Lumaki ako sa Barangay San Isidro, isang maliit na baryo sa Batangas, kung saan kahit toyo at asin ay kailangang paghatian ng buong pamilya.
Maaga akong naulila sa ina, at di nagtagal, nag-asawa muli si tatay.
Pagdating ng aking madrasta — si Aling Minda — nagbago ang lahat.
Makalipas lang ang dalawang buwan mula nang siya ay manirahan sa amin, nagsimula na siyang magplano:

“Si Lara, disinuwebe na, maganda at magalang. Kung mapapangasawa ko siya sa mayaman, makakaahon tayo sa hirap.”

Sa una ay akala ko biro lang. Pero makalipas ang ilang linggo, ibinalita niyang ipagbibili niya ako bilang pangalawang asawa ng isang matandang negosyante sa Maynila — si Don Ernesto Villanueva, may-ari ng malaking kompanya ng materyales sa konstruksyon.
Animnapu’t dalawa na siya, halos kasing-edad ng tatay ko, ngunit ang bulsa niya ay kasinglalim ng balon.

Ang kanyang unang asawa, si Doña Marites, ay kilala bilang isang babaeng mayaman, malupit, at mapagmataas.
Noong araw ng kasal, tinignan niya ako mula ulo hanggang paa, saka ngumisi ng malamig:

“Ganyan ang gusto ng mga lalaki—bata, sariwa. Pero tandaan mo, wala kang lugar dito. Pansamantala ka lang.”

Wala akong nasagot. Ang luha ko’y humalo sa pulbos sa mukha ko.

Ang mansyon nila ay parang palasyo: may gate na bakal, hardin ng bonsai, at mga kasambahay na parang sundalo sa disiplina.
Ngunit bawat gabi, naririnig ko ang sigaw ni Doña Marites at ang pag-ubo ni Don Ernesto.
Ako’y tahimik lang—nag-aalaga, nagluluto, naglalaba.
Ang buhay ko’y tila bilanggo sa ginto.

Tatlong taon ang lumipas.
Isang araw, inatake siya ng sakit at nadiskubreng may malubhang kanser sa atay.
Habang unti-unting bumabagsak ang kanyang katawan, lalo ring nagiging marahas si Doña Marites.
Hanggang isang hapon ng malakas na ulan, pinatawag niya kaming dalawa sa silid niya.

Mahina ang boses niya, paos at putol-putol:

“Marites… Lara… makinig kayong mabuti.
Bago ako mamatay, kailangan kong sabihin ang isang lihim na hindi dapat malaman ninuman.”

Itinuro niya ang lumang kahon ng bakal sa tabi ng kama.
Binuksan ko ito — akala ko’y pera o mga alahas.
Ngunit laman nito’y mga titulo ng lupa, ilang dokumento ng bangko, at isang USB drive na kulay itim.

“Ang mga ari-ariang ito,” aniya, “hindi talaga nakapangalan sa akin.
At kapag ako’y namatay, at may naglabas ng katotohanan…
may isa sa inyo na tiyak na mapapahamak.”

Napakunot ang noo ni Doña Marites.

“Anong sinasabi mo, Ernesto? Lahat ng ito’y atin!”

Tumikhim siya, halos hindi na makahinga.

“Hindi… ang lahat ng ito… pag-aari ng taong… pinaslang ko… dalawampung taon na ang nakalipas.”

Napahinto kaming dalawa.
Ang hangin sa silid ay biglang naging malamig.

Ikinabit ko ang USB sa laptop.
Lumabas ang mga lumang video — mga kuha sa isang construction site, kung saan makikita si Don Ernesto kasama ang ilang lalaki na nagbabaon ng isang bagay sa ilalim ng semento.
May boses na maririnig:

“Bilisan ninyo! Walang makakaalam — kapatid mo lang ’yan!”

Napasigaw si Doña Marites:

“Sino ang nilibing mo riyan, Ernesto?!”

Ngunit ngumiti lamang siya ng nakakatakot.

“Ang kuya ko…
siya ang tunay na may-ari ng kompanya.
Siya ang may lahat ng ito.
Kinuha ko ang kanyang pagkakakilanlan, pati mga papeles.
Ako si Don Ernesto ngayon —
ngunit sa totoo, ako si Edgardo Villanueva, ang nakababatang kapatid na pumatay sa kanya.”

At sa pagitan ng kanyang mga huling hinga, idinagdag niya:

“Kung madiskubre nila, pareho kayong madadamay.
Huwag ninyo nang hanapin ang hustisya… dahil ito ay impyerno.”

Pagkatapos noon, huminto ang kanyang paghinga.
Tahimik ang buong mansyon.
Walang ulan na kayang maghugas ng kasalanang iyon.

Tatlong araw matapos ang burol, dumating ang mga pulis.
May nakatanggap daw silang anonymous letter na nagsasabing may bangkay sa lumang construction site ng kompanya.

Habang hinuhukay ng mga imbestigador ang semento, halos hindi ako makahinga.
At nang marating nila ang pinakaloob, tumambad ang isang kalansay ng lalaki, may suot pang lumang relo.
Sa tabi nito, may nakatagong business card:

“Ernesto Villanueva — CEO, Villanueva Construction.”

Nanginginig si Doña Marites, napaupo sa lupa.
Ako nama’y nanigas.
Ang lalaking pinakasalan ko, ang inakalang “Don Ernesto,” ay hindi pala siya.
Ang totoong Ernesto — ang tunay na may-ari ng lahat — ay matagal nang nakalibing sa ilalim ng semento.
At ang lalaking tumira sa mansyon na iyon sa loob ng dalawang dekada… ay ang kanyang kapatid na pumatay sa kanya at nag-angkin ng kanyang buhay.

Sa USB, may isa pang file na hindi pa nabubuksan.
Isang video, malinaw ang boses, bagaman mahina:

“Kung sino man ang makahanap nito… malamang patay na ako.
Oo, ako si Edgardo — at ginamit ko ang pangalan ni Ernesto sa loob ng dalawampung taon.
Pero ang taong magtatapos ng lahat… ay ang babaeng tinatawag ninyong Doña Marites.
Siya ang nagsumbong.”

Nagkatinginan kami ni Doña Marites.
Nanginig siya, tapos bumagsak sa sahig — wala nang malay.

Isa sa mga pulis ang lumapit sa akin:

“Ikaw na lang ang naiwan na nakasama niya hanggang kamatayan.
Alam mo ba ang nangyari?”

Hindi ko na nagawang sumagot.
Ang tanging narinig ko ay ang tunog ng ulan sa bubong ng mansyon, ang pag-alingasaw ng usok ng insenso, at ang pakiramdam na parang may mga matang nakamasid sa amin mula sa dilim.

Sa araw na iyon, habang inilalabas ng mga imbestigador ang mga labi ng tunay na Don Ernesto, napagtanto ko kung gaano kasalimuot ang kasalanan, at kung paanong ang kayamanan ay minsan ay binubuo sa dugo ng sariling dugo.

Ako si Lara Villanueva — dating biniling asawa, ngayon ay saksi sa isang kasaysayang hindi kailanman mabubura.
At sa bawat pag-ulan sa Batangas, naririnig ko pa rin sa hangin ang tinig ng lalaking iyon, humihinga sa pagitan ng mga patak:

“Walang sekreto… ang nananatiling nakalibing magpakailanman.