ANG MAHIRAP NA INA NA PINILING ISAKRIPISYO ANG KANYANG MGA PANGARAP PARA SA ANAK PERO MAY NAGBAGO SA KANYANG BUHAY NANG HINDI NIYA INAASAHAN

Sa isang liblib na baryo sa gilid ng lawa, nakatira si Aling Marta kasama ang kaisa-isa niyang anak na si Junjun. Mahirap lang sila; isang maliit na kubo ang kanilang tahanan at isang lumang kalan ang gamit niya sa pagluluto ng kakanin na ibinebenta niya sa palengke. Tuwing madaling-araw, habang tulog pa ang mga ibon, gigising na siya para maghanda ng suman, bibingka, at puto. Bitbit ang isang bayong na halos luma na, maglalakad siya ng halos isang kilometro para makarating sa kalsada at sumakay ng traysikel papuntang bayan.

“’Nay, magpahinga ka naman,” wika ni Junjun isang umaga, habang pinapahid ang mantika sa papel ng tinapay.

Ngumiti si Marta at hinaplos ang buhok ng anak. “Ayos lang ako, anak. Basta makita kitang nag-aaral, sapat na iyon.”

Ngunit sa likod ng kanyang mga ngiti, ramdam ni Marta ang pagod na unti-unting bumibigat sa kanyang katawan. Hindi lang iyon dahil sa pagbubuhat at pagtitinda—unti-unti na ring lumalabo ang kanyang paningin. Minsan, habang nagbabalot ng suman, nagugulat siyang hindi niya makita nang malinaw ang sariling kamay. Pero pinipilit niyang balewalain ito. Para sa kanya, ang bawat araw na hindi siya nagtatrabaho ay isang araw na hindi siya makakapagbigay ng baon sa anak.

Isang tanghali, habang nag-aalok ng bibingka sa harap ng palengke, biglang umikot ang paligid at muntik na siyang matumba. Mabuti na lang at agad siyang nasalag ni Mang Berto, ang panadero.

“Marta, ayusin mo naman ang sarili mo,” sabi nito habang inaabot ang isang baso ng tubig. “Kung hindi ka magpapatingin sa doktor, baka tuluyan ka nang hindi makakita.”

“Sayang ang kikitain ko, Mang Berto,” sagot ni Marta, pilit na ngumiti kahit may takot sa puso.

Lumipas ang mga linggo at lalong lumabo ang kanyang mga mata. Sa gabi, habang nag-aaral si Junjun sa ilalim ng mahinang ilaw ng lampara, pinagmamasdan lang niya ito. Hindi ako puwedeng sumuko, wika niya sa sarili. Kailangan kong itaguyod ang anak ko kahit ano pa ang mangyari.

Isang hapon, matapos ang mahabang araw ng pagtitinda, naglakad siya pauwi. Biglang bumuhos ang malakas na ulan. Ang kanyang payong ay butas-butas, ngunit wala siyang ibang masilungan. Habang naglalakad sa putikang daan, isang puting sasakyan ang huminto sa tabi niya.

Bumaba ang isang babaeng naka-itim na bestida, may dalang malaking payong. “Aling Marta?” tanong nito, halatang nag-aalala. “Ako si Dr. Regina. Naalala mo ba ako? Ako po ang doktor na nag-check sa inyo noong charity mission dito sa baryo.”

Namutla si Marta. “Pasensya na po, Dok… hindi na ako nakabalik. Wala po kasi akong pamasahe.”

Ngumiti si Dr. Regina at iniabot ang kanyang kamay. “Halika, sasamahan kita. May paraan pa para bumalik ang linaw ng paningin mo. Libre ito—donasyon mula sa isang programa para sa mga kagaya mo.”

Nag-alinlangan si Marta. Naisip niya ang mga kakanin na dapat niyang ihanda bukas, ang perang kailangan para sa bigas. Ngunit nang maalala niya ang mukha ni Junjun, nagdesisyon siyang sumama.

Dinala siya ng doktor sa lungsod at ginamot ang kanyang mata. Dumaan ang ilang linggo ng gamutan at pag-aalaga. Sa bawat araw na lumilipas, unti-unting bumabalik ang liwanag sa kanyang paningin. Isang umaga, habang nakaupo sa veranda ng maliit na klinika, napansin niyang muli niyang nakikita ang mga dahon ng puno, ang bughaw na langit, at ang mga matang nakangiti ni Junjun na dumalaw sa kanya.

Pagkalipas ng ilang linggo, pinayagan siyang umuwi. Nang gabing iyon, habang sabay silang kumakain ng lugaw sa kanilang maliit na mesa, hindi napigilan ni Marta ang pag-iyak. “Anak,” sabi niya habang pinupunasan ang luha, “nakikita na kita nang malinaw.” Yumakap si Junjun nang mahigpit.

Makaraan ang ilang araw, bumalik si Dr. Regina sa kanilang bahay. May dala siyang sobre na may pangalan ni Junjun. “Ito ang scholarship para sa anak mo,” sabi niya, may ngiti sa labi. “Nakita ko kung paano mo siya ipinaglaban kahit hirap ka. Karapat-dapat kayong pareho sa bagong simula.”

Hindi alam ni Marta kung paano siya magpapasalamat. Ang bigat ng mga taon ng sakripisyo ay tila gumaan sa isang iglap. Sa araw na iyon, natutunan niyang ang pag-ibig ng isang ina ay hindi kailanman nasasayang; lagi itong may gantimpalang nakalaan, kahit darating iyon sa pinakahindi inaasahang oras.

Habang papalubog ang araw, nakaupo silang mag-ina sa labas ng kanilang kubo, pinagmamasdan ang gintong liwanag na bumabalot sa lawa. Hawak ni Marta ang kamay ni Junjun, at sa wakas, nakita niya hindi lang ang malinaw na mundo sa paligid niya, kundi pati ang bagong kinabukasang sabay nilang haharapin

Makalipas ang ilang buwan, unti-unting nagbago ang takbo ng buhay ni Aling Marta at ni Junjun.
Hindi man nila namalayan, ang mundo na dati’y puno ng dilim at pagod ay nagsimulang mapalitan ng mga kulay—kulay ng pag-asa, ng panibagong simula.

Isang umaga, habang sumisikat pa lamang ang araw sa gilid ng lawa, muling kinuha ni Aling Marta ang kanyang bayong.
Ngunit ngayong pagkakataon, hindi na siya naglalakad na nakatungo’t halos madapa sa putikan.
Matatag na ang kanyang hakbang, at sa mga mata niyang muling nakakakita, ay may sigla at kumpiyansa.

“’Nay, tulungan na kita sa pagbabalot ng suman!” sigaw ni Junjun habang tumatakbo papunta sa kusina.

Ngumiti si Marta.
“Salamat, anak. Pero mag-aral ka muna. Ang pangarap mo, ‘yan ang tunay kong puhunan.”

Nang makarating siya sa palengke, sinalubong siya ng mga pamilyar na ngiti.
“Uy, Marta! Akala namin di ka na babalik,” sabi ni Mang Berto, habang nag-aayos ng mga tinapay.
Ngumiti siya nang may luha sa mata. “Bumalik ako, Mang Berto — at ngayong mas malinaw ang paningin ko, mas gaganda ang bibingka ko!”

At totoo nga.
Ang bawat bibingkang iniluluto niya ay mas malambot, mas mabango, at mas masigla.
Sa loob ng ilang linggo, muling bumalik ang mga suki.
“Ang sarap ng kakanin mo, Marta!” “Ang ganda mo ngayon, parang bumata ka!”

Ngumiti lang siya.
Hindi nila alam — ang tunay na ganda ay galing sa kalayaan.

Samantala, si Junjun naman ay nagsimula ng bagong yugto ng kanyang pag-aaral.
Ang scholarship na ibinigay ni Dr. Regina ay nagbigay-daan upang makapasok siya sa isang prestihiyosong paaralan sa lungsod.
Araw-araw, sa kanyang pag-alis, inihahanda ni Marta ang baon niyang suman at kape sa termos.
Habang nakasakay siya sa jeep, madalas niyang isipin kung gaano kabilis nagbago ang lahat.

Isang gabi, pag-uwi ni Junjun, agad niyang niyakap ang ina.
“’Nay, alam mo bang napili ako ng guro ko para sumali sa Science Fair?”
Tila lumiwanag ang buong kubo sa ngiti ni Marta. “Talaga? Naku, anak, ipinagmamalaki kita.”

Hindi lang si Junjun ang nagbago—pati si Marta.
Mula sa isang inang laging nakayuko sa bigat ng buhay, naging isa siyang huwaran ng lakas sa buong baryo.
Kapag may mga kabataang nagrereklamo sa hirap ng buhay, si Aling Marta na ang kanilang pinupuntahan.
Ang bawat payo niya ay puno ng karunungan:

“Ang kahirapan ay parang ulan—hindi mo mapipigilan, pero puwede kang magtayo ng bubong para hindi ka malunod.”

Isang Linggo ng hapon, dumating si Dr. Regina sa baryo, bitbit ang ilang kasamahan.
Muli silang magsasagawa ng libreng gamutan.
Pagkakita ni Marta sa kanya, agad siyang lumapit at nagmano.

“Dok, hindi ko po alam kung paano ko kayo pasasalamatan. Dahil sa inyo, bumalik ang paningin ko.”

Ngumiti si Dr. Regina.
“Hindi ako ang dapat mong pasalamatan, Marta. Ikaw mismo ang dahilan kung bakit ka gumaling—dahil hindi ka sumuko.”

Tumingin si Marta sa anak na nakatayo sa tabi niya, suot ang lumang backpack na puno ng mga libro.
“Kung hindi dahil sa anak ko, baka matagal na akong tumigil.”

Tumango ang doktor, at saka nag-abot ng isang maliit na sobre.
“Isang huling tulong. May programa ang ospital para sa mga tulad mong may maliit na negosyo. Ito ay puhunan para mapalago mo ang tindahan mo. Gamitin mo nang maayos.”

Namigat ang dibdib ni Marta sa tuwa.
“Dok… parang panaginip na ito.”

“Hindi ito panaginip, Marta. Ito ang bunga ng kabutihan mo.”

Ilang buwan makalipas, nakilala sa buong bayan ang “Kakanin ni Aling Marta.”
Hindi na siya nagtitinda sa palengke lamang — mayroon na siyang sariling maliit na puwesto sa gilid ng lawa.
Tuwing dapithapon, habang unti-unting lumulubog ang araw, nagtitipon ang mga tao roon para bumili ng suman at bibingka.
Ang ilan ay turista, ang iba naman ay mga dati niyang suki.

Sa gilid ng puwesto, nakapaskil ang karatula:

“Sa bawat kakanin na binili mo, may isang pangarap na natutupad.”

Dahil sa kita ng tindahan, nakatulong si Marta sa pagpapagawa ng paaralan sa baryo, upang hindi na kailangang bumiyahe nang malayo ang mga batang kagaya ni Junjun noon.

Pagkaraan ng apat na taon, dumating ang araw na matagal nang hinihintay ni Marta.
Graduation ni Junjun.
Habang pinapanood niyang umaakyat sa entablado ang anak, suot ang toga, halos di siya makapaniwala.

“Ang anak ng tindera ng bibingka, cum laude,” bulong ng mga kapitbahay.
Ngunit para kay Marta, ang pinakamagandang parangal ay nang lumapit si Junjun, niyakap siya, at bumulong:

“’Nay, ito ay para sa inyo. Balang araw, ako naman ang magpapagamot at tutulong sa mga kagaya natin.”

Tumulo ang luha ni Marta — luha ng kagalakan, ng pasasalamat, ng pagtatapos ng isang yugto ng paghihirap.

Habang lumulubog ang araw, umupo silang mag-ina sa tapat ng lawa, tulad ng dati.
Ngayon, mas maganda na ang tanawin — mas malinaw, mas buhay, mas puno ng pag-asa.
Tahimik silang naghawak-kamay.

“Anak,” sabi ni Marta, “minsan ang liwanag ay hindi agad dumarating. Pero kung patuloy kang maglalakad sa dilim, darating din ang araw na makikita mo itong kumikislap sa dulo.”

Ngumiti si Junjun.

“At kung sakaling mawala ulit ang ilaw, ‘Nay, ako naman ang magiging ilaw ninyo.”

Sa ilalim ng kalangitan na kumikislap sa mga bituin, niyakap ni Marta ang anak —
sapagkat sa wakas, natutunan niyang hindi nasusukat sa pera o ginhawa ang tagumpay,
kundi sa pagmamahal at paniniwala na kahit ang pinakamahirap na ina ay kayang baguhin ang tadhana, basta’t may dahilan siyang magmahal.

At sa gabing iyon, sa gilid ng lawa, nagniningning ang liwanag ng pag-asa — ang liwanag ni Aling Marta