ISANG NAGKAMALING HINALA ANG SUMIRA SA PANGALAN NG ISANG JANITOR—PERO ANG KATOTOHANANG NADISKUBRE NG BUONG PAARALAN AY MAS NAKAKALUHA KAYSA KAHIYA-HIYA

Sa bawat paaralan, may mga taong hindi napapansin—tahimik, masipag, ngunit walang pumapansin sa bigat ng araw-araw nilang dinadala. Isa na roon si Mang Lando, isang janitor na higit tatlong dekada nang naglilinis ng paaralan. Payat, may bahagyang pagyuko ang likod, at laging may dala-dalang lumang mop na parang kasama na niya simula pagkabata.

Wala siyang anak, wala ring asawa. Ang mga estudyante at guro lang ang tanging mundo niya.

Isang tanghali, habang naglilinis siya sa pasilyo ng Grade 3 building, nilapitan siya ni Mico, isang pitong taong gulang na batang bagong salta sa paaralan. Maputla ito, medyo mahiyain, at laging nag-iisa sa upuan.

“Mang Lando… saan po yung toilet?” tanong ni Mico, hawak ang tiyan, halatang nagpipigil.

Ngumiti ang matanda. “Halika, iha—este iho, samahan kita. Baka maligaw ka pa.”

Hindi alam ni Mang Lando na may nakamasid pala—si Teacher Regina, kilala bilang istriktang guro na hindi pumapayag sa kahit anong kahina-hinalang kilos.

Nakita niyang papunta ang janitor at ang bata sa CR, at ilang minuto lang ay nakita niyang mag-isa si Mang Lando na nakatayo sa harap ng pintuan, nakabantay, nakayuko, parang nag-aalala.

Agad siyang kinabahan.

“Mang Lando!” malakas niyang sigaw. “Ano pong ginagawa ninyo diyan?!”

Nagulat ang matanda. “A-ah, naghihintay lang po… baka kailanganin ako nitong bata…”

“Bakit kailangan mong tumayo diyan?!” may halong galit at takot ang boses ng guro. “Bakit ka nakabantay sa CR habang may bata sa loob?”

Nanigas si Mang Lando. Hindi niya alam kung paano ipaliwanag na hindi niya intensyon ang inaakala niya.

Lumabas si Mico mula sa loob.

“Teacher, ako po ang nagtanong kay Mang Lando! Siya po ang tumulong sa akin—”

Pero huli na. Kumalat na ang bulung-bulungan.

“May ginawa raw yung janitor.”

“May nakita si Teacher.”

“Delikado pala siya.”

Kinabukasan, pinatawag si Mang Lando ng principal. Wala pang malinaw na paratang, pero ramdam niyang iba na ang tingin ng mga tao. May ilang batang umiwas, may mga gurong hindi nagsasalita kapag dumadaan siya, at ang sakit nito’y halos mas mabigat pa sa pangungusap na narinig niya.

Pag-uwi niya nang gabing iyon, pinunasan niya ang luha gamit ang maruming panyo.

“Paano nila ako napag-isipan nang gano’n…? Tatlumpung taon na akong tapat…”

Habang natutulog ang buong siyudad, siya’y nakaupo lang sa maliit niyang mesa, kaharap ang lumang larawan ng mga estudyanteng tinulungan niya noon—mga batang ngayon ay malalaki na.

—

Sa isang school assembly sa covered court, biglang nagtaas ng kamay si Mico.

“Ma’am… pwede po ba akong magsalita?”

Nagkatinginan ang mga guro.

Tumayo ang bata sa gitna, nanginginig.

“Kailangan ko pong sabihin ang totoo… Kasi mali ang tingin n’yo kay Mang Lando. Siya po ang tumulong sa akin. Ako po yung nahihilo noon at muntik na akong matulala sa hallway.”

Nagbulungan ang mga tao.

Nagpatuloy ang bata: “Hindi ko po kabisado ang lugar… at nahihilo ako. Si Mang Lando po ang sumama sa akin. At…” huminga siya nang malalim, “kaya po siya nakatayo sa labas ng CR ay dahil natatakot siyang mahimatay ako sa loob. Sabi niya pa, ‘Anak, dito lang ako. Huwag kang mag-alala.’”

Natahimik ang buong assembly.

Sumigaw ang isang kaklase: “Totoo po ‘yan! Sabi rin ng kuya ko, lagi pong mabait si Mang Lando!”

Nagtaas ng kamay ang isa pang guro: “Matagal ko nang kasama si Mang Lando dito. Ni minsan, hindi ko siyang nakita na may ginawang masama.”

Naglakad si Teacher Regina papalapit, tila nahihiya. Hawak niya ang mikropono, nangingilid ang luha.

“Mang Lando… patawad po. Masyado akong nagpadalos-dalos. Natatakot lang ako para sa bata… pero hindi ko inintindi ang paliwanag n’yo.”

Pinagdikit-dikit ang mga kamay ng mga estudyante, sabay sigaw:

“SORRY, MANG LANDO!”

At doon, tumulo ang luha ng matanda—hindi dahil sa sakit, kundi dahil sa wakas ay naunawaan siya.

—

Ilang araw ang lumipas, nag-organize ang buong paaralan ng sorpresa. Pagpasok ni Mang Lando sa covered court, tumunog ang palakpakan.

“Mang Lando,” sabi ng principal, “para sa 32 taon ninyong serbisyo, dedikasyon, at sa kabutihang hindi nasusukat… nais po naming ibigay ito.”

Inabot sa kanya ang isang kahon.

Nang buksan niya, halos tumigil ang mundo niya.

Isang bagong sapatos. Matagal na niyang pangarap pero hindi niya mabili.

Nanlaki ang mata niya. “P-Paano n’yo nalaman na…?”

Ngumiti si Mico. “Ako po ang nagsabi. Nakita ko po yung sirang sapatos n’yo. Sabi ko po sa kanila, iyon na lang po ang ibigay natin.”

Napatungo si Mang Lando, humagulgol, at niyakap ang bata.

“Salamat… salamat sa inyong lahat…”

Ang buong paaralan ay tumayo at nagbigay-galang, hindi bilang pasasalamat sa isang janitor, kundi sa isang taong buong buhay naglingkod nang tapat, kahit hindi napapansin.

—

Mula noon, hindi na siya basta “janitor.” Tinawag na siyang:

Mang Lando—ang tatay-tatayan ng paaralan.

At sa tuwing may batang naghahanap ng CR, hindi na siya pinangungunahan ng hinala, kundi ng tiwala.

At si Mico?

Lumaki siyang may isang aral na hindi niya malilimutan:

“Huwag kang huhusga ng tao base sa isang tanaw, dahil minsan, ang pinakamalinis na puso ay nasa kamay ng isang taong hindi mo man lang tinitingnan.”