Ako si Isabel, dalawampu’t dalawang taong gulang.
Lumaki akong mahirap, anak ng isang labandera at karpintero.
Mula pagkabata, lagi kong naririnig kay Mama:

“Anak, minsan ang pag-ibig hindi nakakain. Kung may lalaking makakatulong sa pamilya natin, huwag mong sayangin.”

Hindi ko akalain na darating ang araw na iyon —
ang araw na mapipilitan akong ikasal sa isang lalaking hindi ko kilala, hindi ko gusto, at lalong hindi ko mahal.

Isang gabi, dumating si Mama na may bitbit na balita.

“Isabel, may naghahanap ng asawa. Mayaman, mabait, at… mataba. Pero anak, kung papayag ka, mababayaran natin ang utang kay Aling Nena. Makakabili tayo ng bahay!”

Hindi ako nakasagot.
Katahimikan lang ang umiral.
Ngunit nang makita ko ang mga kamay ni Mama — basag, tuyot, sugatan sa sabon —
napaluha ako.

“Opo, Ma. Kung ito po ang paraan para matulungan ko kayo, papayag ako.”

At doon nagsimula ang kasal na hindi ko pinangarap.

Nang una kong makita si Don Emilio, halos mapaatras ako.
Mataba, halos di makagalaw nang maayos, pawisan, at kakaibang umubo.
Pero mabait siya, at lagi niyang sinasabi:

“Hindi kita pipilitin magmahal, Isabel. Gusto ko lang na maging mabuting asawa sa’yo.”

At sa unang gabi namin, hindi siya lumapit.
Tumalikod lang siya at nagsabing:

“Matulog ka na. Baka bukas, mas magaan na sa dibdib mo.”

Araw-araw, inaalagaan ko siya.
Inaayos ko ang gamot niya, nilulutuan ko, sinusuklay ko ang buhok niyang halos wala na.
Habang nakaupo siya sa wheelchair, nagkukwento siya tungkol sa mga pangarap niya noon.

“Alam mo, Isabel, dati gusto kong maglakbay. Pero ngayong ganito ako, sapat na na may kasama akong katulad mo.”

Hindi ko alam kung ano ang mararamdaman.
Oo, mayaman siya, pero simple siyang tao.
At sa bawat araw na lumilipas, unti-unti kong nakikita ang kabaitan sa likod ng katawan niyang mataba.

Isang gabi, nadatnan ko siyang nagpipinta sa veranda.
Kahit nanginginig ang kamay niya, nagsisikap siyang gumuhit ng araw.

“Bakit araw, Don Emilio?” tanong ko.
“Kasi kahit hindi ako makalakad, gusto kong iparamdam sa’yo na may liwanag pa rin kahit nasaan ako.”

At doon, unang beses akong ngumiti nang totoo.

Isang araw, umalis ako papuntang palengke.
Pag-uwi ko, natagpuan kong tahimik ang buong bahay.
Walang tao sa sala, walang bantay.
Nang pumasok ako sa kwarto, nakita kong wala sa wheelchair si Don Emilio.

Nagpanic ako.

“Don Emilio? Nasaan kayo?!”

At nang bumukas ang pinto ng kwarto, isang lalaking payat, matipuno, at pamilyar ang mukha ang pumasok.
Suot niya ang damit ni Don Emilio, pero wala na ang maskara ng matabang mukha.

“Isabel…” sabi niya.
“Sino ka?! Nasaan si Don Emilio?!”

Lumapit siya, dahan-dahan, at hinawakan ang kamay ko.

“Ako si Don Emilio.”

Hindi ako makapaniwala.

“Anong ibig mong sabihin?”

At doon niya ipinaliwanag ang lahat.

“Hindi ako talaga mataba, Isabel. Sinubukan kong magpanggap — para makita kung may babaeng magmamahal sa akin kahit wala akong hitsura, kahit hindi ako mukhang mayaman.
At sa lahat ng nakilala ko, ikaw lang ang hindi lumayo.”

Tumutulo ang luha sa pisngi ko.
Galit, gulat, at pagkalito ang naghalo.

“Ginawa mo akong tanga! Pinakasalan mo ako nang nakamaskara!”

“Oo, Isabel. Pero bawat araw na kasama kita, naramdaman ko ang pagmamahal na totoo — hindi dahil sa pera, kundi sa kabutihan.”

Lumipas ang ilang linggo, hindi ko siya kinausap.
Pero isang gabi, nagkasakit siya — totoo na ngayon.
Nadapuan ng pneumonia si Emilio.
At habang nakaratay siya, nakatingin lang siya sa akin.

“Isabel…” mahina niyang sabi.
“Salamat, kasi tinanggap mo ang taong akala mong hindi mo kailanman mamahalin.”

Niyakap ko siya, umiiyak.

“Hindi ko alam kung kailan nagsimula, pero mahal na rin kita.
Kahit ano pa ang hitsura mo.”

Ngumiti siya nang marahan.

“Iyan lang ang gusto kong marinig.
Isa lang ‘yan… pero sapat para mapayapa ang puso ko.”

At ilang saglit pa, pumikit siya.
Tahimik.
Walang salita.
Tanging ulan sa labas ang maririnig.

Pagkatapos ng libing, binigay sa akin ng abogado ang isang sobre.
Nakasulat sa ibabaw: “Para kay Isabel — ang pinakamagandang babae sa mundo.”

Binuksan ko ito, at naroon ang liham:

“Isabel, kung nababasa mo ito, marahil wala na ako.
Patawad kung ginamit ko ang kasinungalingan para makita ang katotohanan.
Pero salamat, kasi pinaniwala mo akong kaya pa akong mahalin kahit ako mismo ay di ko mahal ang sarili ko.
Iniwan ko sa’yo ang lahat ng pag-aari ko — pero higit sa lahat, iniwan ko sa’yo ang pangarap kong makita ang mundo.
Gamitin mo ang kayamanan na ‘yon para matupad ang pangarap nating dalawa — ang makita ang araw sa bawat panig ng mundo.”

Hinatid ko ang mga abo niya sa dalampasigan, at sa paglubog ng araw,
tiningnan ko ang alon at bumulong:

“Mahal kita, Emilio — hindi dahil sa kung sino ka, kundi dahil sa kung paano mo akong minahal.”

Tatlong taon na ang lumipas.
Naging pintor na ako — tulad niya.
At sa bawat obra kong nililikha, laging may araw sa gitna —
bilang paalala na minsan, may lalaking nagpakita sa akin na ang totoong pag-ibig,
hindi nakikita sa mata, kundi sa puso na marunong tumanggap kahit sa likod ng maskara