Isang Linggo Matapos Pahiyain ng Biyenan ang Manugang sa Paratang ng Pagnanakaw, Siya Mismo ang Nakaranas ng Parusang Di Niya Malilimutan

Mula nang maging asawa ni Miguel Santos, si Maria Dela Cruz ay hindi pa nagkaroon ng isang araw na tunay na kapayapaan sa bahay ng kanyang biyenan, si Doña Felisa Santos, sa Quezon City.

Kahit anong pagsisikap ni Maria — pag-aalaga sa bahay, pag-asikaso sa asawa, paggalang at pag-aalaga sa biyenan — tila walang sapat na dahilan upang siya’y tanggapin ng matanda.
Si Doña Felisa ay isang babaeng palaging maayos ang bihis, mataray ang tingin, at kilala sa barangay bilang “may mataas na pamantayan.”

Hindi gusto ni Doña Felisa si Maria mula pa lamang.
Madalas niyang sabihin sa mga kapitbahay:

“Ang babaeng iyan, kahit pa tahimik at mabait, wala sa kanya ang ‘aurang magdadala ng swerte sa pamilya.’”

Sa katunayan, matagal nang plano ni Doña Felisa na ipakasal si Miguel sa anak ng kanyang matalik na kaibigan — si Veronica, dalagang galing sa mayamang pamilya sa Makati.
Maganda, sopistikada, at marunong makibagay sa mga matatanda.
Ngunit tinanggihan iyon ni Miguel, at piniling pakasalan si Maria, babaeng simple ngunit totoo ang pagmamahal.

Isang Sabado ng umaga, habang si Miguel ay nasa Cebu para sa business trip, biglang nagkagulo sa bahay.

Mula sa silid ni Doña Felisa ay sumigaw siya nang ubod lakas:

“Maria! Nawala ang aking gintong pulseras! Ang alahas na minana ko pa sa nanay ko!
Ikaw lang ang tao rito. Ikaw ang kumuha, hindi ba?!”

Namutla si Maria.

“Hindi po, Mama Felisa. Hindi ko po binuksan ang aparador n’yo. Wala po akong kinuha!”

Pero hindi siya pinakinggan.
Si Doña Felisa, habang umiiyak sa harap ng mga kasambahay, ay sumigaw:

“Ayan ang babaeng pinagkatiwalaan ko! Pinatira ko rito, pinakain ko, tapos nanakawan pa ako! Ang kapal ng mukha!”

Nakarating agad ang tsismis sa mga kapitbahay.
Ang “mabait na manugang” ay biglang naging “magnanakaw.”
At bago pa makapagpaliwanag si Maria, inutusan na siya ng biyenan:

“Lumayas ka sa bahay na ’to bago dumilim!”

Tatlong araw na walang balita si Miguel.
Wala siyang signal, at hindi alam ang nangyari.
Si Maria, umiiyak sa inuupahang kwarto ng kaibigan sa Caloocan, ay paulit-ulit na sinusubukang tawagan ang asawa — ngunit palaging “unreachable.”

Nang sa wakas ay makauwi si Miguel, sinalubong siya ng ina na may mapait na kwento:

“Anak, hindi ko alam kung anong klaseng babae ang pinakasalan mo. Ninakawan ako!”

Napakunot-noo si Miguel.
Ngunit imbes na maniwala agad, dumiretso siya sa dating aparador ng kanyang ama, isang lumang kabinet na matagal nang hindi nabubuksan.
At doon — sa isang sulok ng pinakamalalim na kahon — nakita niya ang gintong pulseras.

Tila nalaglag ito sa pagitan ng mga gamit, natabunan ng lumang tela.

Dalidali siyang bumaba, dala ang pulseras.

“Mama!” – sigaw niya, nanginginig sa galit.
“Narito ang pulseras n’yo! Si Maria ay walang kasalanan!”

Namilog ang mata ni Doña Felisa.

“P-Paano nakarating diyan? Hindi puwedeng… hindi puwedeng ako ang nagkamali!”

Ngunit huli na.
Ang mga kasambahay, mga kapitbahay, at mismong mga kamag-anak na naroroon ay nakatingin sa kanya nang may dismayado at mapanuring tingin.
Hindi na niya maibabalik ang dignidad ng babaeng pinalayas niya.

Tahimik si Miguel saglit, bago nagsalita, mababa ngunit mariin ang tinig:

“Alam n’yo ba, Mama… buntis si Maria.
Ang inang pinahiya n’yo at tinawag na magnanakaw — siya ang magdadala ng unang apo n’yo.”

Namutla si Doña Felisa.
Ang ginaw mula sa labas ay tila pumasok sa bawat ugat niya.
Wala siyang masabi, habang unti-unting lumalakas ang hangin at kumidlat sa labas ng bahay.

Isang linggo matapos ang pangyayaring iyon, biglang bumagsak si Doña Felisa.
Inatake siya sa puso sa gitna ng misa, sa simbahan kung saan araw-araw siyang nagdadasal.
Habang nasa ospital, walang ibang dumalaw kundi si Miguel — tahimik, walang imik.
Si Maria ay naroon din, dala ang tiyan niyang anim na buwan na, ngunit tumayo lang sa labas ng silid, walang halong galit sa mga mata.

Nang magising si Doña Felisa, ang unang narinig niyang boses ay ang manugang na dati niyang pinalayas:

“Ma, huwag po kayong magsalita. Magpagaling po kayo.
Hindi ko kailanman hinangad na mapahamak kayo.”

Doon tuluyang humagulhol si Doña Felisa.
Muling pumatak ang ulan sa labas ng ospital, habang ang isang ina — na minsan ay binalot ng inggit at pagkasuklam — ay natutong magsabi ng salitang matagal nang nakalimutan:

“Patawad… anak.”

Pagkaraan ng ilang buwan, ipinanganak ni Maria ang isang malusog na batang lalaki.
At sa unang pagkakataon, nakita ng mga kapitbahay si Doña Felisa na ngumingiti habang pinapatulog ang apo.
Wala nang luho, wala nang pagmamataas.
Sa kanya na mismo nanggaling ang mga salitang iyon:

“Minsan, kailangan mong mawalan ng lahat — para matutong magmahal nang totoo.”

At mula noon, sa bahay ng mga Santos sa Quezon City, hindi na muling may nagsalitang masama tungkol sa babaeng minsang tinawag nilang magnanakaw — sapagkat sa huli, siya pala ang tunay na nagligtas sa pamilya.