ANG AMA NA NAULILA NA IPINAGBILI ANG LAHAT PARA MAPAG-ARAL ANG KANYANG MGA ANAK NA BABAE — PAGKALIPAS NG 20 TAON, BUMALIK SILA BILANG MGA PILOTO AT DINALA SIYA SA ISANG LUGAR NA HINDI NIYA INASAHANG MAAABOT



Si Ernesto ay isang simpleng magsasaka sa isang liblib na baryo. Maaga siyang naulila sa kanyang asawa nang manganak ito sa kanilang bunso. Naiwan siyang mag-isa upang palakihin ang dalawang anak na babae — sina Clarisse at Angela. Mula noon, naging tanging dahilan ng kanyang paghinga ang kanilang kinabukasan.

Ngunit ang buhay ay hindi naging madali. Ang kanilang maliit na sakahan ay lugmok sa utang, ang bahay ay halos gumuho, at ang kita ay kulang para sa pagkain, lalo pa’t para sa edukasyon. Ngunit sa bawat gabi, habang pinagmamasdan ni Ernesto ang kanyang mga anak na natutulog, palagi niyang inuusal: “Hindi ako papayag na lumaki kayong walang pangarap. Kahit ako’y maghirap, hindi ko hahayaang manatili kayo sa kahirapan.”

Kaya isang araw, ginulat niya ang lahat nang ipagbili niya ang kanilang natitirang lupa, pati na rin ang iilang alagang hayop at kasangkapan. Ang perang iyon, hindi niya ginastos sa sarili, kundi sa pag-aaral ng kanyang mga anak. Ipinadala niya sila sa Maynila, kahit ibig sabihin nito’y siya’y mananatili sa baryo, mag-isa, nagtitiis ng gutom, at nagtatrabaho bilang kargador at paminsan-minsang drayber ng traysikel.

“Pa, paano ka na?” tanong ni Clarisse noon, umiiyak habang papaalis. Ngumiti lamang si Ernesto, itinago ang luha: “Ako’y tatanda na, pero kayo, kayo ang kinabukasan. ‘Wag kayong lilingon, anak. Lumipad kayo.”

Lumipas ang mga taon. Sa bawat Pasko at kaarawan, bihirang makauwi ang kanyang mga anak. Isang maliit na sulat at kakaunting pera lang ang natatanggap niya. Ang mga kapitbahay, nagsimulang magbulong-bulungan: “Sayang ang sakripisyo ni Ernesto, baka hindi na siya balikan.” “Pinag-aral nga, pero baka nakalimutan na siya.”

Sa kabila ng lahat, hindi kailanman nawala ang pag-asa ni Ernesto. Araw-araw, bitbit niya ang lumang larawan nilang tatlo, tinitingnan habang nakaupo sa balkonahe ng kanyang sirang bahay.

Hanggang dumating ang araw na iyon. Isang umagang payapa, may humintong sasakyan sa harap ng kanilang lumang bahay. Bumaba ang dalawang babae na naka-uniporme — matikas, matatag, at may dalang maleta. Nagmamadaling lumapit si Ernesto, halos hindi makapaniwala.

“Clarisse? Angela?” bulong niya, nanginginig.

Ngumiti ang dalawang babae, at sabay na sumigaw: “Pa! Nandito na kami!”

Yakap-yakap nila ang kanilang ama, mahigpit, puno ng luha at tuwa. Noon lamang muling nakaramdam si Ernesto ng init ng pamilya. Ngunit higit pa roon ang kanyang ikinagulat. Habang nag-uusap sila, ibinunyag ng magkapatid:

“Pa, may sorpresa kami para sa iyo.”

Sumakay sila sa isang kotse at dinala si Ernesto sa paliparan. Doon, dahan-dahan siyang pinapasok sa isang pribadong eroplano. Nalula siya — hindi pa siya nakapagsuot ng seatbelt sa eroplano kailanman.

At nang pumasok sa cockpit ang dalawang piloto, muntik siyang maiyak nang makitang sila mismo ang magmamaneho — ang kanyang mga anak.

“Pa,” sabi ni Angela, “lahat ng sakripisyo mo, hindi nasayang. Ngayon, kami naman ang magdadala sa iyo.” Hinawakan ni Clarisse ang kanyang kamay: “Ito ang unang lipad mo, Pa. At kasama mo kami.”

Habang lumilipad ang eroplano, nakatanaw si Ernesto sa ulap, pinupunasan ang luha. Para siyang muling binata, ngunit ngayo’y may pakpak na siyang hindi niya inakalang madarama. Dinala siya ng kanyang mga anak sa isang destinasyong matagal na niyang pinapangarap ngunit hindi inakala — sa Baguio, kung saan lagi niyang gustong marating noon kasama ang kanyang yumaong asawa.

Sa malamig na hangin at tanawin ng bundok, mahigpit siyang niyakap ng kanyang mga anak. “Pa, hindi ka namin nakalimutan. Lahat ng ito, para sa iyo.”

At doon, napagtanto ni Ernesto: minsan, ang pinakamahalagang lipad ay hindi lamang patungo sa ulap, kundi pabalik sa mga yakap na nagpatibay sa atin.

Sa loob ng dalawampung taon, siya’y nagsakripisyo at naghintay. Ngunit sa isang paglipad, natanggap niya ang gantimpala — hindi lamang ng pangarap, kundi ng pag-ibig na walang hanggan. 

Ang Gantimpala ng Isang Ama

Sa Baguio, habang naglalakad sila sa kilalang parke, ramdam ni Ernesto ang malamig na simoy ng hangin at ang init ng mga bisig ng kanyang mga anak. Sa bawat hakbang, para siyang lumilipad pa rin, hindi dahil sa eroplano kundi dahil sa pagmamahal na ngayo’y lumukob sa kanya.

“Pa,” sabi ni Clarisse habang nakatingin sa mga pine tree, “noon bata pa kami, natatandaan mo bang lagi mong sinasabi na balang araw ay makakarating tayo dito bilang isang pamilya?”

Tumango si Ernesto, halos mangilid ang luha. “Akala ko’y pangarap na lang iyon. Ngayon, tinupad n’yo para sa akin.”

Isang Hapunan ng Alaala

Gabi ng kanilang pagdating, inimbitahan ng magkapatid ang kanilang ama sa isang maliit na restawran sa Session Road. Simple lamang ang pagkain — mainit na sabaw, pritong isda, at tinapay — ngunit para kay Ernesto, iyon na ang pinakamasarap na hapunan sa kanyang buong buhay.

“Pa,” wika ni Angela, “maraming taon kang nagtiis ng gutom para lang makapagpadala ng tuition. Ngayon, gusto naming maramdaman mo na hindi na mauulit iyon. Sa bawat suweldo naming dalawa, una naming iniisip ang kaligtasan at kaginhawaan mo.”

Natahimik si Ernesto. Hindi na niya kinayang magsalita, dahil ang puso niya ay punong-puno ng pasasalamat.

Pagbabalik sa Baryo

Makalipas ang ilang araw sa Baguio, bumalik sila sa kanilang baryo. Ngunit hindi dala ng magkapatid ang kanilang ama na may bakanteng kamay lamang — dala nila ang isang bagong plano.

“Pa,” sabi ni Clarisse, “binili na namin ang dating lupa na ipinagbili mo noon. Hindi na ito sakahan na lugmok sa utang, kundi isang tahanang muli nating bubuuin.”

Kasabay nito, ipinakita nila ang mga papeles. Muling nabuksan ang pintuan ng kanilang lumang tahanan, ngunit ngayon ay may pag-asang muli.

Ang Bagong Bahay

Sa tulong ng ipon ng magkapatid, pinagawa nila ang bahay. Hindi man mansyon, ngunit matibay, malinis, at puno ng liwanag. May sariling silid si Ernesto, may maliit na hardin na matagal na niyang pinapangarap.

Tuwing umaga, dumadalaw ang mga kapitbahay at hindi makapaniwala. “Si Ernesto, na noon ay halos walang makain, ngayon ay nakaupo na sa kanyang hardin, pinagmamasdan ang dalawang anak na piloto.”

Ngumingiti lamang siya at sinasabi: “Ang lahat ng ito, hindi galing sa akin. Galing ito sa Diyos at sa dalawang batang minahal ko higit sa sarili.”

Isang Yakap na Walang Hanggan

Isang gabi, bago matulog, lumapit si Angela at Clarisse sa kanilang ama. “Pa,” sabay nilang sabi, “salamat sa lahat ng sakripisyo. Ngayon, oras na para kami naman ang mag-alaga sa iyo. Ikaw ang unang piloto ng buhay namin. Kami ang pakpak, pero ikaw ang nagbigay ng direksyon.”

Mahigpit silang nagyakapan. Sa loob ng mga bisig ng kanyang mga anak, natagpuan ni Ernesto ang tunay na kapayapaan.

Ang Tunay na Lipad

At doon niya naunawaan: ang pinakamalaking tagumpay ng isang ama ay hindi ang kayamanan o ari-arian, kundi ang makita ang mga anak na lumipad patungo sa kanilang pangarap — at sa kabila ng lahat, bumalik upang ibalik ang pagmamahal.

Sa wakas, ang mga pangarap ni Ernesto ay hindi na lamang pangarap. Ito’y naging realidad, pinatatag ng sakripisyo, pinatibay ng oras, at pinapainit ng walang hanggang pagmamahal ng pamilya.