Ginugol ni misis ang lahat ng kanyang pera upang ipadala ang kanyang asawa sa trabaho sa ibang bansa at nagkaroon ng mapait na pagtatapos.

Noong araw na pinirmahan ni Hanh ang mga papeles ng pautang sa credit union ng nayon, nanginginig ang kanyang mga kamay. Dalawang daang milyon — isang halagang hindi pa niya hawak sa buong buhay niya sa pagsasaka. Hindi pa banggitin ang daan-daang milyon na hiniram niya sa kanyang mga kapatid, kaibigan, at kapitbahay. Ang lahat ng ito ay pinagsama-sama upang “mamuhunan sa hinaharap,” tulad ng sinabi ng kanyang asawa.

“Tatlong taon lang akong mawawala, honey. I’ll try to work hard, send money back to pay the debt, then we can build a house and send our children to good schools.”
Naniwala siya sa kanya. Naniniwala siya sa paraan ng pagtingin ni Sieu sa malayo sa kalangitan ng tag-init, kung saan ang mga flight ay konektado sa mga pangarap na baguhin ang buhay ng isang tao.

1. Ang unang ulan ng panahon at ang unang tawag

Noong araw na nakita niya siya sa paliparan ng Noi Bai, niyakap ni Hanh ang kanyang asawa nang mahigpit, na tumutulo ang mga luha sa kanyang uniporme sa trabaho. Sinabi niya sa kanya na pangalagaan ang kanyang kalusugan at huwag mag-overwork. Ngumiti lang siya, inabot at marahang hinaplos ang buhok:
“Subukan mong hintayin ako, okay? Nandiyan ang kinabukasan ng pamilya natin.”

Sa unang buwan, gabi-gabi siyang tumatawag sa bahay. Ang boses niya sa video ay may halong maingay na makinarya sa pabrika ng Korea. “Lagi akong nag-o-overtime, maganda ang sahod, siguro more than 20 million ang iuwi ko next month.”
Masaya si Hanh. Nagsimula siyang magbayad ng ilang maliliit na utang.

Pagkatapos ang ikalawang buwan, ang ikatlong buwan… Regular pa ring pumasok ang pera, bagaman mas mababa kaysa sa ipinangako, ngunit sapat na para maniwala siya na sinusubukan niya.

2. Kapag nagsimulang mawala ang mga tawag

Sa ikawalong buwan, naka-silent ang telepono ni Hanh. Nag-text siya sa kanya, at mabilis siyang sumagot ng, “I’m busy working nights.”
Lumipas ang unang taon, at ang perang ipinabalik ay nakakalat lamang. Compound interest, ang utang ay parang bato pa rin na tumitimbang sa dibdib ni Hanh.

Sa tuwing may darating para maningil ng utang, mapangiti lang siya:
“Nagtatrabaho ang asawa ko, ibabalik niya ito sa susunod na buwan.”
Ngunit hindi dumating ang susunod na buwan.

Isang maulan na hapon, ang batang lalaki sa ikalawang baitang ay umupo sa kanyang mesa at nagtanong:
“Nay, matagal nang wala si Tatay, bakit hindi niya ako tinawagan?”
Hindi nakaimik si Hanh. Napaluha siya at tumalikod.

3. Mga mensahe mula sa mga estranghero

Isang araw, nakatanggap siya ng mensahe mula sa isang kakaibang social media account.
“Are you Mr. Sieu’s wife? We work in the same factory. To be honest, nakatira na siya ngayon sa iba at wala na sa iisang lugar.”

Parang pinipiga ang puso ni Hanh. Hindi siya naniwala. Ngunit pagkatapos ay nagpadala ang isang tao ng isang larawan – Sieu sa kaswal na damit, nakatayo sa tabi ng isang batang Koreano, may hawak na isang sanggol na halos isang taong gulang.

Hindi sumigaw o nagmura si Hanh. Parang walang laman ang isip niya.

Noong gabing iyon, muli niyang binuksan ang mga lumang mensahe, ang mga pangakong “Magpapagawa ako ng dalawang palapag na bahay at bibili ka ng kotse”, lahat ngayon ay parang mga pira-piraso ng sirang panaginip.

4. Ang babaeng nagdadala ng pasanin

Ba năm trôi qua, thay vì đón chồng, Hạnh đón giấy đòi nợ của ngân hàng. Mỗi sáng, cô đi làm thuê ở xưởng may, tối về nhận may gia công thêm. Con trai cô – thằng Tí – đã lớn hơn, biết phụ mẹ rửa bát, quét nhà, thậm chí trốn mẹ đi nhặt ve chai.

Một lần, cô ngất xỉu ngay tại xưởng. Cả thân hình gầy gò, xạm đen vì nắng gió.
Cô em họ thương tình góp lời:
“Thôi chị ạ, coi như anh ta chết rồi. Người ta đã có gia đình mới, chị khổ chi giữ mãi?”
Hạnh mím môi: “Không phải giữ, mà là trả. Tôi phải trả hết nợ đã.”

Câu nói ấy, cô giữ suốt ba năm nữa.

5. Ngày anh trở về

Một buổi chiều tháng Ba, khi hoa gạo nở đỏ góc làng, anh Siêu bất ngờ trở về. Người đàn ông năm xưa giờ trông khác hẳn – da sạm, tóc lốm đốm bạc, ánh mắt đượm buồn. Anh đứng trước cổng nhà, nhìn vợ và con bẽn lẽn như người xa lạ.

“Anh… về rồi.”
“Về làm gì?” – Hạnh hỏi, giọng trầm.

Anh cúi đầu:
“Anh sai rồi. Người ta bỏ anh, con của họ không phải của anh. Giờ anh chỉ muốn làm lại.”

Hạnh nhìn anh thật lâu. Trong đôi mắt ấy, cô thấy sự hối hận thật sự – nhưng cũng thấy một vết nứt không bao giờ lành.
“Anh có biết trong ba năm anh đi, tôi sống thế nào không? Tôi gánh nợ, tôi nuôi con, tôi chịu đựng tiếng xì xào của thiên hạ. Giờ anh về, định xin lỗi rồi mọi thứ lại yên ả sao?”

Siêu im lặng.

Thằng Tí từ trong nhà chạy ra, nhìn bố, rồi nép vào người mẹ. Nó không nhận ra người đàn ông từng ẵm bế nó ngày nhỏ.

6. Quyết định

Hạnh không đuổi anh đi, nhưng cũng chẳng tha thứ ngay. Cô bảo:
“Anh muốn chuộc lại, thì ở đây làm thuê, trả nợ cùng tôi. Nhưng tôi không còn là người phụ nữ ngồi chờ anh nữa.”

Thế là mỗi sáng, cả hai cùng ra chợ huyện, người bốc vác, người bán hàng. Họ sống trong cùng một mái nhà, nhưng như hai người dưng – chỉ nói những điều cần thiết.

Đôi khi Hạnh bắt gặp anh lặng lẽ nhìn con trai học bài, ánh mắt rưng rưng. Có lẽ anh cũng đang tự hành hạ mình.

Ba năm sau, khi khoản nợ cuối cùng được thanh toán, anh Siêu ngồi bên bờ sông, nhìn con nước trôi mà thở dài:
“Hạnh này… cảm ơn em. Anh nợ em cả đời.”

Hạnh chỉ nói khẽ:
“Đời người ai cũng có lúc sai. Quan trọng là biết dừng lại. Nhưng nợ ân tình thì không trả bằng tiền đâu, anh à.”

7. Cái kết của một giấc mơ

Một sáng, Siêu rời đi. Anh để lại mảnh giấy ngắn trên bàn:

“Anh sẽ sang miền Nam làm lại từ đầu, đừng tìm anh. Khi nào con học đại học, anh sẽ gửi tiền.”

Hạnh đọc, không khóc. Cô biết, với người đàn ông ấy, sự ra đi lần này không còn là trốn tránh mà là chuộc lỗi.

Cô ra hiên, nắng sớm chiếu lên mái tóc đã lấm tấm bạc. Bên kia, thằng Tí khoe tờ giấy khen học sinh giỏi.
“Mẹ ơi, năm nay con được học bổng!”

Hạnh mỉm cười. Bao nhiêu cay đắng dường như tan đi trong giây phút đó.
Giấc mơ “xuất khẩu lao động đổi đời” của cô ngày nào đã tắt, nhưng từ đống tro tàn ấy, cô tìm lại được một điều quý giá hơn — nghị lực và lòng tự trọng.

Noong gabing iyon, binuksan ni Hanh ang lumang kahon na gawa sa kahoy kung saan itinago niya ang larawan ni Sieu na kinunan noong araw na umalis siya papuntang airport. Hindi niya ito pinunit o sinunog, ibinalik lamang ito sa pinakamalalim na drawer at mahinang sinabi:

“Buweno, ituturing kong nagbunga ito. Salamat sa pagpapaunawa sa akin kung ano ang ibig sabihin ng tumayo pagkatapos mahulog.”

Sa labas, inalog ng hangin ang mga kumpol ng kawayan, at isang gasuklay na buwan ang nakasabit sa kalangitan — isang munting sinag ng liwanag, ngunit sapat na upang ipaliwanag ang isang bagong simula.

Mensahe:
Hindi lahat ng lumalayo ay bumabalik na may kaluwalhatian, at hindi lahat ng nananatili ay mahina. May mga babaeng tulad ni Hanh — nahuhulog sila, ngunit pagkatapos ay tumayo, gamit ang kanilang sariling mga luha at kamay upang bayaran ang mga utang, magpalaki ng mga anak at magpatuloy. Dahil ang “pagbabago ng iyong buhay” ay hindi talaga tungkol sa pag-aabroad, ngunit ang pag-alam kung paano mamuhay ng maayos sa sarili mong maliit na tahanan.