My family was very happy and supported my mother’s remarriage. The other man was a senior manager at a leather shoe factory, financially stable, a few years younger than my mother. My mother’s wedding was quite grand. The banquet hall had over a hundred tables, and the whole village was packed with guests. I had never seen my mother so beautiful. But who would have thought…

My name is Aira . I live with my mother in Tarlac City . Bata Aling Lett . My father died in a traffic accident when I was in secondary school. Since then, my mother – Letty, a gentle, hard-working woman – has been both mother and father. Every morning, while I was still sleeping, my mother woke up at three o’clock in the morning to cook sticky rice to sell at the market. At noon, she took the opportunity to sew clothes for hire for people in the neighborhood.

A hard life had left wrinkles on my mother’s face early. One time, I saw her looking in the mirror and quietly combing her hair, her eyes filled with sadness. However, she never complained. Only I, as I grew older, loved her more and more. At that time, I thought: if one day my mother found a good person to rely on, I would definitely support her.

And then, that person appeared.

His name is Mang Rey , he is a manager at a large leather shoe factory in town. He met my mother when he went to order workers’ uniforms. No one expected that an experienced, elegant man would have eyes for a country woman like my mother. But Uncle Minh did not hide anything, he found a way to come to the house early, chat, help my mother carry sticky rice to the bicycle, and sometimes even secretly put a few bouquets of flowers in front of the window.

At first, my mother was afraid of being criticized. The neighbors gossiped. “Widows who are still single are often noticed!”, Mrs. Sau, the fishmonger at the market, said. But I told my mother:
– Mom, you are young, you have the right to be happy. I support you.

Mom just smiled, her eyes red.

Uncle Mang Rey is a few years older than my mother, financially stable, has his own house in town, and is single. According to him, he missed out on marriage because he was too busy with his career when he was young. I listened and felt relieved for my mother. Uncle Mang Rey was always kind, never angry, and spoke softly. After nearly a year of getting to know each other, the two decided to get married.

The wedding was held in June – in the middle of a blazing summer. The groom’s family hired a team to set up a tent and prepared a feast of over a hundred tables. From outside the alley, we could hear the bustling sound of live music. My mother wore a red ao dai, bright red lips, her hair tied up high with a gold hairpin. I couldn’t believe that the woman who worked hard in the sun and rain every day could be so beautiful.

That night, I sat in my room with tears in my eyes. I felt like I had just married my mother. I was half happy, half worried. But seeing Uncle Minh constantly reminding my mother to “walk lightly or your feet will hurt”, or “Are you tired? Let me take you to rest”, I reassured myself: my mother would be fine.

Sau đám cưới một tuần, mẹ dọn lên nhà chú Mang Rey . Tôi khi đó đang học năm cuối đại học ở Pampanga nên vẫn ở ký túc xá. Ban đầu, mẹ gọi điện cho tôi mỗi tối. Khoe nào là nhà rộng rãi, máy giặt mới, có máy lạnh, buổi sáng được chú đưa đi ăn bún, chiều thì đón về nhà, cuối tuần đi siêu thị…

– Mẹ thấy như sống ở một thế giới khác con ạ – mẹ cười, giọng nhẹ tênh.

Tôi thấy an tâm. Nhưng chỉ được hơn tháng, mẹ bắt đầu gọi ít đi. Khi tôi hỏi thì mẹ bảo “bận việc nhà” hoặc “máy chú ấy bị hư, không nghe được lâu”. Tôi linh cảm có điều gì đó không ổn. Một lần, tôi về nhà bất ngờ vào dịp lễ, ghé thăm mẹ mà không báo trước.

Chuyện bắt đầu lộ ra từ đây.

Tôi gõ cửa căn nhà màu kem – nơi mẹ và chú Mang Rey đang ở – thì chính chú Mang Rey ra mở. Mặt chú không giấu nổi ngạc nhiên.
– Ủa… Aira … sao không gọi điện báo trước?

Tôi cười:
– Con muốn tạo bất ngờ cho mẹ. Mẹ đâu rồi ạ?

Chú ậm ừ rồi quay vào gọi mẹ. Mẹ tôi bước ra, gương mặt hốc hác, ánh mắt thiếu sinh khí. Tay mẹ có một vết bầm tím nhỏ ở cổ tay, như bị siết. Tôi vội hỏi:
– Mẹ sao thế?

Mẹ nhìn tôi, rồi nhìn chú Mang Rey đang đứng sau lưng, cười gượng:
– À… mẹ vấp ngã lúc lau sàn… không sao đâu.

Tối đó, tôi ở lại. Lúc nửa đêm, tôi nghe tiếng cãi vã nhỏ trong phòng ngủ. Giọng chú Mang Rey gằn lên:
– Tao đã nói đừng để con bé về đây bất ngờ! Mày không biết giữ mồm giữ miệng à?

Mẹ tôi lí nhí:
– Em xin lỗi… em đâu biết nó về…

Tôi nằm đó, người cứng đờ. Một cơn lạnh chạy dọc sống lưng. Sáng hôm sau, tôi giả vờ có lịch học và xin phép về lại ở Pampanga. Mẹ tiễn tôi, ánh mắt buồn thăm thẳm. Khi ôm tôi, mẹ nói khẽ vào tai:
– Đừng quay lại đây nữa, mẹ ổn mà.

Nhưng từ ánh mắt mẹ, tôi biết mẹ không ổn chút nào.

Tôi rời khỏi căn nhà ấy với tâm trạng nặng nề. Gió trên xe khách buổi trưa hắt vào mặt như cố gắng cuốn sạch những suy nghĩ xấu trong đầu. Nhưng tôi biết rõ: điều gì đó đang xảy ra với mẹ. Và tôi không thể giả vờ không thấy.

Tôi bắt đầu để ý hơn đến mọi chi tiết. Gọi điện cho mẹ thì luôn nghe giọng mẹ dè dặt, lúc nào cũng có vẻ đang “nhìn trước ngó sau”. Có lúc gọi tới, chú Mang Rey bắt máy, rồi viện lý do “mẹ mày đang đi chợ” dù là 9 giờ tối. Nhờ sự giúp đỡ của anh họ tôi ở PNP, – người từng hay tới lui giúp đỡ khi mẹ mới về nhà chồng.

Anh ấy khẽ kéo tôi ra quán cà phê nhỏ ven sông, giọng hạ thấp:
–Em đừng tin hết những gì thằng Mang Rey thể hiện. Ngoài đời, nó nổi tiếng là người keo kiệt, độc đoán. Mẹ con bị nó kiểm soát đủ đường. Tiền nong bị giữ hết, đi đâu cũng phải xin phép. Từ sau đám cưới, bà ấy chỉ còn là… người giúp việc không công.

Tôi nghe mà tim thắt lại. Anh ấy còn bảo, có lần thấy mẹ tôi đi chợ mà trong ví không có nổi 50.000 đồng. Muốn mua mớ rau, mẹ phải nhờ bà hàng xóm trả trước, về xin “chồng” đưa tiền rồi quay lại trả sau. Lúc ấy, tôi thấy như có ai đang xiết chặt ngực mình.

Tôi không thể để mẹ sống như vậy.

Tôi quyết định đến tận nhà, lần này là có kế hoạch. Tôi gọi cho mẹ từ trước, nói rõ sẽ về một đêm duy nhất rồi đi ngay. Mẹ khuyên tôi đừng về, nhưng tôi cương quyết.

Khi tôi đến, chú Mang Rey tỏ vẻ miễn cưỡng chào đón. Còn mẹ, dù gượng cười, nhưng đôi mắt lộ vẻ lo lắng tột cùng. Tối hôm đó, tôi ngồi nói chuyện thẳng với mẹ:

– Mẹ, có chuyện gì đang xảy ra? Mẹ nói thật với con đi. Chú ấy có đối xử tệ với mẹ không?

Mẹ cười nhạt, mắt nhìn xuống sàn:
– Phụ nữ đi bước nữa… đâu có quyền chọn lại. Có người chịu cưới đã là may mắn rồi, Aria ạ. Mẹ không sao, mẹ chịu được.

Tôi nắm chặt tay mẹ:
– Không ai đáng phải “chịu” như vậy, mẹ hiểu không? Mẹ có con. Con không cần mẹ sống trong nhà cao cửa rộng mà phải chịu đựng người chồng như vậy.

Mẹ im lặng. Một lát sau, bà mới nghẹn ngào:
– Mẹ sợ bị nói là “bỏ chồng lần hai”. Sợ con bị ảnh hưởng. Sợ cả làng, cả xã cười vào mặt. Mẹ từng nghĩ… ráng chịu chút, miễn là có nơi nương tựa.

Đêm đó, tôi không ngủ được. Tôi biết rõ, mẹ đang mắc kẹt trong một chiếc lồng son – nơi bà không bị đánh đập công khai, nhưng bị kiểm soát từng suy nghĩ, từng bước chân. Tôi biết rõ, nếu để lâu, sự “chịu đựng” ấy sẽ nuốt chửng phần còn lại của đời mẹ.

Tôi bắt đầu lên kế hoạch giúp mẹ rời đi. Đầu tiên, tôi nhờ một người anh họ – làm ở công an thị xã – âm thầm xác minh thông tin về chú Mang Rey . Kết quả khiến tôi choáng váng: chú ấy từng có một đời vợ, ly hôn vì… bạo lực tinh thần và tài chính. Thậm chí có một hồ sơ dân sự về việc giam lỏng vợ cũ, nhưng không đủ bằng chứng để truy tố hình sự.

Tôi in hết thông tin đó ra, gặp mẹ tại một quán nhỏ. Khi thấy những tờ giấy trước mặt, mẹ tôi run lẩy bẩy. Tôi nói:
– Mẹ, người như vậy không thể gọi là chồng. Mẹ không đáng bị đối xử thế này. Mẹ có thể về với con. Nhà của mình luôn mở cửa với mẹ.

Mẹ khóc. Lần đầu tiên tôi thấy mẹ khóc nức nở như một đứa trẻ.

Tối hôm ấy, tôi trở lại nhà chú Mang Rey với mẹ. Lúc vừa vào nhà, chú ta đã nổi đóa:
– Hai mẹ con cô tính cái gì? Lại đi kể xấu tôi với ai hả?

Tôi đứng chắn trước mẹ:
– Tôi đã biết hết về chú rồi. Chú không còn lừa được nữa đâu. Mẹ tôi sẽ dọn ra khỏi đây ngay mai. Và nếu chú làm gì cản trở, tôi sẽ đưa hồ sơ này cho báo chí và công an.

Chú Mang Rey tím mặt, nhưng không thể làm gì. Mẹ tôi run rẩy thu dọn đồ đạc trong sự im lặng đến ngột ngạt. Tôi dắt mẹ bước ra khỏi cánh cửa đó – bước ra khỏi cái bóng mà suýt nữa đã vùi lấp cả phần đời còn lại của mẹ.

Hai tháng sau, mẹ tôi về lại căn nhà nhỏ ven làng, nơi có hàng rào hoa giấy cũ kỹ và chiếc bếp than tổ ong quen thuộc. Mẹ lại bắt đầu bán xôi buổi sáng, nhưng lần này không phải vì buộc phải mưu sinh, mà vì bà… tìm thấy lại chính mình.

Mỗi sáng tôi nhận được tin nhắn từ mẹ:

“Mẹ đang làm mẻ xôi đậu xanh mới, thơm lắm. Khi nào về mẹ nấu chè nữa nhé.”

I know, it’s not perfect happiness. But at least, it’s freedom.

Marriage is not the destination. Freedom, peace and dignity are what a woman should hold on to – even if she has been hurt once or many times.