𝗣𝗮𝗿𝗮𝗻𝗴 𝘁𝘂𝗹𝘂𝘆𝗮𝗻 𝗻𝗮 𝘀𝗶𝘆𝗮𝗻𝗴 𝘀𝘂𝗺𝗮𝗹𝗶 𝘀𝗮 𝗸𝘂𝗹𝘁𝗼..

“Uy, bakit isa lang yang shoes mo?” tanong ko kay Jessa. Halos maiyak na siya sa hallway. “Ewan ko! Nasa ilalim lang ng upuan ko, may nang trip. May next class pa ako e” Sabay tingin ng lahat kay Donna na dumadaan lang, may earphones, walang imik. Sa room naman, si Bryan halos namumula sa galit. “Ma’am, punit na yung assignment ko. Pinaghirapan ko to kahapon, pa extend ng deadline” “Wala sa mesa ko, wala akong maibibigay na grade” sagot naman ng guro. Muling napalingon ang mga mata kay Donna. Nakaupo siya, nagdo-doodle lang sa notebook. Ganun lagi. Hindi man siya nahuhuli sa akto, pero halatang siya ang may gawa. At gets ko naman. She stands out – itim ang lipstick at kuko, laging may sariling mundo. Pero minsan, sobra na rin yung panlalait. Eto na ba ang ganti niya sa mga lait mula pa nung 3rd year namin? Kagabi, habang nagkukulitan sa group chat, may nag-comment: “Lahat ng weirdo, siguradong may tinatagong kasamaan.” Hindi ko napigilang mag-type: “Hindi lahat. Baka gusto lang nilang mapag-isa.” Natahimik sila. Kahit papaano, naisip nilang may point ako. Dati nang tahimik si Donna. Pero this year, parang tuluyan nang sumali sa kulto. Puro itim ang suot at gamit. Ang ingay pa ng music, dinig kahit naka earphones siya. Di talaga malayong mapag hinalaan siya. Iniisip ng iba, ginagawa niya ito bilang ganti niya sa panunukso nila noon sa kanya. Kanina, nakita nila ang vandalism – sa guard house pa, itim na pintura ang gamit. Pinatawag sa opisina si Donna para tanungin. Mugto ang mga mata nito paglabas at direcho nang lumabas ng campus. Siguro suspended na siya. Siguro napikon na rin sa mga akusasyon. Sa gym naman, nandoon si Ced. Pinag uusapan nila ng mga tropa niya ang tungkol kay Donna. Narinig kong sinabi niya: “Sayang si Donna. Akala mo tahimik lang, kung anu-ano pala ang kayang gawin” Hmmm. Parang musika sa aking tenga. Nagbubunga na din ang lahat ng efforts ko. Hinihintay ko lang mapansin pa nila ang mga kinuha kong plates at tray sa canteen and soon mawawala na si Donna sa school for good. At finally, ako na ang papansinin si Ced.

Kinabukasan, halos lahat ng klase ay pinag-uusapan si Donna. “Suspended daw.” “Baka expelled na.” “Weirdo kasi.”
Hindi ko alam kung matatawa ba ako o maiinis. Ang dali nilang maniwala. Ang dali nilang husgahan.

Ako? Tahimik lang. Habang nilalagay ko sa bag ko yung isa pang gamit na hindi kanila—isang maliit na hairbrush na pag-aari ni Jessa—hindi ko napigilang mapangiti. Lahat ng plano ko gumagana.

Pero nang hapon na iyon, hindi ko inaasahan ang mangyayari.

Paglabas ko ng gate, biglang may humarang sa akin. Si Donna.
Wala na siyang itim na lipstick, wala ang earphones niya. Naka-ponytail lang at hawak ang isang envelope.

“Pwede ba tayong mag-usap?” tanong niya. Diretso ang tingin. Hindi na siya yung tipong nagdo-doodle lang.

“A-anong tungkol?” sagot ko, kinakabahan bigla.

Binuksan niya ang envelope. Doon, may mga litrato. Ako.
Ako habang nilalagay ang sapatos ni Jessa sa ilalim ng mesa. Ako habang sinisira ang assignment ni Bryan sa corridor. Ako habang nagbubuhos ng pintura sa likod ng guard house.

Nanlamig ang buong katawan ko.

“Alam ko na matagal mo na akong tinutulungan… sa maling paraan,” mahina pero malinaw ang tono niya.
“Hinayaan kong isipin nila na ako. Kasi gusto kong makita hanggang saan ka aabot.”

Pakiramdam ko’y gumuho ang mundo ko. Lahat ng effort, lahat ng plano—nahuli na pala.

“Donna, hindi mo naiintindihan—” bulong ko, desperado.

Ngumiti siya. Pero hindi yung nakakatakot na ngiti. Mas kalmado.
“Naiintindihan ko. Gusto mo lang mapansin. Gusto mo si Ced. Pero hindi mo kailangang sirain ang buhay ko para doon.”

Bago pa ako makasagot, dumating ang guidance counselor kasama ang guro naming adviser. Hinila nila ako papasok sa opisina. Doon ko nalaman—si Donna pala ang unang nag-report, at lahat ng ebidensya hawak na nila.

Walang ingay. Wala nang palusot.

Habang naglalakad ako palayo, ramdam ko ang bigat ng mga mata ng lahat na nakatingin. Sa corridor, si Ced. Hindi siya nakatingin kay Donna. Hindi rin sa iba. Nakatitig siya diretso sa akin. At alam kong tapos na.

Tapos na ang ilusyon ko.

At si Donna?
Lumabas siya kinabukasan sa klase, walang itim na lipstick, walang earphones. Simpleng ngiti lang sa mga kaklase. At sa unang pagkakataon, sila mismo ang lumapit at nakipag-usap sa kanya.

Parang unti-unting bumabalik ang liwanag sa paligid niya.
At ako? Naiwan akong nakaupo mag-isa, hawak ang sarili kong multo.

Minsan, ang tunay na ganti ay hindi kailanman kailangang gawin ng biktima. Sapat nang hayaan ang katotohanan ang magbunyag ng lahat.