Isang Linggo Pa Lang sa Bahay ng Asawa, Nadiskubre Ko ang Tunay na Mukha ng Pamilya Niya — Kinabukasan, Iniwan Ko Lahat, Maliban sa Isang Pirasong Papel

Ako si Anna, 28 taong gulang, isang administrative assistant sa isang kumpanya ng export-import sa Makati.
Ang asawa ko, si Marco, 30 taong gulang, ay isang civil engineer.
Nagkakilala kami dalawang taon na ang nakalilipas sa isang reunion ng mga kaibigan.
Tahimik siya, medyo seryoso, at hindi agad kapansin-pansin — pero unti-unti, ang kanyang pagiging mahinahon at responsable ang bumihag sa akin.

Galing ako sa simpleng pamilya sa Batangas.
Ang mga magulang ko ay nagtitinda sa palengke — hindi mayaman, pero marangal.
Tinuruan akong maging magalang at mapagpasensya, kaya pagpasok ko sa pag-aasawa, dala ko ang kaisipang “ang mabuting asawa ay marunong magtiis at umunawa.”

Si Marco ay galing sa mas maayos na antas.
Ang mga magulang niya ay parehong retiradong empleyado ng gobyerno, nakatira sa tatlong palapag na bahay sa Quezon City.
Bago ang kasal, ilang ulit akong nakadalaw sa kanila.
Tahimik ang pamilya, may disiplina, at medyo pormal, pero walang anumang senyales ng kasamaan.
Si Mrs. Santos — ang aking biyenan — ay tipikal na babaeng konserbatibo, laging magalang ngunit malamig.
Akala ko, basta magpakatino lang ako, tatanggapin nila ako.

Ang kasal ay simple ngunit maayos.
Ang pamilya ko ay nagsikap na ihanda ang lahat nang walang pagkukulang.
Sa unang gabi ko bilang asawa ni Marco, inisip kong nagsisimula na ako ng bagong yugto — isang tahimik at masayang tahanan.

Ngunit nagkamali ako.

Pangatlong araw pa lang, sinabihan ako ni Mrs. Santos na bumangon ng alas-singko ng umaga upang maghanda ng almusal para sa buong pamilya.
Wala naman akong reklamo, natural iyon para sa isang bagong asawa.
Pero nang malaman kong iba-iba ang gusto ng bawat isa, doon ako nagsimulang mapagod:
Si tatay-biyenan gusto ng arroz caldo, si Marco ng itlog at tinapay, si bunso (ang hipag kong si Carla) ng sandwich at gatas, at si nanay-biyenan naman ay kanin at tuyo.

Ginawa ko ang lahat.
Ngunit nang maihain ko na ang pagkain, walang nagsabing “salamat.”
Si Mrs. Santos ay dinala ang pagkain niya sa kwarto, habang si Carla ay walang pakundangang nagsabi,

“Ate Anna, parang walang lasa ‘tong luto mo. Puwede bang ikaw na lang kumain niyan?”

Hindi ako sumagot.
Pinili kong ngumiti — dahil iyon ang itinuro sa akin ng nanay ko: “Ang magandang asawa, marunong magtimpi.”

Pagdating ng ikalimang araw, sinabi ni Mrs. Santos na bawal akong gumamit ng washing machine — kailangan daw mano-mano ang paglalaba “para hindi lumaki ang kuryente.”
Nagtanong ako kay Marco, pero ang sagot niya lang ay:

“Pagbigyan mo si Mama, gano’n lang talaga siya.”

Isang gabi, alas-onse na, bumaba ako para itapon ang basura.
Mula sa sala, narinig ko ang pag-uusap nina Mrs. Santos at Carla.

“Tingnan mo ‘yang si Anna, tatlong araw pa lang dito akala mo prinsesa. Kung hindi ko pa tuturuan, baka siya pa ang maghari rito!”

“Tama ka, Ma. Buti na lang at napangasawa ni Kuya — at least, may libreng katulong tayo!”

Nanlamig ako.
Tumayo lang ako roon, sa dilim ng kusina, habang bumabagsak ang mga salita nilang parang mga patalim.

Kinabukasan, nagdesisyon akong tahimik na umalis.
Ipinadala ni Marco ang suweldo niya sa bangko, kaya may sapat akong pera para makauwi sa amin sa Batangas.
Bago umalis, isinulat ko sa isang papel:

“Patawad kung naging abala ako sa inyong tahanan. Dumating ako rito hindi bilang katulong, kundi bilang asawa ni Marco at anak sa pamilyang ito. Ngunit kung sa simula pa lang ay wala nang puwang para sa respeto, hindi ko kayang ipilit ang sarili ko. — Anna.”

Iniwan ko ang papel sa dresser, isinama ang ilang damit, at umalis nang walang paalam.
Hindi ko dinala kahit isang singsing.

Pag-uwi ko sa amin, nagulat si Mama.
Hindi siya nagtanong agad — niyakap niya lang ako, mahigpit.

“Anak, dito ka muna. Dito, walang huhusga sa ‘yo.”

Dalawang araw akong hindi lumabas ng kwarto.
Hindi dahil sa hiya, kundi dahil sa sakit ng pagkatanto na ang pinasukan kong tahanan ay hindi pamilya — kundi kulungan.

Ikatlong araw, dumating si Marco.
Payat siya, mukhang hindi natutulog.

“Anna… patawarin mo ako. Hindi ko alam na ganyan ang ginagawa nila sa ‘yo.”

Tiningnan ko siya, malamig:

“Hindi mo alam? O ayaw mo lang malaman?”

Tahimik siya.
Pagkatapos ay sinabi niya:

“Kung gusto mong lumayo, sasama ako. Huwag na tayong bumalik sa kanila.”

Sa unang pagkakataon, nakita ko ang takot sa mga mata niya — hindi dahil sa pagkawala ng asawa, kundi sa pagkawala ng taong minamahal niya.

Tatlong araw ang lumipas bago ako pumayag na bumalik — hindi para makitira, kundi para magpaalam nang harapan.
Sumama sa akin si Mama.
Nang bumukas ang pinto, napahinto si Mrs. Santos.

“Bakit ka pa bumalik? Hindi ka naman namin hinanap.”

Ngumiti ako, mahinahon:

“Nandito ako hindi para bumalik, kundi para tapusin.”

Ibinigay ko sa kanya ang sulat na nagsasaad ng aking desisyon:

“Hindi ko kailangang maging asawa sa isang pamilyang walang respeto. Kung hindi kayang ipagtanggol ni Marco ang asawa niya, mas pipiliin kong mamuhay nang mag-isa.”

Tahimik ang buong bahay.
Si Marco ay umupo sa tabi ko, hawak ang kamay ko.

“Mama, aalis kami. Maghahanap kami ng bahay. Hindi ko kayang makita siyang ginaganito n’yo.”

Nag-iba ang mukha ni Mrs. Santos.

“Ibig mong sabihin, iiwan mo kami para sa kanya?”

“Hindi ko kayo iniiwan. Pero kung pipiliin n’yo ang galit kaysa pagmamahal, ako ang aalis.”

Pagkalipas ng isang linggo, lumipat kami ni Marco sa Cavite, sa isang maliit ngunit tahimik na apartment.
Kami lang dalawa.
Walang sigawan, walang pangmamaliit.
Pag-uwi niya galing trabaho, sabay kaming naghahanda ng hapunan — minsan ako, minsan siya.

Dalawang buwan kaming hindi kinontak ng pamilya niya.
Hanggang sa isang araw, tumawag ang kanyang ina:

“Marco, mag-ayos kayo. Uwi kayo sa pista. Naghanda ako ng paborito mong adobo.”

Walang pagyayabang, walang pangungutya.
Tanging isang simpleng paanyaya.
At iyon na siguro ang unang hakbang ng patawad — hindi dahil nakalimutan nila, kundi dahil natutunan nilang igalang ang katahimikan namin.

Hindi ko kailanman hinangad na maging reyna sa bahay ng asawa ko.
Ang gusto ko lang ay maging asawa at anak na may karapatang igalang.

Ang papel na iniwan ko noon sa Quezon City, akala ko noon ay pagtatapos.
Ngayon, alam ko na — iyon pala ang simula ng pagiging totoo sa sarili ko.

“Iniwan ko ang bahay ng mga Santos hindi para sumuko, kundi para lumaban — para sa respeto, para sa dignidad, at para sa sarili kong kapayapaan.”