang cellphone at naalala niya ang kuya niya. Dapat siguro tawagan ko siya,” bulong niya. Binuksan niya ang contact list at nakita ang pangalan ni Gerald. Ngunit bago niya pindutin ang call button, nag-pop up ang isang notification mula sa mga kasamahan niya. Dinner tayo sa baba. Libre ng kapitan.

Napaisip siya. Tinitigan niya ang pangalan ng kuya niya sa cellphone sa kadahan-dahang ibinaba ang aparato. “Bukas na lang,” sabi niya sa sarili. Hindi naman siya magagalit. Naiintindihan naman siguro niya. At muli ipinagpaliban niya ang simpleng kumustahan. Samantala, sa Pilipinas, nakaupo si Gerald sa lumang upuan nila sa sala.

Hawakwak ang lumang cellphone. Kanina pa siya nakatingin sa screen. Umaasang tatawag ang kapatid. Ngunit sa bawat minutong lumilipas, wala. Napangiti siya ng payak kahit may lungkot sa kanyang mga mata. Siguro abala lang talaga si Omar. Pilotong-piloto na siya ngayon. Hindi ko siya masisisi. Ngunit sa kaloob-looban, dama ni Gerald ang pangungulila.

Siya na halos buong buhay ay inialay para kay Omar. Ngayo’y nakadarama ng unti-unting paglayo ng kapatid. Muling bumalik si Omar sa isa sa kanyang rest day. Ngayon naman ay nasa Paris siya sa kalsada ng Shamsise, naglalakad siya kasama ang ilang kapwa piloto at flight attendant. May hawak siyang maliit na paper bag na naglalaman ng isang mamahaling relo.

“Tingnan mo to, Omar.” sabi ng kasama niyang piloto habang nagmamasid sa paligid. Kapag nagsawa ka sa ganitong mga bagay, ibig sabihin sanay ka na talaga sa lifestyle natin. Napatawa si Omar. Siguro nga. Pero sa totoo lang, parang dati pangarap ko lang na makita ang Eiffel Tower. Ngayon andito na ako mismo.

Sulitin mo hindi lahat nabibigyan ng ganitong pagkakataon. Tumango si Omar. Oo nga. Sulitin ko. Isa lang ang buhay at ngayon ko lang ito mararanasan. Ngunit sa isip niya, sumingit ang ala-ala ng kuya niya. Ang imah ni Gerald napawisan, nakangiti kahit pagod. Nagsusuklay ng buhok habang pauwi mula sa trabaho. Saglit na napabuntong hininga si Omar.

Balang araw babawi ako sa’yo kuya. Bulong niya. Hintayin mo lang. Ngunit ang salitang balang araw ay naging paulit-ulit na palusot. Sa bawat pagkakataong maaari niyang tawagan si Gerald, laging may dahilan. Abala siya, pagod siya, may lakad sila. Hindi niya alam na sa Pilipinas may mabigat ng pinagdadaanan ang kanyang kuya sa bawat araw na lumilipas habang si Omar ay masarap na kumakain sa mga mamahaling kainan, si Gerald naman ay palihim na nakikipaglaban sa isang karamdaman na ayaw niyang ipaalam habang si Omar ay lumilibot sa mga

makukulay na lungsod ng mundo. Si Gerald ay unti-unting pinapahirapan ng sakit sa isang tahimik na sulok ng kanilang tahanan. At sa pagitan ng dalawang magkapatid, mas lalo pang lumalayo ang pagitan, isang agwat na hindi agad namamalayan ni Omar ngunit unti-unting nagiging bangin na mahirap tawirin. Abala si Omar sa isa na namang biyahe.

Nasa isang lungsod siya sa Europa. At matapos ang mahabang oras ng trabaho, nagpasya siyang umupo sa isang maliit na cafe sa gilid ng kalsada. Sa kanyang harapan, nakahain ang isang tasa ng kape at isang tinapay na mamahalin ng lasa. Habang tinitigan niya ang mga dumaraan, naisip niya kung gaano kalayo na ang narating niya mula sa payak na buhay sa Pilipinas.

Ngunit sa gitna ng katahimikan, biglang nag-vibrate ang kanyang cellphone. Kinuha niya ito at nakita ang isang hindi pamilyar na pangalan sa Messenger. Bahagya siyang nagtaka. Ngunit binuksan niya rin. Omar, pasensya na kung dito ako nag-message. Ako si Lando, kaibigan ng kuya mo. Matagal ko ng gustong sabihin sao ito.

Nasa ospital ang kuya Gerald mo. May matagal na siyang sakit at ngayon lang namin nakumbinsi na ipatingin. Mahina siya, Omar. Sana makauwi ka. Para siyang binuhusan ng malamig na tubig. Nanlaki ang kanyang mga mata at halos mabitawan ang cellphone. Paulit-ulit niyang binasa ang mensahe parang ayaw niyang paniwalaan.

“Hindi, hindi pwede.” bulong niya sa sarili. Nag-flashback sa kanyang isip ang lahat. Ang batang si Gerald na palaging nakahawak sa kanyang kamay. Sa tuwing papasok sila sa paaralan, ang kuya niyang nagluluto ng simpleng ulam tuwing gabi. Ang mga araw na sabay silang natutulog sa iisang kutson dahil wala silang sariling kama.

At higit sa lahat ang mga sakripisyo, ang pagtigil nito sa pag-aaral, ang pagod sa trabaho at ang walang sawang pagtulong upang maabot niya. ang pangarap. Ngayon heto siya nakaupo sa isang cafe sa ibang bansa. Suot ang mamahaling relo, hawak ang tasa ng imported na kape habang ang taong nagbigay ng lahat para sa kanya. Nakikipaglaban sa ospital.

“Anong klaseng kapatid ako?” bulong ni Omar halos pabulong ngunit puno ng bigat. Muli niyang binuksan ang messenger at mabilis na nag-type ng sagot, “Kuya Lando, totoo ba to? Bakit hindi ko alam? Anong sakit niya? Saan ospital siya naka-confine? Mabilis ang naging tugon. Totoo, Omar. Hindi kasi niya gustong ipaalam.

Lagi niyang sinasabi na ayaw ka niyang abalahin lalo na’t busy ka sa trabaho. Pero ngayong lumalala na hindi na namin kayang itago pa. Nasa St. Martin Hospital siya. Mahina siya. Kung makakauwi ka, mas mabuti. Tumigil ang oras para kay Omar. Hindi niya alam kung ano ang mas dapat niyang maramdaman. Galit saili, panghihinayang o takot.

Ngunit isang bagay lang ang malinaw. Hindi na siya pwedeng maghintay. Agad niyang kinuha ang cellphone at tinawagan airline office. Hello, this is Captain Omar Druz. I’d like to file forgency leave. Yes, immediately. I need to fly back to the Philippines at the soon as possible time. N officer captain omhaned naming i processad peroangan ninoing magpasser ng supporting docum docum can followis niang tugan please this is urgent my brother Narinig niya ang pagbuntong hininga ng

kausap. Allr captain, we adjust your schedule. You’re cleared for leave, safe travels. Pagkababa ng tawag, saglit siyang napayuko. Hawak-hawak ang ulo. Parang binagsakan ng langit at lupa ang kanyang dibdib. Lahat ng kasayahan, lahat ng bagong karanasan, lahat ng marangyang bagay naging walang saysay sa isang iglap.

Sa kanyang isipan, bumalik ang isang partikular na ala-ala. “Kuya, pangarap kong maging piloto.” Masiglang sinabi ng batang si Omar noon. At sagot ni Gerald, “Sige lang, Omar. Ako na ang bahala. Kahit anong mangyari aabutin mo yan. Ngayon gusto niyang isigaw. Kuya, sana ako na lang ang naghirap. Sana hindi ikaw ang nandian ngayon.

Tumayo siya mula sa cafe. Iniwan ang kalahating tasa ng kape at nagmadaling bumalik sa kanyang tinutuluyan. Habang nag-iimpake ang mga gamit, patuloy ang pagbaha ng ala-ala sa kanyang isip. Naalala niya ang simpleng ngiti ni Gerald habang iniabot ang baon niya noong high school. Naalala niya ang pagod nitong umuuwi mula sa trabaho ngunit pilit pa ring naghahanda ng hapunan.

Naalala niya ang araw na sinabi nitong tumigil na lang siya sa pag-aaral dahil mas mahalaga ang kinabukasan ni Omar. Lahat ng iyon isinakripisyo mo para sa akin, bulong niya. Halos nanginginig ang boses. Pero ako, pinabayaan kita. Pagdating niya sa airport habang naghihintay sa boarding gate, muli niyang binuksan ang cellphone.

Tinitigan niya ang mga litrato nila ni Gerald. May mga larawan silang magkasama sa lumang bahay sa harap ng maliit na birthday cake na minsang ipinaghanda nito. May litrato rin silang magkatabi sa graduation niya noong high school. Hawak ni Gerald ang kanyang medalya at ngiting-ngiti. Unti-unting bumigat ang kanyang dibdib.

Hindi na niya napigilan ang luha na dahan-dahang bumagsak sa kanyang pisngi. Isang flight attendant ang lumapit. Sir, are you okay? Tumango siya kahit nanginginig ang boses. Yes, I’m fine. I just I just need to go home. Habang nasa eroplano pauwi ng Pilipinas, nakatanaw siya sa labas ng bintana. Ang mga ulap na dati simbolo ng kanyang pangarap.

Ngayo’y tila ba nagpaparamdam ng bigat. Kuya, bulong niya habang pinipikit ang mga mata. Maghintay ka lang. Uuwi na ako. Hindi na ako magpapabaya ulit. At sa unang pagkakataon matapos ang napakahabang panahon, ramdam niya ang tunay na bigat ng pagiging isang kapatid. Ang bigat ng pagmamahal na matagal niyang nakalimutan. Ngunit ngay’y bumalik ng mas masidhi.

Sa bawat patak ng luha niya habang lumilipad pauwi, isa lamang ang malinaw. handa na siyang bumawi. Pagbaba ni Omar sa eroplano, halos hindi na niya inalintana ang pagod at ang bigat ng biyahe. Habang hawak ang maliit niyang bag, mabilis niyang tinungo ang labasan ng paliparan. Ang tanging nasa isip niya ay makarating agad sa ospital na sinabi ni Lando.

Wala n ibang mahalaga. Hindi ang mamahaling relo na nasa kamay niya. Hindi ang mga lugar na napuntahan niya. Kundi ang kuya niyang matagal na niyang napabayaan. Paglabas niya ng airport, mabilis siyang sumakay ng taxi. “Kuya, St. Martin Hospital po. Bilisan ninyo.” Sabi niya sa Dra. Bakas ang kaba sa kanyang boses.

Tumingin ang dver sa rear viiew mirror at napansin ang namumugto niyang mga mata. May emergency ba, sir? Tanong nito. Tumango lamang si Omar mahigpit na hawak ang bag. Kuya ko nasa ospital. Kailangan ko siyang makita agad. Hindi na nagtanong pa ang Driver. Umabante ito ng mabilis halos dumadaan sa bawat masikip na kalsada para mapabilis ang biyahe.

Pagdating sa ospital, halos tumakbo si Omar papasok. Hawak ang cellphone para muling basahin ang mensahe ni Lando kung saang kwarto naka-confine si Gerald. Sa bawat hakbang, ramdam niya ang pabilis ng pabilis na tibok ng kanyang puso. Room 307. Pagdating niya sa harap ng pintuan, saglit siyang natigilan.

Parang ayaw niyang buksan. May takot na baka ang imahe ng kuya niyang malakas, masigla at palaging handang mag-alaga ay tuluyan ng mapalitan ng isang larawan na hindi niya matitiis makita. Ngunit kailangan pinilit niyang ipihit ang siradura at pumasok. Pagbukas ng pinto, bumungad sa kanya ang tanawing sumaksak sa puso niya.

Si Gerald nakahiga sa puting kama ng ospital. Napakapayat. Halos lumubog ang pisngi, maputla ang balat, at may mga aparatong nakakabit sa katawan. Ang dating malakas na bisig na kayang magtrabaho maghapon, ngayo’y halos putot balat. Kuya, mahina ngunit nanginginig na tinig ni Omar ang lumabas sa kanyang bibig.

Napatingin si Gerald at kahit mahina isang ngiti ang sumilay sa labi nito. Omar, nandito ka na pala. Hindi na napigilan ni Omar ang sarili. Mabilis siyang lumapit at niyakap ang kanyang kuya ng mahigpit. Para bang doon niya gustong ibuhos ang lahat ng pagsisisi at pagkukulang sa mga nakalipas na taon. Kuya, bakit hindi mo sinabi? Bakit mo itinago sa akin ito? Halos humigpin niyang tanong habang nakayakap.

Mahinang tinapik ni Gerald ang likod niya. Ayaw kitang abalahin, Omar. Gusto kong mag-focus ka sa pangarap mo. Alam kong mahirap ang dinaanan mo. Hindi ko gustong maging sagabal. Lalong bumulusok ang bigat sa dibdib ni Omar. Hinawakan niya ang kamay ng kuya at pinisil iyon. Hindi ka sagabal kuya. Ikaw ang dahilan kung bakit natupad ko ang pangarap ko.

Lahat ng ito ikaw ang nagbigay daan. Kung wala ka wala ako rito ngayon. Paano mo nasabi na sagabal ka? Napakagat ng labi si Gerald. Pilit pinipigilan ang sariling luha. Masaya akong makita kang nakarating sa kung saan mo gustong makarating. Yun lang naman ang healing ko. Kahit hindi ako, kahit hindi ako kasama palagi, basta maabot mo ang pangarap mo, sapat na.

Parang tinutusok ang puso ni Omar sa bawat salitang iyon. Ang mga mata niya ay tuluyang napuno ng luha. Kuya, ano bang halaga ng pangarap kung mawawala ka? Ano bang halaga ng lahat ng mga biyaheng ginawa ko? Ng mga hotel na tinuluyan ko? Ng lahat ng kinita ko? Kung ikaw ang nag-iisang taong minahal ko ng higit pa sa sarili mo ay mawawala sa akin.

” Tahimik na nagdaang ilang segundo. Tanging tunog ng monitor sa gilid ng kama ang maririnig kasabay ng mabagal na paghinga ni Gerald. Omar! Mahina nitong bulong. Huwag mo akong sisihin. Pinili kong manahimik dahil gusto kong makita kang masaya. Alam kong darating ang panahon na babalik ka rin at heto ka nga ngayon.

Umiling si Omar. Hawak pa rin ang kamay ng kuya. Pero kuya, sana sinabi mo. Sana hindi mo itinago. Sana. Sana kahit kaunti man lang nabawasan ko ang sakit na dinadala mo. Nagpatuloy ang luha sa kanyang pisngi. Sa loob-loob niya, kung hindi siya umuwi agad, baka huli na ang lahat. Ibinuka ni Gerald ang mga mata at tinitigan ang nakababatang kapatid.

Mahina ngunit malinaw ang tinig niya. Alam mo Omar, hindi ako nagsisisi. Kahit anong hirap, kahit anong sakit, masaya ako sa naging desisyon ko. Ikaw kasi ang pangarap ko. Ikaw ang dahilan kung bakit ako tumigil sa pag-aaral. Bakit ako nagsakripisyo? Kasi alam kong balang araw makikita kitang nasa ere na kamit ang pangarap mo.

At iyon anak na ng Diyos ay sapat ng gantimpala para sa akin. Napaigpi si Omar halos mabasag ang kanyang tinig. Kuya, hindi ko kayang mawala ka. Hindi ko kayang isipin na lahat ng sakripisyo mo ay hahantong sa ganito. Handa akong isuko lahat ng mayroon ako basta’t bumalik lang ang lakas mo. Hinaplus ni Gerald ang braso niya. Pilit ngiti. Huwag mong isipin yan, Omar.

Ang mahalaga, nandito ka. Hindi mo alam kung gaano kalaking ginhawa ang nadama ko nang makita kitang pumasok sa pintuang yon. Kahit gaano ako kahina, biglang gumaan ang pakiramdam ko. Niyakap muli ni Omar ang kanyang kuya mahigpit para bang nais niyang pigilin ang oras. Kuya, pangako, hindi na ako mawawala ulit.

Hindi na ako magiging abala para makalimutan ka. Ikaw lang ang natitirang pamilya ko at hinding-hindi na kita iiwan. Nagpatuloy sila sa mahigpit na yakap at sa mga sandaling iyon, nakalimutan ni Omar ang lahat. Ang mundo sa labas ng ospital, ang mga pangarap na dati hinabol niya ng walang pakundangan. Ang natitira lang ay ang pag-ibig niya para sa kanyang kuya at ang matinding pagsisisi na bumabalot sa kanyang puso.

Sa katahimikan ng silid, naramdaman ni Omar na para siyang muling bumalik sa kanilang kabataan doon sa simpleng bahay kung saan-sabay silang kumakain ng tuyo at kanin. kung saan sabay silang natutulog sa iisang kutson. Ngunit ngayong nakahiga si Gerald sa ospital, napagtanto niya ang katotohanang iyon na ang lahat ng kasayahang tinamaan niya ay walang saysay kung mawawala ang nag-iisang taong nag-alay ng lahat para sa kanya.

At doon tuluyang tumatak sa kanyang puso ang panibagong pangarap. Hindi na ang lumipad ng mataas kundi ang manatili sa tabi ng taong nagmahal sa kanya ng higit pa sa sarili nito. Tahimik ang silid ng ospital, tanging tunog ng bentilador at mahinang beep ng monitor angalingawngaw. Nasa gilid ng kama si Omar.

Hawak ang maliit na basang bimpo. Marahang pinupunasan ng noon ang kanyang kuya. Maputla pa rin si Gerald. Ngunit kumpara sa unang araw na dumating siya, mas gumaan na ang itsura nito. Habang nakatitig, hindi maiwasang magbaliktanaw si Omar. Parang pelikulang dumadaloy sa isip niya ang lahat ng ginawa ng kanyang kuya mula pagkabata hanggang sa araw na nakatanggap siya ng lisensya bilang piloto.

“Naalala mo ba kuya?” basag niyang tanong habang pinipisil ang kamay ni Gerald. Noong grade school ako, kahit wala tayong baon, ikaw ang gumagawa ng paraan. Nagtitinda ka ng fish ball sa kanto tapos ako nakangiti lang habang binibilhan mo pa ako ng ice candy. Hindi ko non naisip kung gaano kahirap yun para sa’yo. Napangiti si Gerald kahit mahina.

Maliit lang naman yon. Basta makita kitang masaya. Sulit na. Hindi ko na iniisip kung ako mismo gutom na. Hindi napigilan ni Omar. ang pagpatak ng luha. Kuya, ngayon ko lang talaga nararamdaman ang bigat ng lahat ng ginawa mo. Lahat ng sakripisyo, lahat ng pawis, lahat ng pagod. At ako pinabayaan kita. Habang nag-e-enjoy ako sa ibang bansa, ikaw pala nahihirapan dito mag-isa.

Toik him si Gerald saka huminga ng malalim. Huwag mong sabihing pinabayaan mo ako. Masaya akong makita kang masaya. Yun naman ang lagi kong dasal. Hindi ba na maabot mo ang pangarap mo? Pero hindi sapat yun kuya. Halos sigaw ni Omar sa bahay takip ng bibig para hindi makaistorbo sa ibang pasyente. Hindi sapat na maabot ko ang pangarap kung kapalit naman ay ang kalusugan mo.

Kung alam ko lang, sana noon pa ako nagpadala. Sana mas madalas akong tumawag. Sana nandito ako. Tumitig lamang si Gerald sa kapatid. Bakas sa mga mata ang pag-unawa. Omar, hindi ako humihingi ng kapalit. Wala akong pinagsisisihan. Ngunit sa puso ni Omar, hindi ganoon kasimple. Sa bawat araw na nag-aalaga siya sa ospital, mas lalong lumalalim ang kanyang pagsisisi.

Kapag dinadampian niya ng bimpo ang noo ng kuya. Kapag pinapalitan niya ang kumot o kaya’y inaayos ang pagkain nito. Paulit-ulit na bumabalik ang mga ala-ala. Si Gerald na nagbubuhat ng sako sa construction. Si Gerald na nagde-deliver ng mga kahon. Si Gerald na puyat sa maliit na tindahan. Kung hindi siya nagsakripisyo, hindi ako piloto ngayon.

Isang gabi habang mahimbing na natutulog si Gerald, nakaupo si Omar sa upuang plastic. Nakatitig lamang sa kanya. Mahigpit niyang hawak ang rosaryo na dinala ng isang kaibigan ng pamilya. Panginoon, mahina niyang bulong. Alam kong naging makasarili ako. Pinili kong tumingin sa sarili kong kasayahan kaysa sa taong nag-alay ng lahat para sa akin.

Pero ngayon, hinihiling ko, bigyan niyo pa ng lakas ang kuya ko. Huwag niyo muna siyang kunin. Ako na ang babawi. Ako na ang mag-aalaga. Hindi ko hahayaang mag-isa siyang magdusa ulit. Napaiyak siya. Tahimik ngunit masakit habang pinagmamasdan ang payapang mukha ng kanyang kuya. Kinabukasan, paggising ni Gerald, nadatnan niyang nakahanda na ang pagkain sa maliit na mesa.

Niluto iyon ni Omar mula sa kantina ng ospital. Oh kuya! Nakangiting sabi ni Omar. Pilit itinatago ang pagod. Paborito mong lugaw. Medyo matabang na nga lang pero lagyan na lang natin ng toyo. Napatawa si Gerald pagaman mahina. Hindi ko akalain Omar na marunong ka na ring mag-alaga. Dati ako lang ang gising ng madaling araw para asikasuhin ka.

Umupo si Omar sa tabi at inakay ang kutsara sa kamay ng kuya. Panahon ko naman ngayon. Ako naman ang mag-aalaga sao. Pahinga ka lang kuya. Ako na ang bahala. Habang sinusubuan niya si Gerald, biglang bumalik sa ala-ala niya ang gabing hindi siya makatulog noong siya’y bata pa. Nagising siya noon sa ingay ng makina ng pananahi.

Paglabas niya ng kwarto, nadatnan niyang gising pa si Gerald. Tinatahi ang lumang pantalon para maayos niyang magamit sa eskwela. “Kuya, hindi ka pa natutulog?” tanong ng batang si Omar noon. “Gawin ko lang ‘to, Omar, para bukas maayos kang makapasok. Matulog ka na. May klase ka pa. Ngayon, habang sinusubuan niya ng lugaw ang kanyang kuya, parang nakita niyang muli ang eksenang iyon.

Ngayon ako naman ang gagawa ng paraan para maayos ang lahat sao kuya. Lumipas ang ilang araw at kahit nakakapagod ang pagbabantay, hindi umalis si Omar sa tabi ng kanyang kapatid. Nagbasa siya ng mga libro, nakipag-usap sa mga nurse at siniguradong maayos ang gamot na iniinom ni Gerald. Sa bawat oras na ginugol niya rito, mas lalo niyang naunawaan ang halaga ng oras, ang bagay na matagal na niyang ipinagkait sa kuya niya.

Kuya, tanong niya minsang magkasama silang nagkwentuhan habang naghihintay ng nurse. Kung sakaling hindi ako naging piloto, ano kaya ang gusto mong maging buhay natin? Nag-isip si Gerald saka ngumiti. Alam mo kahit simpleng tindahan lang basta magkasama tayo, masaya na ako. Hindi naman mahalaga kung gaano karangya ang buhay.

Ang mahalaga hindi tayo nag-iiwanan. Tinamaan si Omar sa salitang iyon. Sa isip niya, ilang taon din siyang tila nag-iwan nalibang sa ibang bansa habang ang kuya niya ay mag-isang lumalaban sa sakit. Minsan gabi, nakatulog si Gerald matapos uminom ng gamot. Tahimik na nakaupo si Omar. Nakatitig sa ilaw na fluorescent.

Sa kanyang dibdib, isang pangako ang unti-unting tumitibay. Hindi na mauulit. Hindi na ako mawawala. Hindi na kita iiwan. Kuya, sa bawat pagkakataon, ako na ang kasama mo. Ako na ang magiging sandigan mo tulad ng pagiging sandigan mo sa akin noon. Makalipas ang ilang araw, mas gumaan na ang pakiramdam ni Gerald.

Pagamaan mahina pa rin, nakikita na ni Omar ang pagbalik ng kulay sa pisngi ng kanyang kuya. Isang umaga nang makita niya itong nakangiti habang binabasa ang librong dinala ng isang kaibigan, napangiti rin siya at naisip, “Ito ang tunay na gantimpala.” Ang makita siyang muling may pag-asa. Umupo siya sa tabi at mahigpit na hinawakan ang kamay ni Gerald.

Kuya, seryoso niyang wika. Mula ngayon ako na ang bahala sa lahat. Hindi mo na kailangang magtrabaho. Hindi mo na kailangang magsakripisyo. Ako na ang gagawa niyan para sa’yo. Huwag ka nang mag-alala. Hindi na masasayang ang lahat ng pinaghirapan mo. Napatingin si Gerald sa kanya.

Bakasang lungkot at tuwa sa mga mata. Hindi ko hiningi ang kapalit, Omar. Tumango si Omar. Alam ko, pero gusto kong ibigay kasi hindi ko nahahayaang muli kang magtusa nang mag-isra. Pangako yan kuya. Kahit anong halaga, kahit anong paraan, babawi ako.” Sa sandaling iyon, tila nabunutan siya ng tinik. Ang bigat ng pagsisisi ay naroon pa rin.

Ngunit sa bawat pag-aalaga niya, ramdam niya ang unti-unting paghilom. hindi lang ng katawan ng kanyang kuya kundi ng sarili niyang puso. At sa bawat araw na lumilipat sa ospital, isa lang ang paulit-ulit niyang panalangin. Panginoon, bigyan ninyo pa ako ng panahon. Panahon para makabawi. Panahon para ipakita kay kuya na ang lahat ng sakripisyo niya ay hindi kailan man nasayang.

Matapos ang ilang linggo ng gamutan, unti-unting bumuti ang kalagayan ni Gerald. Mula sa dating maputla at payat na katawan, unti-unti ng bumabalik ang sigla at lakas niya. Sa bawat araw na nagdaan, ramdam niya ang malasakit ng kanyang kapatid na si Omar. Ang taong dati, parang unti-unti na siyang nalilimutan.

Ngayoy’ lagi ngasa tabi niya. Sa bawat pagbangon niya mula sa higaan, narian si Omar para tulungan siyang makaupo. Sa bawat kain, narian ito para siguraduhing sapat ang kanyang nutrisyon. Hindi lang siya isang piloto ngayon, isa na rin siyang tagapag-alaga. Nakahand lahat para lamang sa kapatid. Isang umaga habang tinutulungan siyang kumain ng sopas, ngumiti si Gerald.

Parang bumalik ang dati no? Noong bata pa tayo lagi mong inaasahan na ako ang mag-aabot ng pagkain sa’yo. Napatawa si Omar ngunit may halong kirot ang kanyang ngiti. Oo nga kuya pero ngayon ako na ang gagawa niyan para sa’yo. Dati ikaw ang sakripisyo ng sakripisyo. Ngayon panahon ko naman para bumawi. Natahimik si Gerald at tinitigan lamang ang kanyang kapatid.

Sa kanyang puso, dama niya ang sinseridad ng bawat salita nito. Ramdam niyang hindi ito basta mga pangakong dala ng guilt kundi ng totoong pagmamahal. Lumipas pa ang ilang araw at sa wakas ay dumating ang balitang matagal nilang hinihintay. Mr. Gerald Reyz wika ng doktor na pumasok sa silid. May dala-dalang clipboard.

Masasabi kong stable na ang iyong kondisyon. Pwede ka nang makalabas ng ospital sa susunod na linggo. Basta’t ipagpapatuloy ninyo ang inireseta kong maintenance at regular na checkup. Laking tuwa ni Gerald na halos mapaluha siya. Salamat doc, salamat talaga. Nanginginig ang kanyang tinig sabay tingin kay Omar na agad namang ngumiti. “Kuya, narinig mo yon? Pwede ka nang umuwi.” Halos pasigaw na saad ni Omar.

Bakas ang saya sa mukha. Ngumiti si Gerald ngunit agad ding lumalim ang kanyang titig. Oo, makakauwi na ako. Pero saan? Sa lumang bahay natin. Tanong niya. May halong kaba at pananabik. Sandaling natahimik si Omar. Sa loob-loob niya, matagal na niyang inihahanda ang isang plano. At ngayon panahon na upang maisakatuparan ito.

Dumating ang araw ng paglabas ni Gerald sa ospital. Bitbit nila ang ilang gamit at sa halip na dumiretso sa kanilang lumang bahay, nagulat si Gerald ng ibang direksyon ang tinahak ng sasakyan. “Uy, Omar!” Annie ni Gerald habang nakatanaw sa bintana. “Hindi naman ito ang daan pauwi.” “Ah, saan mo ako dinadala?” Ngumiti lamang si Omar hindi nagbigay ng diretsong sagot.

Basta sumama ka lang. May ipapakita ako sa’yo. Napakunot ang noon ni Gerald ngunit hindi na siya nag-usisa pa. Naisip niyang baka surpresa nga ito. Habang patuloy silang bumabaybay sa kalsada, unti-unting nagbago ang tanawin. Mula sa mga simpleng kabahayan ay napalitan ito ng malalaking bahay, maluluwang na kalsada at mga puno hardin na maayos ang pagkaka-landscape.

Nagulat si Gerald. Omar, teka lang. Mukhang hindi na ito abot ng jeep na sinasakyan natin dati. Ah, saan mo talaga ako dadalhin? Napangiti si Omar bakasang kasabikan sa kanyang mga mata. Malapit na kuya. Konting tiis na lang. Makalipas ang ilang minuto, huminto ang sasakyan sa tapat ng isang malaking bahay.

Malaki ang gate, moderno ang disenyo at halatang bago. Malinis ang paligid, may mga halaman at harding maayos ang ayos. Napamulagat si Gerald. Ano to Omar? Kanino onong bahay na’? Lumapit si Omar binuksan ng pinto ng sasakyan at inalalayan siya pababa. “Kuya, welcome home.” Napatulala si Gerald. Hindi makapaniwala sa narinig. “Ha? Ibig mong sabihin, atin to?” Tumango si Omar nakangiti ngunit may halong kaba. Oo kuya.

Pinaghirapan ko to. Matagal ko ng gustong gawin pero ngayon lang ako nagkaroon ng pagkakataon. Gusto ko paglabas mo ng ospital hindi lang basta balik sa dati. Gusto ko mas magandang buhay na ang sasalubong sao. Nanlaki ang mga mata ni Gerald at napaupo siya sa isang malapit na upuan sa hardin. Hindi siya makapagsalita sa una.

Nang sa wakas ay nakabawi siya ng hininga. Tiningnan niya ang kapatid ng diretso sa mata. Omar, sobra na to. Hindi ko alam kung karapatdapat ba ako sa lahat ng to. Lumapit si Omar lumuhod sa harap ng kuya niya at hinawakan ang mga kamay nito. Kuya, kung may karapat sa lahat ng ito, ikaw yon. Kung hindi dahil sa’yo, wala ako rito ngayon.

Hindi ko mararating ang pangarap ko. At kahit ilang bahay pa ang bilhin ko, kahit gaano pa kalaki ang maipundar ko, wala yang halaga kung wala ka.” Naluha si Gerald at tuluyan nang bumagsak ang mga luha sa kanyang pisngi. “Salamat, Omar. Salamat at hindi mo ako nakalimutan. Mahigpit silang nagyap sa gitna ng hardin.

Tila muling nabuo ang lahat ng nawasak sa pagitan nila. Tahimik ang paligid ng bagong bahay. Ang mga ilaw sa kisame ay naglalatag ng malambot na liwanag sa makinis na sahig na kahoy. Samantalang ang malamig na simoy mula sa bintana. ay pumapawi sa bigat ng nakaraang mga buwan. Sa sala, nakaupo sina Omar at Gerald magkatabi sa mahabang sofa.

Pareho silang pagod sa dami ng nangyari mula ng lumabas sa ospital si Gerald. Ngunit ang damdamin nilang bumabalot ay hindi pagod kundi kagalakan. Habang nakatanaw sa maluwang na silid na pailing si Gerald, tila hindi pa rin makapaniwala. Omar, hindi ko talaga akalain hanggang ngayon parang panaginip pa rin na nandito ako.

Ngumiti si Omar mahina ngunit puno ng katiyakan ang kanyang tinig. Hindi ito panaginip kuya. Totoo lahat to. At gusto kong malaman mo ikaw ang dahilan kung bakit ko pinaghirapan ang lahat. Napatingin si Gerald sa kanya halatang naguguluhan. Ako? Pero bakit? Eh ikaw naman talaga ang nagsikap. Ikaw ang nag-aral. Ikaw ang nakipagsapalaran sa ibang bansa.

Ako naiwan lang dito. Nagtiis sa payak na buhay. Bakit ako pa ang sinasabi mong dahilan? Huminga ng malalim si Omar. Saka siya tumayo at naglakad papunta sa gitna ng sala. Doon sa ilalim ng ilaw, humarap siya kay Gerald na parang isang sundalong nagsasalita ng buong puso. Kuya, lahat ng ito.

Tinapik niya ang dingding, ang sahig, ang bubong na nakalilim sa kanila. Para sa’yo, para sa lahat ng ginawa mo. Para sa akin. Kung wala ka, hindi ako makakapag-aral. Kung wala ka, hindi ako makakapasok bilang piloto. At kung wala ka, baka wala ako ngayon.” Nanahimik si Gerald hindi makapagsalita. Nagpatuloy si Omar. Naalala mo noong bata pa tayo, ikaw ang palaging nagsasakripisyo.

Kapag wala tayong makain, mas pinipili mong ako na lang ang kumain. Kapag may gusto akong gamit sa eskwela, ginagawa mo ang lahat para maibigay yon. Kahit yung mga pangarap mo isinanabi mo para lang matupad ang sa akin. Lumambot ang mukha ni Gerald. Ramdam niya ang bigat ng mga ala-ala. Mga gabing nagkasya sila sa isang pirasong tinapay.

Mga araw na naglakad siya papunta sa trabaho para lang may pamasahe si Omar. Hindi niya inunda ang lahat dahil sa isip niya iyon ang tama bilang kuya. Kuya! Dagdag ni Omar. Kaya ko binili ang bahay na ‘to. Hindi lang para sa akin. Hindi para ipakita kung gaano ako umasenso. Pinili kong to dahil gusto kong maranasan mo rin ang ginhawang hindi mo naranasan noon.

Panahon na para ikaw naman ang malasap ng buhay na hindi puro sakripisyo. Nang marinig iyon, bumigat ang dibdib ni Gerald. Hindi niya napigilang mapaluha. Bumagsak ang mga luha sa kanyang pisngi hindi dahil sa lungkot kundi dahil sa labis na pasasalamat at pagmamahal. Omar, mahina niyang sambit. Hindi ko alam kung paano ako makakabawi sa lahat ng to.

Hindi ko inasahan na gagawin mo ito para sa akin. Sa totoo lang, sapat na sa akin na makita kang masaya na matupad mo ang pangarap mo. Pero sobra-sobra na. Agad lumapit si Omar umupo sa tabi ng kuya niya at hinawakan ang kanyang mga kamay. Wala kang kailangang ibalik kuya. Ang lahat ng ito kusa kong ginawa.

Kasi mahal kita. Kasi utang ko sao ang lahat. Hindi mo alam kung gaano ako natakot nung nalaman kong may sakit ka. Ang dami kong pinagsisihan. Pero ngayong binigyan tayo ng pagkakataon, gagawin ko ang lahat para mapunan ang mga nawala. Niyakap ni Gerald si Omar mahigpit na para bang ayaw na niyang pakawalan pa. Salamat kapatid ko.

Hindi mahalaga kung gaano kalaki ang bahay nagto. Hindi rin mahalaga kung gaano karangya ang buhay natin. Ang mahalaga, hindi mo ako kinalimutan. Hindi mo binitawan. Kahit pa iniwan na kita noon na mag-isa mong abutin ang pangarap mo. Umiling si Omar habang mahigpit ding yumayakap. Hindi kita iniwan kuya. Kahit sa mga panahong hindi ako nakakatawag.

Kahit sa mga panahong abala ako, nasa isip kita. At ngayon sisiguraduhin kong mararamdaman mo na nasa puso rin kita araw-araw. Nagtagal silang magkayakap at sa katahimikan ng gabi, tila ba muling nabuo ang lahat ng kanilang pinangarap. Ang bahay na iyon ay hindi lamang gusali. Isa itong simbolo ng pagmamahalan ng magkapatid, ng sakripisyong hindi nasayang at ng pangakong hindi kailan man mababali.

Pagkatapos ng ilang sandali, kumalas si Gerald at ngumiti, “Omar, tandaan mo to. Wala akong ibang pangarap ngayon kundi ang makita kang masaya. Kung ano man ang gagawin mo, kung saan ka man dalhin ng buhay, susuportahan kita. At ngayong nandito na tayo, sabay na tayong mangangarap. Hindi na ako lang ang sakripisyo.

Hindi na ikaw lang ang nangangarap. Tayo na. Natawa si Omar at sabay silang nagkamay parang mga batang nangako sa isa’t isa. Tama ka kuya. Tayo na. Hindi na ako mag-isa sa laban. Hindi ka na rin mag-isa sa sakripisyo. Lumalim ang gabi ngunit ang kanilang usapan ay tila walang katapusan. Pinag-usapan nila ang mga ala-ala ng kanilang kabataan, ang mga larong nilaro nila sa kalsada, ang mga pangarap na binuo nila sa ilalim ng mga bitwin, at ang mga sakripisyong ginawa nila para sa isa’t isa. Ngunit higit pa sa lahat,

pinag-usapan nila ang hinaharap. Omar, Annie Gerald, ano ba talaga ang nakikita mong buhay natin mula ngayon? Napaisip si Omar. Saang ngumiti. Simple lang kuya. Gusto ko magkaroon ka rin ng sarili mong pamilya. Gusto kong makita kang may tahanan na hindi lang ako ang kasama kundi pati ang mga taong magmamahal sao hanggang dulo.

Gusto kong maranasan mong may sarili kang anak na tatawag sao ng tatay kasi nararapat ka ring maranasan ng lahat ng bagay na isinanabi mo noon para sa akin. Natigilan si Gerald. Hindi niya inaasahan ang ganoong sagot mula sa kapatid. Sa isang iglap, tumulo muli ang kanyang mga luha. Omar, sobra na to.

Hindi ko alam kung anong ginawa ko para magkaroon ng kapatid na gaya mo. Ginawa mo lang ang isang bagay na hindi ko malilimutan. Tugon ni Omar. Minahal mo ako ng higit pa sa sarili mo at ngayong ako naman ang may pagkakataon hinding hindi kita bibiguin. At sa gabing iyon nakaupo silang magkatabi habang ang kanilang mga tinig ay humalo sa katahimikan ng bagong tahanan.

Ang bawat salita ay parang sinulid na muling nagtatahi sa mga sugat ng nakaraan. Ang bawat pangako ay tila haligi ng bahay na kanilang kinatatayuan. Matibay, matatag at hindi basta-basta mabubuwag. Sa wakas, muling nabuo ang kanilang pangarap. Hindi lamang para kay Omar kundi para rin kay Gerald. At sa bagong simula na iyon, dama nilang pareho.

Ano man ang dumating basta’t magkasama sila. Hindi na muling mawawasak ang kanilang pundasyon. Mula ng araw na iyon na ipinakita ni Omar ang malaking bahay at ang kanyang pasasalamat. Tila nagkaroon ng panibagong direksyon ang kanilang buhay. Hindi na ito kwento ng sakripisyo lamang ng isang kuya para sa kapatid kundi kwento ng pagbabalik at pagbabayad ng pagmamahal ng isang kapatid na minsang nakalimot.

Araw-araw ay may ngiti sa labi si Gerald. Para bang nabura ang lahat ng hirap at lungkot na kanyang pinagdaanan? Ang sakit na minsang nagpaluhod sa kanya ay napalitan ng lakas at pag-asa. Ang simpleng pamumuhay na matagal niyang kinilala ay ngayon napalitan ng kaginhawaan. Ngunit higit sa lahat, napalitan ito ng katiyakan na hindi siya kailan man nag-iisa.

Isang hapon habang nakaupo sila sa tirasan ng bagong bahay, sabay nilang pinagmamasdan ang paglubog ng araw. Ang langit ay nagkulay kahel at rosas. Parang ipinapaalala sa kanila na may ganda sa bawat pagtatapos at may pag-asa sa bawat bagong simula. Kuya, wika ni Omar habang humihigop ng kape.

Mula ngayon, sisiguraduhin kong hindi ka na mawawalan ng balita mula sa akin. Kapag nasa ibang bansa ako, tatawag ako araw-araw. Magvvi-video call tayo kahit ilang minuto lang. Ayokong maramdaman mong nag-iisa ka ulit. Tumingin si Gerald sa kanya at mayiting puno ng pagmamahal. Hindi ko naman hinihingi na gawin mo yan, Omar.

Sapat na sa akin na alam kong masaya ka sa ginagawa mo. Pero syempre masaya rin ako na maririnig kita palagi na mararamdaman kong hindi mo ako nalilimutan. Hinawakan ni Omar ang balikat ng kuya niya. Hindi na mauulit ang pagkukulang ko kuya. Noon pinili kong unahin ang sarili kong kaligayahan. Pero ngayon natutunan ko na walang halaga ang lahat ng iyon kung hindi ko maibabahagi sa taong nagmahal at nagsakripisyo para sa akin.

Sa mga sumunod na buwan, natupad ang pangako ni Omar. Sa bawat paglipad niya papunta sa iba’t ibang bansa, dala niya ang ala-ala ng kanyang kuya. Hindi na puro gala at luho ang kanyang iniisip. Sa bawat rest day, imbes na mag-ikot sa mga banyagang lungsod, mas pinipili niyang tumawag kay Gerald. Kuya, kumusta ka diyan? Ano na naman ang niluto mo? Tatawa siyang magtatanong sa video call.

At si Gerald naman na madalas abala sa paghahanda ng pagkain ay sasagot ng nakangiti. Oo. Sinubukan kong magluto ng adobo na may pineapple. Hindi ko alam kung tama ang lasa. Pero sige na nga subukan ko lang. Siguraduhin mo kuya pag-uwi ko diyan ipapakita mo sa akin ang bagong recipe mo. Hindi pwedeng ako lang ang natututo ng bago sa ibang bansa. Dapat ikaw din.

At sabay silang tatawa. Tila walang pagitan ang mga dagat at oras na bumabalot sa kanilang dalawa. Tuwing bakasyon ni Omar, hindi na siya nagpapaubaya sa mga imbitasyon ng mga kasamahan niyang piloto na magbakasyon sa ibang bansa. Sa halip, agad siyang umuuwi sa Pilipinas tuwid na tumutungo sa kanilang tahanan. Isang araw ng Sabado, dumating siya ng hindi nagsasabi.

Pitbit niya ang ilang maleta ng mga pasalubong. Nang pagbuksan siya ni Gerald, halos hindi makapaniwala ang kuya niya. “Omar, hindi mo man lang sinabi na uuwi ka ngayon.” Gusto ko kasi ng surpresa. Nakangiting sagot ni Omar. At syempre gusto kong makita ang reaksyon mo. Magkahawak kamay silang pumasok sa bahay at sabay nilang inayos ang mga pasalubong.

Mga tsokolate, imported na kape at ilang gamit sa bahay. Ngunit higit pa sa mga bagay na iyon, mas mahalaga ang oras na muling magkasama silang dalawa. Alam mo kuya Annie Omar kahit saan ako makarating kahit anong ganda ng lugar walang tatalo sa pakiramdam ng umuuwi dito kasi nandito ka.

Napayakap si Gerald sa kanya. Ramdam ang tapat na pagmamahal ng kapatid. Salamat Omar. Ngayon, masasabi kong lahat ng paghihirap ko noon sulit na sulit. Sa bawat araw na lumilipas, mas lalo pang tumibay ang samahan nila. Hindi na ito tungkol sa sino ang nagsakripisyo o sino ang nagtagumpay. Naging iisa na lamang ang kanilang kwento.

Ang kwento ng dalawang magkapatid na sabay na lumaban at nagtagumpay. Isang gabi habang nakahiga silang pareho sa veranda, nagkwentuhan sila tungkol sa buhay. “Omar,” wika ni Gerald. Naalala mo ba dati pangarap lang natin ang magkaroon ng sariling bahay? Yung tipong may maliit na hartin at silid na hindi tayo nagsisiksikan? Oo naman kuya.

At ngayon mas higit pa sa pinangarap natin ang meron tayo. Pero alam mo dagdag ni Gerald, hindi naman talaga ang bahay o ginhawa ang mahalaga. Ang mahalaga nandito ka. Nandito tayo. Yun ang tunay na kayamanan para sa akin. Tumango si Omar nakatingin sa mga bituin. Tama ka kuya. At natutunan ko rin ang kayamanan ay hindi nasusukat sa pera o materyal na bagay.

Ang tunay na yaman ay ang mga taong handang magsakripisyo at magmahal ng walang kapalit. At ikaw yun para sa akin. Ang kanilang samahan bilang magkapatid ay naging inspirasyon sa mga taong nakakakilala sa kanila. Ang mga kaibigan ni Gerald na minsang nag-aalala sa kanyang kalagayan ay natuwaang makita itong masikla na at masaya.

Ang mga kapitbahay na saksi sa kanilang hirap noong bata pa sila ay napangiti sa pagbabagong kanilang natamo. Ngunit higit sa lahat, sila mismo ang nakaramdam ng tunay na ligaya. Hindi na ito ligayang nakabase sa tagumpay ni Omar bilang piloto kundi sa panibagong yugto ng kanilang buhay. Isang yugto na puno ng pagmamahalan, pagdamay at pagbabalik ng kabutihan.

Minsang naglakad silang magkasabay sa bakuran. Nagsalita si Omar. Kuya, naisip ko ano kaya kung magsimula na rin tayo ng maliit na negosyo dito para may pinagkakaabalahan ka habang wala ako? Nagulat si Gerald. Negosyo eh. Hindi naman ako eksperto sa ganyan. Ngumiti si Omar. Hindi mo kailangan maging eksperto.

Ang mahalaga, may kasama ka sa araw-araw. May rason kang bumangon bukod sa paghihintay sa pag-uwi ko. Gusto kong maramdaman mong may direksyon din ang buhay mo. Hindi lang nakasandal sa akin. Napaisip si Gerald at napangiti rin. Sige, kung ano man yan, basta magkasama tayo, susubukan ko. At doon muling pinagtibay ng dalawa na ang kanilang hinaharap ay sabayang tatahakin ano man ang dumating.

Dumaan ang mga taon at mas lalo pang naging malapit ang magkapatid. Sa bawat flight ni oma, dala niya ang ala-ala ng tahanan. Sa bawat pagi niya, dala niya ang kasiguraduhan na hindi siya muling maliligaw ng landas. sapagkat narian ang kuya niyang naging ilaw sa kanyang paglalakbay. At si Gerald na minsang iniwan ang kanyang mga pangarap para sa kapatid ay ngayon nakaranas ng bagong simula.

Hindi na siya ang sakripisyong kapatid. Siya na ang kapatid na pinarangalan, minahal at binigyan ng bagong buhay. Sa huling gabi bago muling lumipad si Omar patungong ibang bansa, sabay silang naupo sa harap ng bahay nakatanaw sa mga bituin. “Omar!” mahinang wika ni Gerald. “Salamat sa lahat. Hindi ko man madalas sabihin pero sobra akong proud sa’yo.

Ngumiti si Omar at tumingin sa kanyang kuya. Hindi ako magiging ganito kung wala ka. Kaya anumang tagumpay ang meron ako, kalahati yan ay sayo. Tandaan mo yan. Nagkatawanan silang dalawa ngunit sa ilalim ng kanilang tawa ang totoo na ang pagmamahalan nila bilang magkapatid ang pinakamahalagang yaman na mayroon sila.

At sa wakas natupad ang kanilang pangarap. Hindi lamang ang pangarap ni Omar na maging piloto kundi ang pangarap nilang dalawa. Ang malasap ang ginhawa at ligaya na sabay nilang pinangarap noon pa man. At sa bawat paglipad ni Omar sa himapawid, dala niya ang pangakong iyon na kailan man hindi na niya muling kalilimutan ang kanyang kuya.

Dito ko na nga po isasara ang kabanatang Pinamagatang ang Magkapatid