Gabing iyon, pagkarating namin sa bahay, agad niyang pinatawag ang abogado.
At sa mismong gabing iyon, ipinasa ni Mama  sa pangalan ko ang lahat ng ari-arian niya — mula sa mga lupa, shares ng kumpanya, hanggang sa lahat ng ipon sa bangko.

Ang Buhay Ko Bago Ang Lahat Ng Ito

Mahigit sampung taon na kaming kasal ng asawa ko.
Sa paningin ng iba, mahaba na ang panahong iyon — pero sa akin, parang isang iglap lang, kasi halos buong buhay ko’y inialay ko sa pamilya.

Ang asawa ko ay CEO sa kompanya ng kanyang ama.
Ako naman, mula nang manganak, naging “ilaw ng tahanan” sa literal na paraan — nakatali sa kusina, sa mga iyak at tawa ng mga anak, sa mga pang-araw-araw na gawain.

Dati akong may pangarap.
Gusto kong magtayo ng sarili kong negosyo, gumawa ng bagay na akin talaga.
Pero palagi akong umatras.
Takot akong hindi ko maalagaan ang mga bata, takot lumabas sa mundong iniwan ko nang matagal, takot kahit sa maliliit na bagay tulad ng baka walang maghatid-sundo sa mga anak ko sa eskwela.

Ang buhay ko ay umiikot sa asawa, mga anak, at sa biyenan kong si Mama.

Sa kabutihang palad, mabait si Mama.
Diretsahan siyang magsalita pero may puso.
Hindi niya ako kailanman pinaramdam na iba ako sa pamilya.

Ang Alok na Biyahe

Isang araw, habang nagkakape kami, ngumiti siya at sabi:

“Mai, matagal na tayong hindi nagbabakasyon. Bakit hindi tayo mag-beach kasama ang mga bata?”

Nagulat ako pero natuwa.
Matanda na si Mama, kaya gusto kong pagbigyan.
Nang sabihin ko sa asawa ko, sabi niya busy daw sa proyekto at hindi makakasama.
Kaya ako na ang nagplano ng lahat — nag-book ng resort, nag-empake, at kami ni Mama at ng mga bata ang tumulak papuntang dagat.

Ang Eksenang Hindi Ko Makakalimutan

Ang simoy ng hangin sa dagat ay nakakagaan ng dibdib.
Nakita kong muli ang ngiti ni Mama — hawak niya ang kamay ng mga apo, tumatakbo sa buhangin, parang bata.
Naramdaman kong sulit ang biyahe.

Pero sa ika-apat na araw, habang naglalaro kami sa dalampasigan, nadapa ang anak kong lalaki at aksidenteng nabangga ang isang babae.
Agad akong humingi ng paumanhin, pero bigla siyang nagalit — sumigaw pa at nagkunwaring nasaktan nang husto.

Biglang may lalaking lumapit, nag-aalala:

“Mahal, ayos ka lang ba?”

Ang boses na iyon… pamilyar.
Paglingon ko — asawa ko.

Napatigil ako.
Bago pa ako makapagsalita, napasigaw ang anak ko:

“Papa!”

Lahat ng tao sa paligid ay napatingin sa amin.
Si Mama ay napatayo, nanlalamig ang mukha.
Tinanong ko ang asawa ko, mahina pero diretso:

“Akala ko may business trip ka?”

Namutla siya, pautal-utal.
Pero bago pa siya makapagpaliwanag, sumabat ang babae:

“Hon, sila ba ang sinasabi mong pinsan mo?”

Tahimik.
Parang tumigil ang oras.
Nanginig ang tuhod ko.

Si Mama ang unang bumasag ng katahimikan.

“Anak, ano ‘to? Sino ‘yang babae?”

Nang wala pa rin siyang sagot, muling nagsalita si Mama, malamig ang boses:

“Ngayon mo ipaliwanag sa harap naming lahat. Niloko mo ang asawa mo, pati ako?”

Ang babae, halatang nahiya, biglang tumalikod at umalis.
At doon, inamin ng asawa ko ang lahat — matagal na pala silang may relasyon.

Pagkatapos ng Bagyo

Wala akong masabi.
Ang lalaking pinili kong mahalin at pagsilbihan ng buong puso — niloko ako.
Galit na galit si Mama.

“Mai, binigay mo ang kabataan mo sa anak ko, tapos ganito ang igaganti niya? Wala na akong anak na tulad niyan!”

Pagkatapos niyang magalit, hinawakan niya ang kamay ko at mahina niyang sabi:

“Uwi na tayo, anak. Ako na ang bahala sa’yo.”

Ang Desisyon ni Mama

Pagbalik namin sa bahay, tinawagan niya agad ang abogado.
At sa mismong gabing iyon, ipinasa niya sa pangalan ko ang lahat ng ari-arian niya — mga lupa, shares sa kumpanya, pati savings account.

Luha ang nasa mga mata niya nang sabihin:

“Anak, matagal na kitang itinuring na tunay kong anak. Alam kong tahimik kang nagsakripisyo para sa pamilyang ‘to. Ngayon, ako naman ang magtatanggol sa’yo.”

Niyakap ko siya at pareho kaming umiyak.
Hindi na iyon luha ng sakit, kundi luha ng pasasalamat.

Ang Buhay Pagkatapos Noon

Nang malaman ng asawa ko ang ginawa ng ina niya, nagalit siya.
Sinisi niya ako — akala niya pinilit ko si Mama.
Pero ipinagtanggol ako ni Mama, at sinabi niyang kusa niyang ginawa iyon.

Mula noon, lumamig ang pakikitungo ng asawa ko.
Pero ako?
Hindi na ako natatakot.
Hindi na ako umaasa sa kanya — hindi emosyonal, hindi pinansyal.

Hindi pa rin ako nakikipaghiwalay, hindi dahil sa pag-ibig, kundi dahil sa mga anak.
Gusto kong bigyan sila ng panahon at katatagan.

Ngayon, si Mama pa rin ang kasama ko sa bahay.
Siya ang tagasuporta ko, tagapayo ko, at kasama ko sa pag-aalaga sa mga bata.
Sabi niya sa akin:

“Basta mabuti ka, anak. Hindi kailanman magpapabaya ang Diyos sa mga taong tapat ang puso.”

Ang Bagong Simula

Nagsimula akong mag-aral ulit, at nagbubukas ako ng maliit na bakeshop — matagal ko nang pangarap.
Dahan-dahan, nagbabago ang buhay ko.
At natutunan ko ang isang simpleng aral:

“Ang babae, hindi dapat mabuhay lang para sa iba — kailangan din niyang mahalin at ipaglaban ang sarili.”

Minsan, ang sakit at pagkabigo ay daan para buksan ng langit ang pinto tungo sa tunay na kapayapaan at kalayaan.