BASURERONG PINAGTATAWANAN NG MGA TAO, NAGULAT ANG BUONG BAYAN NANG ISANG ARAW AY SIYA LANG ANG MAKAPAGLIGTAS SA KANILA

Araw-araw, bago pa sumikat ang araw, naririnig na sa mga eskinita ang tunog ng lumang kariton ni Mang Rodel. Siya ang basurero ng bayan, payat, madungis, laging pawisan, at amoy tambak ng basura. Bata pa lang siya, sa basura na siya kumakain, at sa pagtanda’y iyon din ang naging hanapbuhay niya. Marami ang lumalayo kapag siya’y dumarating; ang ilan nama’y lantaran siyang nililibak.

“Mang Rodel, amoy basurahan ka na naman!” sigaw ng isang bata.
“Tingnan mo, hari ng basura!” dagdag pa ng iba.

Ngunit hindi siya sumusuko. Palaging nakangiti, palaging tahimik. Ang hindi alam ng marami, sa bawat pag-iikot niya, hindi lang basura ang kanyang tinitipon. Tinatabi niya ang mga sirang laruan at inaayos para ipamigay sa mga bata. Mga lumang libro, nililinis at ibinibigay sa mga batang gustong mag-aral. At mga gamit na akala ng iba’y wala nang silbi, binibigyan niya ng panibagong buhay.

Isang gabi, dumating ang pinakamalakas na bagyo sa loob ng dalawampung taon. Ang hangin ay parang halimaw, at ang ulan ay parang dagat na bumabagsak mula sa langit. Ang ilog na dati’y tahimik ay nagngangalit, rumagasa at kumawala. Ang buong bayan ay nalunod sa mabilis na pag-apaw ng tubig.

Nagtakbuhan ang mga tao, nagsisigawan, nagkagulo. Ang iba’y nagkulong sa bubong, ang iba nama’y na-trap sa kanilang mga tahanan. Wala nang makapasok ang mga sasakyang pang-rescue dahil sira na ang kalsada. Sa gitna ng kaguluhan, dumating si Mang Rodel.

Hila-hila niya ang kanyang lumang kariton — pero hindi na ito basta kariton. Matagal na niyang pinagtagpi-tagpi gamit ang mga drum, styrofoam, at tabla na dati’y itinapon ng iba. Ang kariton ay ginawa niyang parang bangka, bagama’t hindi alam ng sinuman, dahil iniisip ng lahat na siya’y baliw sa pagtatabi ng “walang kwenta.”

Habang pumapalo ang malakas na agos, sumigaw siya:
“Mga bata, mga nanay, mga matatanda! Halika na, dito kayo sumakay!”

Isa-isang lumapit ang mga tao, nanginginig sa takot. Una’y nagdadalawang-isip pa sila, ngunit nang makita nilang ligtas ang mga batang unang isinakay, nagsimula na silang magtiwala.

Paulit-ulit siyang bumabalik sa gitna ng baha. Hila ang kariton, kahit halos tangayin siya ng tubig. Sa bawat balik, halos mawalan siya ng hininga. Isang beses, muntik na siyang tamaan ng nahulog na yero, pero itinulak niya ang isang bata palayo, siya mismo ang natamaan sa braso. Dumugo ito, pero nagpatuloy siya.

“Wala pong ibang sasagip sa atin kundi si Mang Rodel!” sigaw ng isang inang luhaan, habang iniaabot ang sanggol sa kanya.

Nang mailigtas niya ang huling grupo ng mga tao, siya mismo ang huling naiwan sa gitna ng rumaragasang tubig. Nanginginig, sugatan, at halos bumigay. Ngunit dumating ang mga kalalakihan ng bayan at sama-samang hinila siya sa ligtas na lugar.

Pagkatapos ng bagyo, lahat ay nagtaka: paano nakaligtas ang buong bayan? Ang sagot ay iisa: dahil sa basurerong dati’y kanilang kinukutya.

Kinabukasan, nagtipon ang buong bayan sa plaza. Ang kanilang mayor ay tumayo sa entablado at sinabi:
“Mga kababayan, minsan nating tinawag na Hari ng Basura si Mang Rodel. Pero ngayong gabi, ipinakita niya na siya ang Hari ng Tapang at Kabutihan. Kung wala siya, wala tayo rito ngayon.”

Tumayo si Mang Rodel, tahimik, nangingiti ngunit luhaan. Ang mga batang dati’y tumutukso sa kanya ay yumakap nang mahigpit. Ang mga matatanda’y napayuko, nagpasalamat, at humingi ng tawad.

Itinayo nila sa gitna ng plaza ang lumang kariton na ginamit niyang bangka. Ngunit hindi bilang alaala ng basura — kundi bilang simbolo ng pag-asa. At si Mang Rodel, na dati’y libak at biro lamang, ay naging alamat ng kanilang bayan.

Minsan, ang taong inaakala mong pinakamababa, siya pala ang pinakamataas sa oras ng kagipitan. At minsan, ang bagay na tinatawag mong basura — siya ang magiging dahilan ng iyong kaligtasan. 

Pagpapatuloy at Pagtatapos

Mula sa araw na iyon, nagbago ang lahat sa bayan. Ang mga dating nanlilibak kay Mang Rodel ay ngayon ay nakatingala sa kanya. Hindi na siya basta basurero; siya na ang naging sagisag ng katapangan at malasakit.

Sa bawat kanto, makikita siya, dala pa rin ang kanyang kariton. Ngunit ngayon, hindi na siya pinagtatawanan—binabati na siya, ngumingiti na ang mga tao, at may mga batang naglalapit ng tubig o pagkain para sa kanya. Ang kariton na dati’y puno ng basura ay ngayon ay puno ng respeto.

Isang guro sa elementarya ang nag-anyaya kay Mang Rodel na magsalita sa harap ng mga bata. Kinakabahan siya noong una, sapagkat hindi siya sanay magsalita sa maraming tao. Ngunit sa harap ng mga batang nakikinig, sinabi niya ang pinakamahalagang aral ng kanyang buhay:

“Mga anak, huwag kayong humusga sa tao dahil lang sa itsura o sa trabaho. Hindi ninyo alam kung kailan darating ang araw na ang taong iyon ang magiging dahilan ng inyong kaligtasan. At tandaan ninyo rin—walang tunay na basura, basta marunong kang magbigay ng panibagong gamit at halaga. Ganyan din sa tao. Lahat tayo, may silbi.”

Napalakpak ang buong silid, at marami sa mga batang dati’y tumutukso sa kanya ang lumapit at yumakap, humihingi ng tawad.

Sa sumunod na buwan, itinayo ng bayan ang isang maliit na monumento sa plaza—hindi ng isang bayani na may espada o baril, kundi ng isang simpleng kariton na yari sa drum, tabla, at styrofoam. Sa ilalim nito, may nakaukit na mga salita:

“Sa kariton na ito, nailigtas ang buong bayan. Sa puso ng isang basurero, nakita namin ang tunay na yaman ng tao.”

At si Mang Rodel? Hindi siya nagbago. Patuloy siyang nag-iikot, naglilinis ng kalsada, nag-aayos ng sirang laruan, at nagbibigay ng libro sa mga bata. Ngunit ngayon, bawat tao’y lumalapit para magpasalamat. Ang kanyang ngiti, na dati’y tila itinatago sa mga pangungutya, ay ngayon bukas at puno ng dangal.

Hindi siya naging mayaman, hindi siya nakasuot ng magarang damit, at hindi siya nanirahan sa malaking bahay. Pero para sa buong bayan, siya ang pinakamayaman sa lahat—dahil ang kanyang puso’y puno ng kabutihan na hindi matutumbasan ng anumang ginto.

At sa tuwing may batang nagtatanong sa kanilang mga magulang,
“Nanay, tatay, sino po si Mang Rodel?”

Lagi nilang sagot:
“Anak, siya ang taong tinawag naming basurero… pero siya rin ang nagligtas ng lahat sa atin. Siya ang tunay na bayani ng ating bayan.”