Nagsimula ang lahat sa isang mainit na hapon ng tag-init, labindalawang taon na ang nakalipas.
Sa isang maliit na bahay sa labas ng Quezon City, nakaupo si Aling Rosa sa balkonahe, ang mga kamay ay mahigpit na nakapatong sa tuhod, at ang mga mata ay puno ng pangamba.
Ang kanyang nag-iisang anak na babae — si Lira, isang estudyanteng disisyete anyos na nagdadalang-tao — ay bigla na lamang nawala matapos umalis para sa isang group study.

Mula sa mga ospital hanggang terminal ng bus, mula sa mga barangay outpost hanggang sa mga eskinita, hinanap ni Aling Rosa ang anak araw at gabi.
Nagpalimbag siya ng mga flyer, nagsumbong sa pulis, humingi ng tulong sa mga grupong boluntaryo.
Ngunit makalipas ang ilang linggo, tanging katahimikan at mga bulung-bulungan lamang ang kanyang natanggap.

May nagsabing tumakas si Lira dahil nahihiya sa pagbubuntis.
May iba namang nagsabing iniwan siya ng kasintahan at baka nagpakalayo-layo.
Bawat salita ay parang kutsilyong tumutusok sa puso ng ina.

Gabi-gabi, nakaupo si Aling Rosa sa ilalim ng ilaw ng lampara sa harap ng bahay, umaasang maririnig niya ang tinig ng anak na tatawag ng “Inay!”
Ngunit tanging tunog ng mga kuliglig at ihip ng hangin sa mga puno ng niyog ang kanyang kapiling.
Paglipas ng panahon, unti-unting bumigay ang pag-asa.
At kahit labag sa loob, tinanggap ni Aling Rosa na marahil, si Lira ay wala na sa mundong ito.

Tuwing Undas, nag-aalay siya ng isang karagdagang mangkok ng kanin sa altar, may kandilang sindi at isang bulaklak, para sa anak na hindi man lang nagkaroon ng pagkakataong maging ina.

Labindalawang taon ang lumipas.
Isang araw, sumama si Aling Rosa sa isang outreach program ng parokya sa isang orphanage sa Antipolo.
Habang namimigay ng tinapay sa mga bata, napansin niya ang isang payat na batang lalaki na may mga matang maliwanag at nakangiting parang pamilyar.

Inabot niya rito ang isang tinapay.
Ngumiti ang bata at nagsabing,

“Wala akong magulang. Sabi nila, namatay daw ang nanay ko nang ipanganak ako.”

Parang may sumabog sa loob ni Aling Rosa.
Tumigil ang mundo sa pagitan nilang dalawa.
Nagulat ang mga madre nang bigla siyang maupo at mapaluha.
Nang tanungin niya ang pangalan ng bata, sumagot ang isa sa mga madre:

“Ang pangalan niya ay Miguel, ipinangalan namin. Pero sa papel na iniwan sa gate noong dinala siya rito, nakasulat ang pangalan ng ina — Lira.”

Namilog ang mga mata ni Aling Rosa.
Parang biglang sumigla ang puso niyang matagal nang pagod.
Ang pangalang iyon… ang pangalang matagal nang nakaukit sa kanyang alaala.

Mula noon, halos gabi-gabi nang hindi makatulog si Aling Rosa.
Paulit-ulit niyang naiisip ang batang nakita niya — ang mga mata, ang ngiti, ang hugis ng mukha.
Habang mas matagal niya itong iniisip, lalo siyang nakatitiyak: hindi ito pagkakahawig lamang.

Muling bumalik si Aling Rosa sa orphanage.
Sa una, nahihiya pa si Miguel, ngunit di nagtagal ay naging malapit sila.
Tuwing dadalaw si Aling Rosa, masayang tatakbo ang bata, yayakapin siya, at ikukuwento ang kanyang mga pangarap — gusto raw niyang maging doktor balang araw, para makatulong sa mga batang may sakit.

Ngunit sa bawat tawa ng bata, naroon ang kirot sa puso ng babae.
Naririnig niya ang tinig ng kanyang anak sa bawat salita nito.
Ang batang ito… hindi kaya…

Sinimulan ni Aling Rosa ang proseso ng pag-verify.
Humingi siya ng tulong sa mga awtoridad upang tingnan ang mga lumang rekord.
Ngunit ang mga dokumento noon ay kulang-kulang: nakasulat lamang na “nawawala si Lira Dela Cruz,” walang katawan, walang katibayan ng pagkamatay.

Sa orphanage naman, nakasaad sa file ni Miguel: “Ang ina ay namatay matapos manganak. Ang ama — hindi kilala.”

Isang kapitbahay noon ang biglang nagkwento nang marinig ang balita:

“Ate Rosa, parang natatandaan ko… noong panahong iyon, may lalaking hindi taga-rito na nagdala ng buntis sa health center. Pagkatapos noon, di na siya muling bumalik.”

Ang piraso ng impormasyong iyon ay parang susi.
Biglang kumapit si Aling Rosa sa pag-asang matagal nang patay:
Ang batang iyon, si Miguel, ay anak ni Lira.

Nagpasya siyang magpa-DNA test.
Ang paghihintay ay parang isang habambuhay.
Araw-araw siyang pumupunta sa orphanage, nakikipaglaro kay Miguel, pinapanood itong tumawa.
Tuwing makikita niya ito, lalo niyang nakikita si Lira — sa mga mata, sa tawa, sa paraan ng paghawak ng tinapay.

Pagdating ng resulta, nanginginig ang kanyang mga kamay habang binubuksan ang sobre.
At doon, sa pagitan ng mga linyang malamig ng siyensya, nakasulat ang pinakamainit na salita ng kanyang buhay:

“Relationship: Grandparent–Grandchild. Probability: 99.99%.”

Hindi napigilan ni Aling Rosa ang pag-iyak.
Sa wakas, natagpuan niya ang dugo ng kanyang dugo, ang anak ng kanyang anak.
Ang lungkot na inipon ng labindalawang taon ay biglang naging luha ng kaligayahan.

Mula nang tuluyang maiuwi ni Aling Rosa si Miguel, muling nagkaroon ng liwanag ang kanilang tahanan.
Ang bahay na dating tahimik ay muling napuno ng halakhak.
Si Miguel, bagaman nagulat noong una, ay mabilis na nasanay sa bagong buhay.
Tinatawag niyang “Lola” si Aling Rosa, at gabi-gabi silang magkasamang nagdarasal para kay “Mama Lira.”

Sa maliit na silid, nakasabit pa rin ang lumang larawan ni Lira — isang batang babae na nakangiti, may hawak na aklat, puno ng pangarap.
Sa harap ng larawang iyon, madalas magkuwento si Aling Rosa:

“Ang nanay mo, Miguel, gusto sanang maging guro. Mabait siya, masipag. Kung nandito lang siya ngayon, siguradong proud na proud siya sa ’yo.”

Tahimik na nakikinig si Miguel, at sa kanyang mga mata ay kumikislap ang pangako:
Bubuhayin ko ang pangarap ni Mama. Para kay Lola. Para sa amin

Sa una, may ilan pang nagdududa.
May mga usapan sa kanto — “Totoo ba talaga ’yun?” “Baka naman nagkakataon lang.”
Ngunit nang makita nilang maayos, mabait, at magalang si Miguel, pati ang pagkakahawig nito kay Lira ay hindi maikakaila, unti-unting napalitan ng paghanga ang mga tsismis.

“Ang suwerte mo, Rosa,” sabi ng kapitbahay. “Nawala man ang anak mo, ibinalik sa ’yo ng langit ang apo mo.”

Ngumiti lamang si Aling Rosa.
Hindi niya itinuturing itong suwerte — kundi isang himala.
Isang paalala na may mga pag-ibig na hindi napuputol kahit kamatayan pa ang humadlang.

Tuwing dumadaan siya sa orphanage, laging may dalang tinapay o laruan para sa mga batang naiwan pa roon.
Madalas niyang sabihin kay Miguel:

“Anak, mapalad ka at nahanap mo ang pamilya mo. Pero marami pa ang naghihintay.
Kapag lumaki ka, sana marunong kang magmahal at tumulong din.”

Ngumiti ang bata, at sa mga mata nito, nakita ni Aling Rosa ang parehong liwanag na minsang nagmula sa kanyang anak.

Labindalawang taon ng paghihintay, at sa wakas, natapos ang kwento ng pagkawala — sa isang bagong simula.
Ang kwento ng isang inang nagdusa, ng anak na nawala, at ng batang muling nagbuklod sa dalawang henerasyon.

Sa maliit na bahay sa labas ng Quezon City, muling narinig ang tawanan, ang tunog ng buhay.
At sa bawat hagikhik ni Miguel, parang naririnig ni Aling Rosa ang boses ni Lira — mahinahon, masaya, at nagsasabing:

“Nay, nandito lang ako. Hindi ako nawala.