PINAGTAWANAN AKO NG AKING MANUGANG DAHIL NAGMAMAKE-UP PA RIN AKO SA EDAD NA 82 — PERO ANG SUMUNOD NA NANGYARI AY NAKAGULAT SA KANYA 

Ako’y walumpu’t dalawang taong gulang na. Sa edad na ito, marami ang nagsasabi na dapat payapa na lamang akong nakaupo, nakikinig ng radyo, o nagkukuwento ng nakaraan. Ngunit ako, may isa pa ring maliit na gawi na hindi ko iniwan mula pa noong aking kabataan — ang maglagay ng kaunting mascara sa aking mga pilik-mata.

Para sa iba, maliit na bagay lang iyon. Para sa akin, isa iyong bahagi ng aking pagkatao — parang paalala na kahit anong edad ko, kaya ko pa ring ipakita ang aking sarili nang may kumpiyansa at ganda.

Ngunit kahapon, habang naglalagay ako nito sa harap ng salamin, naroon ang aking manugang. Sa malamig na tinig at may halong pangungutya, sinabi niya:

“Nanay, nakakatawa na nagmamascará ka pa sa edad mo. Dapat natural ka na lang.”

Para akong binuhusan ng malamig na tubig. Ang mga salitang iyon, payak man, ay tumagos sa dibdib ko. Parang biglang nagdilim ang paligid, at ako’y napaisip: Oo nga ba? Nakakatawa na ba talaga ako? Wala na ba akong karapatan na mag-ayos, na maramdaman pa ring maganda ako?

Unang beses sa mahabang panahon na natigilan ako sa harap ng salamin. Itinabi ko ang mascara, pinanood ang sarili kong walang ayos, at nagtanong sa sarili: Dapat ko na bang talikuran ang maliliit na bagay na nagbibigay sa akin ng saya, para lang makaiwas sa panghuhusga ng iba?

Ngunit habang nakaupo ako roon, biglang pumasok sa isip ko ang nakaraan — noong bata pa ako, ang dami ring humusga sa akin. Noong dalaga ako, sinabihan akong masyado akong maarte dahil mahilig akong mag-ayos. Noong nag-asawa ako, pinagtawanan ako ng ilan dahil kahit naghuhugas ng labada, may pulbos pa rin ako sa mukha. At noong naging biyuda ako, sinabi nilang wala nang silbi ang pagpapa-ganda ko dahil wala naman akong asawa para humanga.

Pero sa bawat pagkakataong iyon, hindi ako bumitaw. Dahil hindi ko ginagawa ito para sa kanila. Ginagawa ko ito para sa sarili ko.

Kaya’t muling tumayo ang dibdib ko. Pinulot ko ang mascara, tinitigan ang aking repleksiyon, at marahang ipinahid muli sa aking mga pilik-mata. Sa bawat pahid, para bang bumabalik ang lakas at alaala ng kung sino ako. Hindi ito tungkol sa pagpapaimpress. Hindi ito tungkol sa edad. Ito’y tungkol sa pagpili kong manatiling ako.

At nang bumalik sa silid ang aking manugang, handa na ako. Tiningnan ko siya nang diretso sa mga mata at buong tatag na sinabi:

“Anak, ang mascara na ito ay hindi para sa iyo. Hindi rin ito para sa sinuman. Ito ay para sa akin. At hangga’t ako’y humihinga, gagawin ko ang mga bagay na nagbibigay sa akin ng saya, anuman ang sabihin ng iba. Kung para sa iyo nakakatawa ito, hayaan mo. Pero para sa akin, ito ang nagbibigay saysay sa bawat araw ko.”

Tahimik siyang napatingin sa akin, hindi makasagot. At sa unang pagkakataon, nakita ko sa kanyang mga mata ang pagkahiya — hindi dahil sa ayos ko, kundi dahil sa sarili niyang panghuhusga.

Makalipas ang ilang araw, lumapit siya sa akin. May hawak siyang maliit na kahon ng make-up at mahina ang boses na nagsabi:

“Nay, patawad po. Mali ako. Alam n’yo… natakot lang akong tumanda at makitang nagbabago ang ganda ko. Pero kayo, pinakita ninyo sa akin na kahit tumanda, may karapatang manatiling maganda at masaya.”

Ngumiti ako, hinawakan ang kanyang kamay at tumugon:

“Anak, ang edad ay numero lang. Ang tunay na ganda, nagsisimula sa kung paano mo niyayakap ang sarili mo.”

At mula noon, hindi na niya ako muling pinuna. Sa katunayan, minsan pa nga kaming sabay na nag-ayos sa harap ng salamin, nagtatawanan, parang magkaibigan.

Ngayon, habang nakaupo ako sa aking rocking chair, suot pa rin ang mascara na aking mahal, hindi ko ito nakikita bilang simpleng make-up. Nakikita ko ito bilang simbolo — simbolo ng aking pagkatao, ng aking kalayaan, at ng lakas na ipaglaban ang maliliit na bagay na mahalaga sa akin.

Sa edad na 82, natutunan kong may isang aral na hindi kailanman kumukupas: ang tunay na kagandahan ay ang pagtanggap sa sarili — at ang katapangan na maging totoo, anuman ang sabihin ng iba.

Ang Bagong Pagtingin

Mula nang araw na iyon, nagbago ang samahan namin ng aking manugang. Kung dati’y may lamig at pagitan, ngayon ay unti-unti na itong napalitan ng paggalang at pagmamahal.

Isang hapon, nadatnan ko siya sa aking silid, naglalaro sa mga labi ng anak kong lalaki habang inaayos ang kanyang kilay. Ngumiti siya at nagsabi, “Nay, natutunan ko sa inyo na hindi nakakahiya ang magbigay ng oras para sa sarili. Kung kayo nga po, sa edad na 82, may lakas pa ng loob na ipakita ang ganda ninyo, sino pa ako para ikubli ang sarili ko?”

Natawa ako, at sa unang pagkakataon, naramdaman kong kami’y hindi lamang magbiyenan kundi parang magkaibigan na rin.

Ang Araw ng Handaan

Dumating ang kaarawan ko. Sa edad na 83, hindi ko inaasahan na gagawa ang pamilya ng maliit na salu-salo para sa akin. Nang lumabas ako mula sa kwarto, nakaayos ako tulad ng nakagawian: simpleng bestida, kaunting pulbos, at siyempre, mascara sa pilik-mata.

Nagpalakpakan ang mga apo ko. Ang isa, lumapit at nagsabi: “Lola, ang ganda-ganda niyo po. Para kayong prinsesa.”

Halos maluha ako. Noon ko napagtanto: ang maliliit na pagpili para sa sarili ko ay may epekto rin pala sa kanila — tinuturuan ko silang pahalagahan at yakapin ang kanilang sariling ganda, anuman ang edad, anuman ang sabihin ng iba.

Isang Pagpapamana

Bago matapos ang gabi, lumapit sa akin ang aking manugang at iniabot ang isang maliit na kahon. Nang buksan ko, naroon ang isang bagong mascara, maayos ang pagkakabalot.

“Nay,” aniya, “gusto kong maging tradisyon natin ito. Kada taon, bibigyan ko kayo ng mascara. Paalala na hindi kailanman kumukupas ang ganda ninyo — at inspirasyon kayo sa akin kung paano ko haharapin ang pagtanda.”

Hindi ko napigilan ang luha ko. Hinawakan ko ang kanyang kamay at mahigpit na niyakap siya.

Ang Aral na Hindi Naluluma

Ngayon, tuwing umaga, habang nakaupo ako sa harap ng salamin, hindi na ako nag-iisa. Madalas, kasama ko ang aking manugang o minsan pati ang mga apo kong babae. Nag-aayos kami sabay-sabay, nagtatawanan, at nagkukuwento.

At tuwing tumitingin ako sa aking repleksiyon, nakikita ko hindi lamang ang isang matanda, kundi isang babae na buong tapang na pinili ang sarili — isang ina, isang biyuda, isang lola, at isang babae na hindi kailanman sumuko sa kaligayahang ibinibigay ng pagiging totoo.

Wakas

Sa edad na 82 (ngayon 83 na), natutunan ko ang pinakamahalagang bagay: ang tunay na kagandahan ay hindi kumukupas sa paglipas ng panahon. Ito ay lumalalim, lumalakas, at nagiging liwanag para sa mga susunod na henerasyon.

At oo, habang humihinga ako, mananatili ang aking mascara — hindi bilang palamuti, kundi bilang simbolo ng aking kalayaan at ng aking walang hanggang lakas na magmahal at tanggapin ang aking sarili.