Matapos pag-aralin ay iniwan lamang ng babae ang kanyang asawa dahil isa lamang itong construction worker. Subalit ang hindi alam ng babae ay isa pala talaga itong engineer. [Musika] Magandang araw sa inyo mga kaserye. Ngayon ay buklatin natin ang panibagong pahina na naglalaman ng paksang iniwan.

inangat inahon [Musika] sa bawat araw ay tila paulit-ulit na lang din ang nakagisnan na buhay ni Romel. Mainit ang sikat ng araw sa itaas ng gusaling itinatayo. Ang mga tunog ng Jack Hammer, welding machine at sigawan ng mga trabahador ay parang musika na sa tenga ni Romel. Sa bawat buhat ng sako ng semento, sa bawat patak ng pawis sa kanyang noo, isang larawan lang ang nasa isip niya.

Ang mukha ni Cherry ang kanyang asawa. Romel, tumigil ka muna. R na yan baka himatayin ka niyan. Sigaw ni Mang Danny, isa sa mga beteranong trabahador. Ngunit ngumiti lang si Romel at itinuloy ang paglalakad habang pasan ang mabigat na sako. Konti na lang, Mang Danny. Kailangan kong tapusin to bago magtanghalian.

Napakasipag mo talagang bata ka. Para saan ba talaga ‘yung pagpupulsigi mo? Tanong ni Mang Danny habang sinasalo ang sako sa ilalim. Para sa asawa ko, pinag-aaral ko siya sa kolehiyo. Konti na lang, makakatapos na siya. Sagot ni Romel na may halong pagod at pagmamalaki. Sa oras ng pahinga, naupo siya sa gilid ng steel beam at inilabas ang baon, kanin at pritong tuyo na nilagyan niya ng sawsawang sukat sili.

Habang kumakain, inilabas niya ang lumang cellphone at muling tiningnan ang larawan nila ni Cherry. Masaya silang nakangiti suot ang simpleng damit na kaupo sa tapat ng silid nila. Ang ganda niya. Bulong niya sa sarili. Yan ba si misis mo? Tanong ni Mang Danny habang sinisilip ang screen. Oo, si Cherry.

Siya lang ang dahilan kung bakit kaya kong tiisin lahat ng hirap. Gusto kong siya naman ang makaalis sa kahirapan. Ako na ang bahala sa pagod. Siya na lang ang magtapos. Eh paano ka? Hindi mo ba gustong mag-aral din? Napahinto si Romel. Sandaling natahimik tumingin sa malayo. Gusto ko rin pero mas mahalaga na mauna siya. Pag may natapos siya, baka may pag-asa rin ako.

Tumango si Mang Danny at tinapik siya sa balikat. Mabait kang lalaki, Romel. Sana masuklian ka ng asawa mo. Pagkatapos ng trabaho, bitbit ang pawisan at maduming katawan, umuwi si Romel sa kanilang inuupahang kwarto sa probinsya. Pagbukas ng pintuan, nakita niya si Cherry na nakahiga sa kama. Hawak ang laptop at may earphones sa tenga.

May nakabukas na notes at PDF sa screen. “Love, nandito na ako.” Bati ni Romel. Hindi lumingon si Cherry. “Busy ako. May online discussion kami.” Tumango na lamang si Romel. tumuloy sa maliit nilang kusina at nagluto ng hapunan. Habang nagpiprito ng itlog, sumulyap siya kay Cherry. Anong ulam gusto mo, love? May itlog pa at sardinas.

Pwede ko rin iinit ‘yung adobo kahapon. Huwag na. Kumain na ako kanina. Nakakahiya pa sa kaklase ko pag biglang nag-ingay yung kutsara’t kaldero. Natahimik si Romel. Pigil ang buntong hininga, itinabi ang nilutong itlog at kumain mag-isa. Pagkatapos kumain, niligpit niya ang pinagkainan. Nagligpit ng kalat at hinugasan ang lahat ng ginamit.

Nang matapos siya, lumapit siya kay Cherry at tinangkang halikan ito sa pisngi. Ngunit umiwas si Cherry. Love, huwag muna. May quiz pa kami bukas. Seryoso ‘to. Pasensya na kung gusto lang kitang batiin. Alam kong malapit ka ng grumaduate. Konti na lang. Sabay ngiti ni Romel. Ngunit imbis na ngumiti pabalik, tumango lang si Cherry.

Salamat. Makalipas ang tatlong taon ng sakripisyo, dumating na ang araw ng pagkatapos ni Cherry. Maaga pa lang ay nasa labas na ng auditorium si Romel. Suot ang kanyang tanging polo na medyo kupas na sa tagal ng gamit. Sa bulsa ay may bulaklak na sunflower paborito ni Cherry. Pinilit niya itong bilhin kahit medyo mahal.

Nakita niyang lumabas si Cherry mula sa gusali. Bitbit ang diploma, nakasuot ng toga at masayang kausap ang mga kaklase. Sa likod ng kaniyang mata may munting luha si Romel pero may ngiti sa kani labi. “Cherry!” Tawag niya napalingon si Cherry halatang nabigla. Oh Romel, anong ginagawa mo rito? Graduation mo ba? Syempre gusto kitang batiin.

Congratulations, love. Sabay abot ng bulaklak. Ah, salamat. Mahina ang sagot ni Cherry sabay kuha ng bulaklak. Tinangkang yakapin ni Romel ang asawa pero parang alangan si Cherry. Napansin ni Romel iyon ngunit binaliwala niya. Hindi ko alam kung paano ako makakapagpasalamat, Romel. Salamat talaga. Hindi ko to mararating kung wala ka.

Tama na ‘yun love. Ang mahalaga tapos ka na. Ngayon pwede mo ng tuparin ang lahat ng pangarap mo. Tumango lang si Cherry. Oo. Pangarap. Nang makapasok si Cherry sa isang opisina sa lungsod, nagbago ang takbo ng buhay nila. Sa una ay masaya sila, magkasabay kumain sa gabi, kwentuhan tungkol sa trabaho at plano tungkol sa kanilang kinabukasan.

Love, kapag nakapag-ipon na tayo, baka makabili na tayo ng maliit na lupa.” Masiglang sabi ni Romel habang pinapahid ang pawis mula sa noo. “Hindi pa ako sigurado kung gusto ko pang tumira sa probinsya.” Sagot ni Cherry habang abala sa cellphone. “Ah, ganun ba? Eh ikaw anong gusto mo?” Gusto ko sa lungsod.

Maraming opportunidad dito. Mas maraming koneksyon. Habang lumilipas ang mga buwan, napansin ni Romel ang pagbabago kay Cherry. Hindi na ito masyadong nakikipag-usap. Madalas itong abala sa cellphone o laptop kahit nasa bahay na. Love, sabay tayong manood ng pelikula. Ayaw ni Romel isang gabi. May meeting kami bukas. Kailangan ko pang basahin ong report.

Ah, okay. Hindi lang iyon. Madalas na rin itong galit. Romel, ilang beses ko bang sasabihin ayoko ng amoy semento sa bahay. Pasensya na. Diretso kasi ako galing trabaho. Next time maliligo muna ako sa labas. Hindi lang ‘yan. Wala ka ng ibang alam kundi trabaho at construction. Naiingayan na ako sa mga kwento mo.

Pasensya na love. Hindi ko intensyong makadagdag sa pagod mo. Tahimik si Romel. Pilit niyang iniintindi ang iniisip niya baka pagod lang si Cherry baka stress sa trabaho. Isang araw nagdesisyon siyang surpresahin ito. Hindi na siya pumasok sa trabaho. Pumunta siya sa opisina ni Cherry. Bitbit ang bulaklak.

Suot ang pinakabago niyang polo at pantalon. Nangingiti habang naglalakad. Matutuwa siya rito. Bulong niya. Naghintay siya sa labas ng opisina nang maglabasan ng mga empleyado. Nakita niya si Cherry. Ngunit hindi ito nag-iisa. May kasabay itong lalaki halos kaedad niya. Magkahawak kamay. Nagtatawanan. Nanlaki ang mata ni Romel.

Tumigil siya sa kanyang kinatatayuan. Hindi makapaniwala sa nakita. Cherry tawag niya. Napalingon si Cherry Namig ang mukha. Agad na binawi ang kamay mula sa lalaki. Romel, anong ginagawa mo rito? Akala ko surpresahin kita. Pero ako pa lang ang nasurpresa. Halos hindi makapagsalita si Romel. Nanginginig ang kamay. Romel, hindi ko alam na.

Matagal na ba ‘to? Putol niya. Tahimik si Cherry. Tumango. Bakit mo nagawa sa akin ‘to? Lahat ng meron ka ngayon pinaghihirapan ko. Ako ang nagpagod sa construction. Ako ang nagtiis. Ako ang gumising ng madaling araw para lang mapaaral ka. Romel, tama na. Hindi mo ako pag-aari dahil ang pinag-aral mo ako.

Hindi kita mahal. Matagal na akong hindi masaya sa’yo. Tulala si Romel. Hindi niya alam kung anong mas masakit. Ang pagtataksil o ang malamig na tinig ni Cherry. Gusto ko ng makipaghiwalay. Sana respetuhin mo ‘yun. Dagdag pa ni Cherry. Umuwing basang-basa ng ulan si Romel. Tulala basag ang puso. Ngunit sa halip na uminom, sumigaw o magwala, tahimik lang siyang naupo sa gilid ng kama.

Lumipas ang ilang oras, pagtingin niya sa salamin, nakita niya ang sarili. Payat, pagod at laging nagpaparaya. Simula ngayon, ako naman. Lumipas ang mga linggo matapos ang mapait na paghihiwalay. Sa bawat pagdilat ni Romel sa umaga, ang dating kinagislang katahimikan ng kanilang tahanan ay napalitan ng lungkot.

Wala na si Cherry. Wala na ang babaengiyang pinangarap makasama habang buhay. Ang tanging naiwan sa kanya ay ang malalim na kirot ng pagkakanulo at ang lungkot na ni hindi niya mailarawan sa mga salita. Ngunit sa gitna ng katahimikan, nagsimula ring tumubo ang isang bagong damdamin. Pagkilos para sa sarili. Maagang gumising si Romel, mas maaga pa sa nakasanayan.

4:00 pa lamang ng umaga ay bumangon na siya. Pinagmasdan ang sariling repleksyon sa salamin, mapayat, maitim at halatang pagod. Simula ngayon, hindi na ako aasa sa iba. Ako naman. Isinunod niya ang kanyang plano. Mag-ipon at mag-aral. Matagal na itong pangarap ang maging isang engineer. Hindi niya kailan man binanggit ito kay Cherry noon.

Mas inuna niya ang pangarap ng asawa kaysa sa sarili. Pero ngayon sa unang pagkakataon, binigyan niya ng boses ang pangarap niya. Sa isang maliit na canteen malapit sa construction site. Nakaupo si Romel habang may hawak na notepad. Nakasulat dito ang plano niya. Una, ang maghanap ng mas magandang proyekto, mas mataas ang kita.

Pangalawa, bawasan ang gastos sa araw-araw. Pangatlo, mag-ipon ng sapat para sa matrikula at pang-apat, mag-enroll sa kolehiyo sa susunod na semestre. Habang nilalagyan niya ng check ang unang linya, may lumapit sa kanya. Olomel, anong sinusulat mo diyan? Tanong ni Nestor, isa sa mga kabatuhan niya sa site. Plano ko ung gusto kong mag-aral.

mag-aral sa edad mong yan. Ayos ka rin? Akala ko ba tapos na yang ganyang ambisyon? Sabay tawa ni Nestor. Napangiti si Romel. Hindi pa huli ang lahat, Nes. Pag hindi ko pa sinubukan ngayon, kailan pa? Makalipas ang tatlong buwan ng pagtitipid at pagtanggap ng dagdag na overtime, sapat na ang ipon ni Romel para makapag-enroll sa isang kolehiyo sa lungsod.

Hindi ito presttihiyoso pero praktikal at may matinong programang pang-inhyero. Sa unang araw ng enrollment, kabado siya. Lahat ng estudyante’y mukhang katatapos lamang ng high school. Samantalang siya halatang manggagawa. Paglapit nga sa registrar, “Good morning po. Mag-enroll sana ako sa cool song Bachelor of Science in Civil Engineering.

” Nginitian siya ng babae sa likod ng mesa. “Sure po, sir. May dala po ba kayong requirements?” Uh, incomplete pa. Pero mayor po ako nung high school at birth certificate. Kinuha mga papel at sinuri ito. No problem sir. Pwede na po kayong magbayad ng down payment para makapagsimula na kayo sa klase. Sa puntong iyon halos maluha si Romel.

Isang simpleng hakbang para sa karamihan pero para sa kanya ito ang simula ng isang bagong buhay. Sa unang linggo ng klase, tila batang paslit si Romel na bumalik sa eskwelahan. Mahiyain, tahimik pero determinado. Naupo siya sa pinakalikod ng classroom. Nagmamased. Lahat ng kaklase niya ay mas bata, mas komportable sa mga gadgets at teknolohiya.

Samantalang siya may bitbit na lumang notebook at ballpen. Sa unang subject pumasok ang guro. Magandang gabi sa inyong lahat. Ako si Engineer Reyz. Sa subject na ito, tatalakayin natin ang mga basic principles ng structural engineering. Tahimik si Romel. Sumusulat ng buong sigasig.

Sinusubukang intindihin ang bawat konsepto. Napansin siya ng guro matapos ang klase. Sir, bago po kayo? Mukhang hindi kayo kagaya ng ibang estudyante. Tumayo si Romel at ngumiti. Opo, sir. Ngayon lang po ulit ako nakapag-aral. Matagal na akong nagtatrabaho bilang construction worker. Ngayon gusto ko naman po matutunan ng mga plano na dati ako lang ang nagbubukat.

Napangiti si Engineer Reyz. Maganda yang desisyon mo. Huwag kang mahihiyang magtanong dito. Pantay-pantay tayong lahat. Isang gabi sa isang convenience store, nagkita sila ng isa sa mga kaklase niya. Sir Romel, kayo rin po pala dito bumibili. Bati ng binatang si June, working student na kasabayan niya sa klase.

Ah oo. Gusto ko lang sanang bumili ng kape. Kailangan ko pa mag-review mamaya. Grabe, sipag niyo po. Alam niyo hanga ako sa inyo. Hindi ko nga alam kung kakayanin ko ‘to eh. Alam mo June, madaling sumuko pero masarap yung pakiramdam na may pinaglalaban ka. Gamitin mo yung hirap mo bilang dahilan para magpatuloy.

Hindi para tumigil. Sagot ni Romel habang nakangiti. Tumango si Jun. Salamat po. Sana maging successful din tayo pareho. Magiging successful ka. Tiwala lang. Habang tumatagal, natututo na rin si Romel makisabay sa model nung pag-aaral. Unti-unti siyang natutong gumamit ng laptop, magbasa ng online resources at gumawa ng reports gamit ang Word Processor.

Sa tulong ng ilang mababait na klase, mas napadali ang pag-aaral. Nagkaroon na rin siya ng bagong barkada. Sina June, Carla at Leo. Madalas silang magkita sa library at sabay-sabay mag-review. Minsan gusto ko na lang sumuko. Reklamo ni Leo isang gabi habang nakasubsob sa libro. Pareho tayo. Sabay tawa ni Romel. Pero hindi ako papayag na hindi makapagtapos lalo na’t ngayon pa lang ako nagsisimula.

Alam mo Romel, ikaw ang inspirasyon namin. Ikaw nga mas may edad pero mas determinado pa kaysa sa amin. Annie Carla napangiti si Romel. Lahat tayo may kanya-kanyang kwento pero iisa ang laban natin. Ang kinabukasan. Minsan sa pag-uwi habang sakay ng jeep, naisip niya ang naging takbo ng buhay niya.

Sa lahat ng sakit, pagkatalo at sakripisyo, buhay pa rin siya lumalaban. Pagbaba ng jeep, huminga siya ng malalim habang nakatingala sa kalangitan. Salamat, Panginoon. Dahil sa gitna ng lahat ng pait, binigyan niyo pa rin ako ng bagong pag-asa. Lumipas ang ilang buwan simula ng magsimula si Romel sa kolehiyo. Sa bawat araw na lumilipas, mas ramdam niya ang bigat ng kanyang pinasok.

Hindi lang ito basta pag-aaral. Ito’y araw-araw na paglalakad sa gitna ng pagod, gutom at puyat. Ngunit sa kabila nito, hindi siya umaatras. Para kay Romel, ito ang tanging landas tungo sa tunay na pagbabago ng kanyang buhay. 5 ng umaga. Tunog ng lumang alarm clock ang gumising kay Romel sa kanyang mumurahing silid.

Agad siyang bumangon, nagsaing habang nakapikit pa saka nagbihis ng lumang t-shirt at pantalon. Dala-dala ang toolbag, naglakad siya patungong construction site. Pagdating sa trabaho, sinalubong siya ni Mang Ern, ang kanilang foreman. Lumel, ikaw ulit ang assign sa scaffolding sa second floor ha. May delivery ng bakal mamaya.

Kailangan nating maayos yan bago magtanghalian. Opo boss. Sige po aakyat na ako. Kahit pagod pa mula sa review noong gabi, hindi nagreklamo si Romel. Mabilis siyang kumilos bihasang-bihasa sa pagbuhat ng mabibigat na materyales. Sa bawat balde ng buhangin at sako ng semento, inuusal niya sa isip. Para to sa pangarap ko.

Pagsapit ng 5 ng hapon, bitbit pa rin niya ang pagod mula sa trabaho. Tumungo siya agad sa kolehiyo, dala ang backpack na may libro, notebook at second half na laptop na binili niya mula sa online seller gamit ang ipon mula sa overtime. Pagpasok sa classroom, nandoon na ang ilan sa mga kaklase niya. Orel, buti nakahabol ka.

Bati ni Carla. Medyo hiningal nga ako eh. Galing pa kasi ako sa site. Hingal niyang tugon sabay punas ng pawis gamit ang bimpo. Grabe Romel, ako nga wala pa sa kalahati ng trabaho mo pero pagod na agad ako. Biro ni Leo. Wala to. Sanay na katawan ko. Mas mahirap yung mat exam natin mamaya. Sabay tawa niya. Pumasok na ang kanilang guro sa Calculus, si Prof Medina.

Lahat ay tumahik. Good evening class. As mentioned last week, we have our short quiz today. I hope you all reviewed your notes. This will cover differentiation. Napakamot sa ulo si Romel. Differentiation na naman. Kahapon integration. Ngayon ito na naman. Bulong na kay June. Basta tandaan mo lang yung mga rules. Chain rule, product rule. Ayan na lahat.

Nag-umpisa na ang pagsusulit. Tahimik ang silid. Tanging ang tunog ng ballpen sa papel ang maririnig. Halos manginig ang kamay ni Romel habang sinusubukang alalahanin ang formulas. Teka, ano nga ulit ang derivative ng 3x s? Ah, 6x. Isang oras ang lumipas. Pagkatapos ng pagsusulit, lumabas silang magkakaibigan ng sabay-sabay.

lupit ng quiz. Akala ko review lang tapos may application agad. Reklamo ni Leo. Medyo nalito rin ako sa number four. Sabi ni Carla, ko nga alam kung tama yung ginawa ko eh. Dagdag ni Jun. Basta ginawa natin ang mga kaya natin. Yun ang mahalaga. Annie Romel habang nakangiti kahit pagod. Pagkatapos ng klase, gabi na.

Naglakad si Romel pauwi. Sa daan, nadaanan niya ang isang pales ng estudyanteng magkasabay na kumakain ng fish ball. Bigla niyang naalala ang mga panahong ginagawa nila iyon ni Cherry. Sandaling napahinto si Romel. Hinayaan niyang tumulo ang ilang patak ng ulan sa kanyang mukha sabay lakad muli. Pagkauwi, agad siyang nag-init ng tubig para sa noodles.

Yun na lang ang hupunan niya. Habang kumakain, binuksan niya ang laptop at nagbasa ng modules. Kila isang eksena sa pelikula, isang lalaking pagod, gutom pero puno ng pag-asa. Bukas ulit. Kayang-kaya ko ‘to. Ilang linggo pa ang lumipas, mas bumigat ang schedule ni Romel. Minsan hindi na siya nakakapasok sa lahat ng klase dahil sa sabayang demandang ng trabaho at eskwela.

Sa isang araw, pinatawag siya ng kanilang foreman. Romel, baka gusto mong sumama sa out of town project. Mas malaki yung sahod pero syempre isang linggo kang wala. Napaisip siya kung tatanggapin niya ang proyekto, may sapat siyang kita para sa susunod na bayad sa tuition. Pero kung gagawin niya iyon, mababayaan niya ang midterm exam sa kolehiyo.

Pag-uwi niya, tinawagan niya si June. June, anong schedule ng midterm natin? Sa susunod na linggo, bro. Bakit? May alok kasi saakin na project. Pero isang linggo akong mawawala. Naku, hirap niyan. Pero kung ako sa’yo isugal mo na lang ang kita. Yung midterms mo na maibabalik pag lumagpas. Habang nakahiga sa banig, matagal na pinag-isipan ni Romel ang desisyon.

Sa huli, tumanggi siya sa proyekto. Kinabukasan, kinausap niya ang foreman. Pasensya na boss. Kailangan ko pong unahin ang exam ko. May pangarap po akong gustong tuparin. Hindi nakaimix si Mang Erning pero tumango lang. Ang tapang mo, Romel. Sana balang araw maging engineer ka rin talaga. Dumating ang araw ng midterm.

Nakatayo si Romel sa harap ng classroom. Nanginginig ang tukod sa haba. Pero sa loob ng kaniyang dibdib, may lakas na hindi niya maintindihan. Sa pagsusulid, ibinuhos niya ang lahat. Gumamit siya ng bawat oras, bawat aralin na pinaghirapan niyang intindihin kahit antok na antok na siya sa mga gabing nagdaan. Sa dulo, matapos ang exam, huminga siya ng malalim at napangiti.

Ano man ang maging resulta, ginawa ko ang lahat. Isang linggo pa ang lumipas, ibinigay ng professor ang mga resulta ng pagsusulit. Congratulations sa mga pumasa at sa mga hindi. May chance pa sa finals pero gusto kong batiin si Mr. Romel Bautista. Highest score sa klase. Natahimik ang silid napalingon ang lahat kay Romel.

Si Romel mismo ay napakapit sa upuan parang hindi makapaniwala. Ha? Ako po? Tanong niya. Oo, ikaw. Magaling ang analytical skills mo. Huwag mong sayangin yan. Napatayo si Ramel na pangiti. Tumango. Maraming salamat po, sir. Paglabas ng silid, nilapitan siya ng mga kaklase. Grabe Romel, ikaw ang idol ko ngayon. Sabi ni Leo, deserve mo yan. Ang sipag mo kaya.

Dagdag ni Carla. Pasado na tayo sa finals, Robel. Tara, fish ball. Yaya ni Jun. Napatawa si Romel. Sige sama ako. Libre ko. Habang kumakain sila sa labas, tahimik lang si Romel habang pinagmamasda ng mga estudyanteng naglalakad. May isang bagay siyang napagtanto. Hindi pa man siya engineer sa papel, pero engineer na siya sa puso dahil binubuo niya ang sarili mula sa pagkawasak.

At sa bawat buo niyang briak ng kaalaman, pasensya at determinasyon, unti-unti niyang binubuo ang tulay patungo sa kinabukasan. Isa-isa, hakbang-hhakbang pero siguradong paroroon din ako. Hindi madali ang buhay bilang isang working student lalo na sa kalagayan ni Romel. Pero habang ang iba’y sumusuko sa gitna ng hirap, siya na may patuloy na sumusulong.

Kung noon ay ang sakit ng pag-iwan ni Cherry ang nagpapalakas sa kanya, ngayon ay ang pananabik na maabot ang sarili niyang pangarap. Mula Lunes hanggang Sabado, puno ang oras ni Romel. Maagang gigising para pumasok sa construction site. Maghapon sa ilalim ng araw at sa gabi tatawid patungong kolehiyo. Kung may natitirang lakas pa siya pagkauwi, mag-aaral siya hanggang madaling araw.

Minsan hindi na siya natutulog ng maayos pero hindi niya ito iniinda. “Romel, hindi ka ba napapagod?” tanong ni Carla habang magkausap sila sa study area sa kanilang kolehiyo. Napatingin si Romel sa kanya. Medyo nanlalabo na ang mga mata sa antok. “Pagod?” “Oo, araw-araw.” Pero kapag naalala kong dati akong binaliwala, lalo akong ginaganahan.

Gusto ko pagdating ng panahon, wala ng makakatingin sa akin ng mababa. Ramdam ko yan. Pareho tayong may gustong patunayan. Pero ikaw Carla, bakit ka nga pala kumuha ng engineering? Hindi ba’t sinabi mong dati gusto mong maging nurse. Gusto ko sanang maging nurse noon. Pero nung namatay ang tatay ko sa aksidente sa gusali, nagbago ang isip ko. Gusto kong maging engineer.

Gusto kong gumawa ng mga estruktura na ligtas na hindi na muling may mapapahamak. Parang layunin ko na rin ‘to para sa kanya. Tumango si Romel. Ang lalim n. Kaya pala ang seryoso mo palagi sa mga plates mo. Seryoso rin naman ikaw ah. Masipag ka pa sa prof natin. Sabay tawa ni Carla na patawarin si Romel. Kailangan kailangan kong habulin ang panahong na wala sa akin.

Isang gabi habang pauwi galing kolehiyo, dumaan siya sa isang convenient store para bumili ng tinapay at kape. Doon niya muling nakita si June ang kaklase niyang kasabay din sa hirap. Oh, Romel, sabay na tayo pauwi. Tanong ni June. Sige teka bili lang ako ng tinapay. Gutom na gutom na ako. Ikaw, nakakain ka pa ba sa schedule natin? Naku, kung hindi dahil sa lola ko na nagluluto ng baon ko, baka himatay na ako sa gutom.

Biro ni June. Lumabas sila ng store at sabay na naglakad pauwi. Habang naglalakad, napag-usapan nila ang tungkol sa internship program. Sabi ng Prof natin, pwede na raw tayong mag-apply sa internship sa susunod na semester. Alam mo na ba kung saan ka mag-a-apply? Tanong ni June. Hindi pa. Wala pa nga akong resume at ko alam kung may kukunin akong ganito ang background.

Construction worker na matanda pa sa halos lahat ng estudyante. Huwag mong sabihing gann bro. Alam mo kung ako ang HR ng kumpanya, uunahin kita kasi ikaw yung klase ng taong hindi lang matalino, may puso at may disiplina. Salamat Jun. Kailangan ko lang talaga subukan. Subukan mo sa malalaking kumpanya. Kailangan ka nila. Hindi mo lang alam.

Kinabukasan, pagkatapos ng klase, nilakasan ni Romel ang loob at dumaan sa opisina ng career services ng kanilang kolehiyo. Doon niya unang nakilala si Ma’am Lordes, ang guidance counselor na tumutulong sa mga estudyanteng mag-a-apply sa internship. “Good afternoon po, ma’am.” Magalang nabati ni Romel. “Good afternoon din.

Anong maitutulong ko sayo ihho? Magi-inquire po sana ako kung paano mag-apply sa internship. Interesado po akong makakuha ng spot sa isang kumpanya para sa susunod na semester. Anong course mo? Civil engineering po. Pinagmasdan siya ni Ma’am Lord. Nakita niyang may mga mantsa pa ng mga semento sa kwelyo ng uniporme ni Romel.

May trabaho ka ba? Opo. Construction worker po ako sa umaga. Gabi po ang klase ko. Tumango ang guro na pangiti. Ang sipag mo. Iba ang ganyang dedikasyon. Mag-fill up ka ng form dito tapos pagandahin natin yung resume mo. May mga kumpanya naghahanap ng mga interns na hindi lang matalino kundi masipag din. Sa tulong ni Ma’am Lord, nakabuo si Romel ng kanyang unang professional na resume.

Nilagayan ng litrato, inilista ang mga projects kung saan siya nakasama bilang construction worker at pati na rin ang mga nakuha niyang award sa klase. Natuwa siya ng unang beses niyang makita ang sarili sa papel hindi bilang trabahador kundi bilang isang proponal. Ganito pala ang pakiramdam. bulong niya sa sarili. Pagkalipas ng ilang linggo, natanggap siya sa isang kilalang kumpanya sa lungsod bilang intern.

Hindi siya makapaniwala sa balita. Sa sobrang tuwa, agad niyang ibinalita ito kina Carla, June at Leo. Guys, natanggap ako sa internship. Talaga? Saan? Sabay-sabay natong ng barkada. sa isang malaking kumpanya. Sila yung may hawak ng maraming commercial building projects. Ang galing mo, Romel. Sabi ko na nga ba, ikaw ang unang makakapasok.

Annie Carla, libre mo kami sa fish ball mamaya ha. Sabay sabing biro ni Leo. Sige ba kahit fish ball at kwekkwek pa sagot ko. Nagtawanan sila habang kumakain sa labas ng eskwelahan. Sa kabila ng pagod at puyat may liwanag na sa mga mata ni Romel. Liwanag ng isang taong nagsimulang maniwala muli sa sarili. Isang gabi habang mag-isa sa silid, tinanaw niya ang buwan mula sa maliit na bintana.

Kung buhay pa ang nanay ko, siguro matutuwa siya. Hindi ko lang ito ginagawa para sa sarili ko. Para rin sa lahat ng niniwala na kaya kong bumangon. Kinuha niya ang lumang litrato nila ni Cherry. Matagal niya itong pinagmasdan saka dahan-dahang isinuksok sa ilalim ng isang lumang notebook. Maraming salamat sa sakit.

Dahil diyan natuto akong tumayo. Maaga pa lang ay gising na si Romel. Hindi dahil sa ingay ng alarm clock kundi sa sobrang kaba at excitement. Ngayon ang unang araw niya bilang intern sa isang malaking kumpanya ng engineering sa lungsod. Sa kanyang pinaghirapang landas, ito na ang simulan ng bunga ng lahat ng kanyang sakripisyo.

Suot ang bagong plantsadong long sleeves na polo na binili niya sa ukay-ukay at sapatos na pinahiram ni June. Tumayo siya sa harap ng salamin. Binuhusan niya ng konting pumada ang kanyang buhok. Nilinis ang sapatos gamit ang basang bimpo at huminga ng malalim. Kaya ko ‘to. Hindi na ako ‘yung dating rumel. Ako na ngayon ang Romel na patungo sa pangarap niya.

Sa loob ng elevator ng gusali ng kumpanya, tahimik si Romel habang nasa paligid niya ang mga empleyadong bihis na bihis, may hawak na kape, laptop bags at mamahaling relo. Pakiramdam niya ay maliit siyang isda sa dagat ng mga propal. Napansin ito ng isang babae sa gilid niya. First day tanong nito sabay ngiti.

Opo. Sagot niya medyo naiilang. Relax ka lang. Ganyan din ako noon. Ako nga pala si Joy’s admin staff. Intern ka? Oo. Sa engineering department po. Good luck romel. Sa dulo ng hallway. Kanan ka doon ng office niyo. Salamat po ma’am. Ngumiti si Joyce bago bumaba ng elevator. Si Romel namy huminga ng malalim at naglakad patungo sa kanyang opisina.

Sa loob ng opisina ay sinalubong siya ng isang lalaking nakasalamin. May suot na ID na may nakasulat na Engineer Marquez. Romel Bautista. Opo sir, ikaw yung bagong intern. Welcome. Tawagin mo na lang akong Engineer Marquez. Straight to the point ako. Wala akong panahon sa tamad at matagal mag-pick up. Pero kung may disiplina ka, maraming matututunan dito.

Opo, sir. Gagawin ko po ang lahat. Mabuti. Halika, ipapakilala kita sa iba. Sa loob ng department may lima pang engineers. Lahat sila ay abala sa kani-kanilang computer. Tinawag sila ni Engineer Marquez. Team, this is Romel, our new intern. First timer sa ganitong setup pero may background sa construction. Oh wow. Actual site worker turn student.

I’m Paulo. Nice to meet you. Anin ng isang lalaki habang naglalakad palapit. Same here. Sagot ni Romel habang nakikipagkamay. Don’t worry, Romel. Dito we’re a team. Basta may tiyaga ka matututo ka. Ani naman ni Mariel, isa pang engineer. Napangiti si Romel. Ramdam niyang kahit paesyonal ang paligid, may kabutihan ang mga taong nasa paligid niya.

Sa unang araw, pinaupo siya sa isang computer. Tinuruan siya kung paano gumamit ng CAD, computer aided design. Sa una, nahirapan siya sa interface. Lumel, try mong i-draw yung simple floorpl na ‘to gamit ang AutoCAD. Utos ni Paulo. Opo. Teka lang po sir. Yung shortcut keys po ano po ulit yung para sa line? Type L tapos enter. Kaya mo yan.

Habang din-drawing niya ang basic lines, lumapit si Paulo. Steady lang. Sa una talaga nakakalito pero given na may actual experiences ka sa field, madali mo ong mahuhuli. Salamat po sa tiwala. Walang ano man, isa ka sa mga bihira naming interns na may alam sa onside realities. Gamitin mo yan. Tanghalian na wala sa loob na sinabay siya ng mga engineer sa pantry.

Romel, dito ka na. Huwag kang mahiya. Yaya ni Mariel habang nilalatag ang baon niya. Naglabas si Romel ng baon, kanin at pritong talong na niluto niya pa bago umalis kaninang umaga. Homemade. Mukhang masarap yan ah. Annie Paulo. Medyo sunog nga lang po. Sabay tawa ni Romel. Ayos lang ‘yan basta galing sa tiyaga masarap ‘yan.

Pagkatapos ng lunch habang naghuhugas ng pinggan, lumapit si Engineer Marquez. Ramel, gusto kong malaman mo hindi lahat ng interns ay pinapasok dito. Pero nung nakita ko yung resume mo, alam kong may potensyal ka. Salamat po, sir. Hindi ko po sasayangin. Good. Bukas sasama ka sa akin sa isang site inspection.

Gusto kong makita kung paano ka mag-obserba sa actual project. Kinabukasan, nagpunta sila sa isang site sa lungsod. Nakasakay si Romel sa company vehicle. Ngayon lang siya nakasakay sa ganitong sasakyan. May aircon at may logo pa ng kumpanya. Pagdating sa site, agad siyang bumaba. Parang automatic. Bumati siya sa mga trabahador.

Kinamayan sila at sin mga ginagawang poste at beam. Ang ganda ng pagkaka-rebar placement dito ah. Sambit ni Romel. Nagulat si Engineer Marquez. Oh, kabisado mo agad. Ah, sanay na po kasi ako Ryan. Dati po akong tagakatay at tagahakot ng bakal. Alam ko kung saan madalas magkamali ang mga mason. Ganyan ang gusto ko.

Yung hindi lang nagbabase sa libro kundi sa karanasan. Ituloy mo lang yan. Habang nasa field may lumapit na matandang trabahador. Romel ikaw ba yan? Napalingon si Romel. Si Mang Danny pala. dating 4 months sa dati niyang pinagtatrabahuhang construction site. “Mang Danny, dito rin pala kayo.” Sabay yakap niya. “Oo, contractor kami dito.

Engineer ka na pala ngayon ha.” Intern pa lang po pero papunta na po doon. Tama yan anak. Sabi ko na nga ba masasayang ang tiyaga mo. Nakakatuwa. Naabot mo yung pangarap mo. Napangiti si Romel at halos mapaluha. Salamat, Mang Danny. Kayo yung isa sa mga nagtulo sa akin ng tiyaga noon. Hindi ko po to makakalimutan.

Pagbalik nila sa opisina, kinamayan siya ni Inger Marquez. Magaling, Caromel. Hindi ko to sinasabi sa lahat pero ikaw may hinog na potensyal. pagbutihin mo lang at hindi lang internship ang makukuha mo rito, posibleng trabaho rin. Maraming salamat po, sir. Pangarap ko pong maging ganap na engineer. Lahat po ng ginagawa ko para po makapagsimula ng panibagong buhay.

Hindi lang panibagong buhay, Mel. Panibagong pagkatao. Tiyakin mong sa pagtatapos mo. Hindi lang diploma ang dala mo kundi disiplina at dangal. Tumango si Romel. Ngayon, higit kailan man, batid na niya. Ang tunay na tagumpay ay hindi lang nasusukat sa taas ng sahod o laki ng posisyon. Ito’y nakikita sa kung paano ka lumaban mula sa pagkadapa at kung paano mo pinili ang mabuti kahit meron ka ng pagkakataong manumbat.

Madaming pagsubok ang dumaan sa buhay ni Romel sa pag-abot ng kanyang sariling pangarap. At makalipas pa ang ilang buwan ay tuluyan na siyang nakapagtapos sa kolehiyo. Wala na din siyang sinayang na pagkakataon. Sa pagpupulsigi niya ay nakapasa na din siya sa board exam at naging ganap na engineer na. Madali na din siyang nagkaroon ng trabaho dahil binigyan siya ng magandang job offer sa kumpanya kung saan siya nag-internship noon.

Maagang nagising si Romel. Tahimik ang paligid. Tangi huni ng ibon at mahinang lagaslas ng tubig mula sa lababo ang maririnig. Nakaupo siya sa gilid ng kama. Pinagmamasdan ang puting polo na isinuot niya noong graduation. Hawak niya ito habang nakatitig sa kalendaryong may malaking bilog sa petsang iyon. Araw ng kanyang opisyal na pagsisimula bilang engineer sa kumpanyang dati pinapangarap lang niyang pasukin.

Engineer Romel Bautista. Bulong niya sa sarili habang napapangiti. Matapos mag-ayos, sumakay siya ng jeep papuntang lungsod. Sa daan, maraming ala-ala ang dumaan sa kanyang isip. Ang alikabok sa construction site. Ang pawis na bumabagsak sa semento, ang pagod na katawan sa gabi habang nasa classroom pa, lahat ng iyon bahagi ng kanyang kwento.

Pagdating niya sa kumpanya, sinalubong siya ni Paulo, dati niyang ka-team noong internship. Oh par welcome back. Engineer ka na ngayon ah. Bati nito sabay abot ng kamay. Salamat Paulo. Hindi pa rin ako makapaniwala minsan. Huwag ka ng magpakumbaba. Kung may deserving sa posisyong yan, ikaw ‘yun. Halika papakilala na kita sa bagong team.

Sa loob ng conference room ay naghihintay sina Engineer Marquez at ilang senior engineers. Romel, mula ngayon bahagi ka na ng design team. Sabi ni Engineer Marquez habang nakatayo. Pero gusto kong malaman mo trabaho rito seryoso. Hindi kita tinanggap dahil naaawa ako. Tinanggap kita dahil nakita ko ang potensyal mo.

Huwag mo akong biguin. Hindi po, sir. Gagawin ko pong lahat para mapatunayan na tamang desisyon niyo. Tumango si Enger Marquez. Good. Bukas may actual project tayo sa isang gusali sa lungsod. Gusto kong makita kung paano ka tumatrabaho sa field at sa opisina. Ready ka na ba? Handang-handa na po. Sagot ni Romel na may kumpyansa sa tinig.

Habang lumilipas ang mga linggo, napatunayan ni Romel na ang kanyang lakas ay hindi lamang sa pagiging masipag kundi pati na rin sa kanyang pagiging mapagkumbaba at mahusay makisama. Sa bawat proyekto na ina-assign sa kanya, ginagampanan niya ito ng may dedikasyon at puso. Sa unang sweldo niya, hindi siya bumili ng bagong cellphone o mamahaling sapatos.

Sa halip, umuwi siya sa probinsya at binigyan ng salo-salo ang mga tiyuhin at tiyahing tumulong sa kanya noong panahong walang-wala siya. Rumel anak, engineer ka na pala ngayon. Uwi ka ng matandang kapitbahay na si Aling Bising. Opo, nay, engineer na po ako. Pero hindi ko po to naabot kung hindi dahil sa mga taong naniwala sa akin.

Salamat naman at hindi ka nagbago. Kahit dati masipag ka talaga. Tingnan mo nga ngayon oh. Dati buhat ka lang ng buhat ng semento. Ngayon ikaw na ang nag-uutos kung saan ikakabit ang poste. Napangiti si Romel. Kung ano man po ang naabot ko ngayon, utang ko po ito sa mga taong hindi ho sinukuan at lalo na sa sarili kong paniniwala.

Sa lungsod, unti-unti ring nagbago ang buhay ni Romel. Nakapag-ipon siya. Sa loob ng dalawang taon bilang engineer, nagkaroon siya ng motorsiklo at kalaunan ay nakabili rin ng sariling sasakyan. Ang dati niyang inuupahang maliit na kwarto ay napalitan na ng isang simple ngunit maayos na bahay sa isang subdivision.

Isang hapon habang inaayos niya ang kanyang mga papeles, tiningnan niya ang lumang notebook na matagal na niyang itinatago. Nandoon ang mga lumang sulat niya sa sarili, mga plano at listahan ng mga pangarap. Makabili ng sariling bahay. Check. Makapag-ipon. Check. maging engineer check maging masaya sandaling tumigil ang kanyang mata sa huling linya na pangiti siya hindi pa siguro fully check pero papunta na ako doon isang gabi habang nasa loob ng kanyang sasaky sakto sa labas ng isang gusaling may ongoing na proyekto tinawagan siya

ni Paul Romel, napansin ka raw ni Sir Marquez. Gusto kang i-recommend sa susunod na malaking project sa kumpanya. Ikaw na raw ang ia-assign sa design team. Talaga? Grabe, deserve mo yan bro. Iba yung tiyaga mo. Pero seryoso, proud kami sa’yo. Mula labor hanggang engineer, ikaw na siguro ang isa sa iilang nakakagawa non.

Maraming salamat Paulo. Hindi ko rin to magagawa kung hindi dahil sa mga kagaya niyong naniniwala sa akin. Alam mo Romel, hindi lang sipag ang meron ka, meron ka ring puso. At yun ang mahalaga sa trabahong to. Sa bawat araw na lumilipas, mas lumalalim ang tiwala ni Romel sa sarili. Nawala na ang dating lungkot sa kanyang mga mata.

Kapalit nito ay kumpyansa, katahimikan at kasiyahan sa kung sino na siya ngayon. Pero sa gitna ng lahat ng ito, sa tahimik ng mga gabi, hindi pa rin na maiwasang maalala ang nakaraan. Hindi dahil sa pighati kundi dahil sa pasasalamat. sapagkat ang sakit na iyon ang nagtulak sa kanya para lumaban, para umangat at para mahalin ang sarili.

Mainit ang araw ng pumasok si Romel sa gusali ng kumpanyang matagal na niyang pinagtatrabahuhan bilang engineer. Sanay na siya sa maagaang pagpasok, sa paulit-ulit na tunog ng elevator, sa palitan ng email at tawag ng kliyente. Ngunit sa araw na ito may kakaibang kaba sa dibtib niya. Wala siyang idea kung bakit.

Romel, good morning. Bati ni Mariel, isa sa mga kasama niya sa design team. Good morning din. May meeting tayo mamaya ‘ ba? Oo, sa 10th floor kasama yung bagong hire sa HR. Baka pwedeng ikaw ang mag-orient sabi ni Ingr. Marquez. Sige, ako na bahala. 10:00 ng umaga, umakyat siya sa HR department. Doon. Sinalubong siya ng isang pamilyar na mukha.

Mahaba ang buhok. Bihis na bihis sa corporate attire. Ngunit may bakas ng pagkagulat sa mga mata nito nang makita siya. Romel. Napalingon siya. Sandaling natigilan. Denis. Tumango ang babae. Halatang hindi makapaniwala. Engineer ka na pala ngayon. Tumango si Romel. Tila na blanko ang utak. Oo. Ilang taon na rin mula nung huling nagkita tayo.

Hindi ko akalaing dito rin tayo magkakatagpo. Same. Grabe ang laki ng pinagbago mo. Napangiti si Romel. Ngunit sa ilalim ng kanyang ngiti ay may kakaibang tensyon. Salamat. Ikaw. Mukhang settled ka na rin. Oo, bagong lipat lang ako sa HR. Third day ko ngayon. Hindi ko alam na dito ka pala nagtatrabaho. Nagkaroon ng saglit na katahimikan.

Romel, gusto sana kitang makausap privately. Bulong ni Denise. Lumipat sila sa isang maliit na pantry sa likod ng HR department. Doon tahimik na naupo si Romel sa harap ni Denise. Naghanda siya ng kape habang ang babae ay tila hindi pa rin makatingin ng diretso sa kanya. Anong meron? Tanong ni Romel. Romel tungkol kay Cherry.

Napaamang si Romel bigla siyang nanahimik. Sa loob ng maraming taon, pilit niyang inilibing ang ala-ala ng babaeng minsang minahal, pinag-aral at pinangarap makasama habang buhay si Cherry. Anong tungkol sa kanya? Huminga ng malalim si Denise. May sakit siya. Matagal na raw. Cancer. Hindi agad nakasagot si Romel.

Uminom siya ng kape. Mabagal. Pilit iniiwas ang biglang pagtibok ng dibdib. Sinong nagsabi? Siya mismo. Nagkita kami nung nakaraan. Sobrang payat na niya, Romel. Halos hindi mo na makilala. Mag-isa siya ngayon. iniwan na rin ang lalaking ipinagpalit niya sa’yo. Napatingin si Romel saesa. Tila masakit ang kanyang ulo hindi dahil sa galit kundi sa biglang bugso ng emosyon.

Anong kailangan niya sa akin? Wala siyang sinabing humihingi siya ng tulong pero alam kong gusto ka niyang makita kahit sandali. Lagi ka niyang nababanggit paulit-ulit. Parang nagsisisi siya sa lahat ng nangyari. Tahimik si Romel. Pumikit siya at nilingon sa isip ang lahat ng hirap na dinaanan niya.

Ang lungkot ng gabing iniwan siya. Ang sakit ng pagtitipid para sa matrikula ni Cherry at ang sandaling nakita niyang may hawak na kamay ng ibang lalaki ang asawa niya. Hindi madali pala sa akin to Denise. Sabi niya, “Alam ko at wala akong intensyong ipilit pero naisip ko lang baka gusto mong malaman. Hindi naman tayo laging binibigyan ng pagkakataong makaharap ang mga multo ng nakaraan.

Minsan iyun ang kailangan natin para tuluyan ng makalaya.” Pagkauwi ni Romel sa kanyang bahay, naupo siya sa veranda hawak ang isang lumang litrato. Si Cherry noong nag-aaral pa ito, nakangiti habang naka-yun ni Pvme. Tumagal siya ng ilang minuto bago ito muling itinabi. Kinabukasan, nagpaalam siya sa opisina.

Wala siyang sinabing dahilan. Sumakay siya ng taxi papunta sa isang barangay sa dulo ng lungsod kung saan naroon ang lumang apartment na tinutuluyan ni Cherry. Dumating siya sa isang gusaling halos tagpi-tagpi na ang itsura. Nakita niya ang numero ng unit sa papel na ibinigay ni Denise. Umakyat siya.

Kumakathatok pa lang siya sa pinto nang bumukas ito. Rumel. Si Cherry maputla. Payat naka-jacket kahit mainit. Nanginginig ang kamay. Hindi ko inaasahan darating ka. Napatingin si Romel sa loob ng apartment. Maliit, madilim at bakas ang kahirapan. Sa sahig ay may dalawang plastic na silya, lumang bentilador at isang kutsarang nasa ibabaw ng papel na ginagamit na parang mesa.

Pumasok ka. Aya ni Cherry. Tahimik siyang pumasok atupo. Hindi kita ginugulo pero nagpapasalamat ako na dumaan ka. Hindi ko alam kung paano kita haharapin. Si Romel ay napatingin sa kanya. Bakit mo ako gustong makita? Dahil alam kong wala na akong ibang inaasahan. At higit sa lahat, gusto kong humingi ng tawad.

Tumulo ang luha ni Cherry. Romel, pinagsisisihan ko ang lahat. Ang mga panahong ikaw ang nagpapagod. Habang ako’y abala sa panibagong mundo, lasing ako noon sa kasinungalingang masarap ang buhay na may pera at bagong karera. Pero sa huli iniwan din ako. Ngayon ako na lang. Hindi agad sumagot si Romel.

Nanginginig ang kanyang kamay. Pinagmasdan niya si Cherry. Ang babaeng minsan sinamba niya ngay’y pilit na bumabangon mula sa pagkawasak. Pinatawad na kita noon pa. Sagot ni Romel. Pero hindi ibig sabihin non ay babalik ako sa dati. Ang sakit na iniwan mo sa akin. Yun ang nagtulak sa akin para tumayo. Kung hindi dahil sao baka nasa construction site pa rin ako.

Pagod, pawis at patuloy na umaasa. Napahagulgol si Cherry. Ayoko sanang mamatay na hindi ko nasabing nagsisisi ako. Tumayo si Ramel kaya ako nandito para lang makita ka. Para lang masabi ko sa’yo na hindi kita kinasusuk pero hindi na ako babalik. Kailangan mong tanggapin ‘yun. Hinila niya sa bag ang isang sobre.

Nandiyan ang pera para sa gamot at manggastos. Susunod na linggo, may ipapadala akong nurse na kilala ko. Gusto ko lang kahit papaano may sumuporta sao. Salamat, Romel. Bulong ni Cherry. Ngunit hindi na siya lumingon pa. Lumabas na siya ng apartment at huminga ng malalim. Sa unang pagkakataon, matapos ang maraming taon, naramdaman niya ang tunay na kalayaan.

Pagkababa ni Romel mula sa apartment ni Cherry, pakiramdam niya ay para siyang binuhusan ng ulan. Sa kabila ng init ng araw, mabigat ang hakbang niya habang tinatahak ang masikip na daan palabas ng barangay. Tila lahat ng ingay ng paligid ay nawala. Tanging tibok ng puso niya at mga ala-ala ng nakaraan ang malinaw sa kanya.

Habang nasa loob ng sasakyan pauwi, hindi niya naiwasang balikan sa isipan ang mga sinabi ni Cherry. Ang kanyang pag-amin, ang sakit, ang paghihirap. Totoong naawa siya at sa isang bahagi ng puso niya naroon pa rin ang kaunting kirot. Ngunit higit sa awa, naroon ang tiyak na kaalaman. Nasa kabila ng lahat ng sakripisyo niya noon, sa huli, kailangan pa ring piliin ang sarili.

Pagsapit sa kanyang bahay, naupo siya sa sala at tiningnan ang isang lumang picture frame. Larawan niya habang suot ang helmet sa unang araw niya bilang engineer. Napasapo siya sa noo. Hindi ko akalaing darating ang araw na makikita ko siyang ganon. Bulong niya sa sarili. Makalipas ang ilang minuto, tumunog ang kanyang cellphone. Si Denise.

Romel, napuntahan mo siya? Oo, kanina lang ako galing sa kanya. Oh, kumusta? Ayos ka lang ba? Hindi ako sigurado. Hindi ko alam kung tama yung nararamdaman ko. Galit ba? Awa o lungkot lang? Normal lang yan. Hindi madali ang bumalik sa isang sugat na pinilit mo ng paghilumin.” Nagpasalamat siya. Humingi ng tawad.

Gusto niyang bumalik ako.” Tahimik si Denise sa kabilang linya. “Anong sagot mo?” “Hindi na.” Sapat na yung pinatawad ko siya. Pero hindi ko na kayang ibalik ang dati. Hindi dahil sa galit kundi dahil sa natutunan ko na ring mahalin ng sarili ko. Alam mo, Romel, kung may pinakamagandang desisyon kang ginawa ngayon, yan na siguro ‘yun.

Sana nga. Kung kailangan mo ng kausap, andito lang ako. Salamat, Denis. Malaking bagay na may taong nakakaintindi. Kinabukasan, bumalik siya sa trabaho. Wala siyang binanggit sa mga kasama tungkol sa nangyari. Ngunit may kakaibang sigla sa mga kilos niya. Mas maayos ang kanyang pagsagot sa kliyente, mas magaan ang loob habang gumuguhit ng plano.

Parang ang gaan ng aura mo ngayon, Romel. Puna ni Paulo habang nagkakape sila sa pantry. Siguro nga Paulo. Siguro dahil may tinanggap na akong hindi ko matanggap noon. Pagdating sa personal na bagay ‘yan no. Mukhang nakalaya ka na kung ano mang bumigat sao dati. Ngumiti si Paulo. Yun nga sagot ni Romel. Hindi ko akalaing ang tunay na kalayaan eh hindi pala laging may kasamang kasiyahan.

minsan mas tahimik pero buo. Pagkatapos ng isang linggo, nagdesisyon si Romel na ipagpatuloy ang pagtulong kay Cherry. Hindi niya ito kailan man pinuntahan muli. Ngunit buwan-buwan siyang nagpapadala ng pera at gamot, tahimik at walang kapalit. Pinakisuyo niya kay Denise ang pag-aasikaso nito. Isang hapon habang nagkakap sila ni Denis sa isang cafe malapit sa opisina, nabuksan muli ang tungkol kay Cherry.

“Romel, sabi ni Cherry, salamat daw. Hindi raw niya inakalang tutulong ka pa rin sa kabila ng lahat.” Hindi ko na kailangan ipagsigawan ang awa ko lalo na ang kabutihan. Kasi alam kong sa sarili ko ginagawa ko ‘yun hindi para sa kanya kundi para sa akin. Ang lalim mo na talaga. Biro ni Denise sabay tawa. Pero seryoso iba ka na.

Mas kalmado, mas buo. Siguro kasi natutunan ko na kung paano ko tingnan ang sarili ko. Dati iniaasa ko ang halaga ko sa kung paano ako tingnan ng iba. Ngayon alam ko na kung sino ako kahit walang may magsabi. Isang gabi habang mag-isa sa bahay, tumunog muli ang cellphone niya. May natanggap siyang mensahe mula kay Denise.

Romel, gusto lang kitang sabihan. Pumanaw na si Cherry kanina lang. Tahimik, walang sakit. Tinawag ka niya bago siya pumikit. Napahawak si Romel sa dibdib. Hindi siya umiyak pero saglit siyang napapikit. Malalim na buntong hininga ang kanyang pinakawalan. Naglakad siya sa veranda. Ginanaw ang kalangitan na puno ng bituin.

Isang malamig na hangin ang humaplos sa kanyang mukha. Paalam Cherry. Maraming salamat sa ala-ala, sa aral, sa sakit. Dahil sa’yo natuto akong bumangon at dahil sa lahat ng nangyari natutunan kong piliin ang sarili ko. Makalipas ang libing ni Cherry, tahimik na muling bumalik si Romel sa kanyang normal na buhay.

Hindi siya umatang seremonya. Piniling ipagluksa ito sa sarili hindi dahil sa kawalan ng respeto kundi dahil alam niyang tapos na ang kabanata ng kanilang kwento. Wala ng galit, wala ng hinanakit. Tanging pag-unawa at tahimik na panalangin na lang ang natitira sa puso niya. Habang nakaupo sa kanyang study table, napatingin siya sa isang frame na matagal ng nakatayo roon.

larawan niya. Suot ang construction helmet katabi ng isa pang larawan noong graduation niya bilang engineer. Ang layo na talaga ng narating ko. Bulong niya sa sarili. Lumapit ang kasambahay na si Mang Danny dala ang isang tasa ng kape. Sir Romel, may bisita po kayo. Si Ma’am Denise. Nagulat siya. Ah sige papasukin mo Mang Danny.

Pumasok si Denise na casual lang may dalang paper bag. Good morning bati niya sabay ngiti. Uy Denis anong ginagawa mo rito? Tanong ni Romel habang inaabot ang bag. Pasalubong dumaan ako sa probinsya namin. May masarap na Bicol roon. Naalala kita. Uy, salamat ha. Halika, upo ka muna. Naupo sila sa may veranda kung saan malamig ang hangin at tanaw ang mga ilaw ng lungsod mula sa malayo.

Tahimik muna ang dalawa bago nagsalita si Denise. Nabalitaan kong inilipat mo si Cherry sa isang mas maayos na apartment bago siya pumanaw. Oo. Ayoko namang alalahanin siya na tila iniwan ko pa rin. Gusto ko lang matulungan siya sa abot ng kaya ko. At siguro iyun na rin yung huling paraan ko ng pagkapatawad. Alam mo, Romel, ibang klase ka.

Sabi ni Denise habang tinititigan siya. Ang dami kong nakilalang lalaki pero bihira yung marunong magmahal ng totoo. Lalo na yung marunong din magpalaya. Napangiti si Romel ngunit may lungkot sa kanyang mata. Hindi madali, Denis. May mga gabing gusto kong bumalik sa nakaraan para tanungin kung saan ako nagkulang.

Pero sa huli natutunan kong hindi lahat ng pagsasama ay may happy ending. Minsan ang tunay na tagumpay yung natutukang tumayo sa pagkadapa. Hindi lang tumayo, lumipad carel. Dagdag ni Denise. Sa sumunod na linggo, sunod-sunod ang project na hawak ni Romel. Minsan halos gabi na siyang umuuwi. Ngunit kahit gaano ka-bsy, nananatili siyang kalmado, mapagkumbaba at magaan kasama.

“Sir Romel, may bago pong engineer sa kabilang team. Mukhang Rooky pa.” “Gusto niyong kayo mag-mentor?” Tanong ni Paulo sa isang pulong. Sure lahat tayo nagsimula sa wala kung may matutulungan ako. Bakit hindi? Kinabukasan, pinakilala sa kanya ang bagong engineer na si Carlo. Kabado, tahimik at mukhang puno ng pagdududa sa sarili.

Sir, ako po si Carlo. Bagong hire lang po ako. Ngumiti si Romel at tinapik ang balikat nito. Huwag mo akong tatawaging sir Romel lang dito. Pantay-pantay tayong lahat. At kung may tanong ka, huwag kang mahihiya. Unti-unting naging inspirasyon si Romel sa maraming kasamahan. Kilala siya hindi lang sa galing kundi sa pagkatao.

May respeto, wala sakit at puso. Minsan gabi habang nasa rooftop ng opisina para magpahinga, nilapitan siya ni Denice. “Romel, may tatanungin ako sa’yo.” Pero sana okay lang. Sure. Ano yun? Bakit hindi ka naghanap ulit ng bago? I mean romantically. Ang tagal na rin ng huling relasyon mo. Napatitig si Romel sa mga bitwin.

Ewan ko, Denise. Siguro kasi natuto akong mahalin ang sarili ko. Hindi ko sinasara ang puso ko. Pero hindi ko rin minamadali. Gusto ko kung darating man yung bagong tao. Yung hindi ko kailangang iwan ang sarili ko para lang siya ang piliin. Napakaganda ng sagot mo pero paano kung narito na siya? Napalingon si Romel. Nakatingin si Denise sa kanya.

Seryoso? Walang biro sa mga mata. Tahimik si Romel. Sandali siyang napaisip saka ngumiti. Siguro mas maganda kung sabay naming hahanapin kung saan tayo dadalhin ng pagkakataon. Nagkatawanan sila ngunit kapwa ramdam nila ang katahimikan ng pag-unawang hindi kailangang madaliin ang lahat. Isang buwan ang lumipas.

Si Romel ay tuluyan ng naging isa sa mga senior engineer ng kumpanya. Puno ng respeto, inspirasyon at tiwala. Nagkaroon siya ng pagkakataong magbigay ng seminar para sa mga bagong graduate sa universidad kung saan siya nagtapos. Habang nakatuyo siya sa harap ng mga estudyanteng puno ng pangarap, nagsimula siyang magsalita.

Ako si Romel. Dati akong construction worker. Ang sahod ko noon sakto lang para sa isang meal a day. Pero hindi ko sinukuan ang sarili ko. Pinili kong lumaban kahit masakit, kahit iniwan ako, kahit nag-isa ako sa laban. Napatingin siya sa mga mata ng mga kabataan. Puno ng pag-asa. Ngayon engineer na ako hindi dahil sa talino kundi dahil sa tiwala sa sarili at sa mga aral ng kabiguan.

Kaya kung may gusto kayong abutin, bitbitin niyo ang puso niyo dahil ang tunay na tagumpay hindi lang sa taas ng sahod na susukat kundi sa taas ng dignidad at pagmamahal. Pagmamahal sa sarili. Palakpakan at may ilang luhang pumuslit mula sa mga mata ng mga nakikinig. Makalipas ang ilang taon, tahimik ngunit masagana ang naging buhay ni Romel.

Nanatili siyang isang respetadong engineer sa isang kilalang kumpanya at patuloy siyang naging inspirasyon sa maraming kabataan na nangangarap umangat mula sa hirap. Sa mga araw ng kanyang pahinga, mas pinili niya ang simpleng buhay sa probinsya. Malayo sa ingay ng lungsod, malapit sa katahimikan ng kalikasan.

Dito niya lubos na naranasan ang kapayapaang matagal na niyang hinahanap. Wala mang bagong pag-ibig na pulmal na pumasok sa kanyang buhay? Buo naman ang kanyang puso sa pagmamahal sa sarili, sa pamilya at sa mga taong tinulungan niyang umasenso. Si Romel ay hindi na lamang isang dating construction worker.

Isa na siyang simbolo ng pagbangon, ng pagpili sa tamang daan at ng katatagan ng isang pusong hindi sumuko kahit kailan. Minsan ang mga taong pinakmamahal natin ang magtuturo sa atin ng pinakamalalim na aral na hindi lahat ng pagmamahal ay panghabang buhay at may mga pagkakataong kailangan nating palayain ng nakaraan upang magkaroon ng tunay na kapayapaan sa ating puso.

At dito ko na nga po isasara ang kabanatang pinamagatang. Iniwan, inangat, inahon