TUMANGGI AKONG BAYARAN ANG HONEYMOON NG ATE KO MATAPOS NIYA AKONG IPINAHIYA SA HARAP NG LAHAT

Simula pagkabata, ako lagi ang sandalan ng panganay naming si Rica. Ako si Lena, bunso at tahimik lang—pero palagi niyang inaasahan sa pera, effort, at emosyonal na suporta. Mula school projects hanggang problema sa relasyon, ako ang takbuhan niya. Ni minsan hindi ako tumanggi… hanggang sa araw na ginawa niya akong katatawanan.

Isang buwan bago ang kasal niya, nagpa-bridal shower siya sa isang sosyal na venue. Ako ang nag-asikaso ng pagkain, dekorasyon, games—lahat libre, regalo ko sa kanya. Nandoon ang mga kaibigan niya, pinsan, officemates, pati ilang ninang at tiyahin.

Habang nagti-truth or dare sila at may halong alak ang usapan, bigla siyang tumayo at sumigaw:

> “Guys! Trivia lang—itong kapatid ko oh, 30 na pero never pa nagka-boyfriend! Sobrang work and ipon lang ang buhay niya! Kaya baka siya na rin mag-sponsor ng honeymoon namin ni Adam, total wala naman siyang ibang paggagastusan!”

Nagtawanan ang iba, yung iba awkward na lang ang tingin sa akin. Para akong binarah sa harap ng isang entablado. Hindi ako nakapagsalita. Tinapos ko ang event na parang wala lang, pero ang dibdib ko parang durog.

Pag-uwi ko, hindi man lang siya nag-sorry. Sa halip, nag-text:

> “Uy ha, biro lang yun. BTW, ikaw na sa honeymoon namin. Bali flight and hotel. Total may ipon ka naman. I-message kita bukas.”

Hindi ako sumagot. Doon ko napagtanto na hindi ako tao sa kanya—convenience lang.

Dumating ang araw ng kasal. Nakaayos ako, nakangiti, kumpleto sa kilos. Walang nakahalata ng sama ng loob ko. Sa reception, habang abala lahat, nilapitan niya ako.

> “Nakahanap na ako ng package, P180k lang for Maldives. Ipa-finalize natin after reception ha? May surprise ka daw?”

Tumingin lang ako at ngumiti. “Oo, mamaya.”

Habang natapos ang speeches ng entourage, tumayo si Adam na groom, pagkatapos siya, ako naman ang kumuha ng mic. Nakatingin si Rica, parang excited.

> “Salamat sa lahat ng narito para sa bagong buhay nina Rica at Adam. Pero may gusto lang akong linawin bago ko ibigay ang regalo ko…”

Tahimik ang lahat. Nakatingin ako diretso kay Rica.

> “Ate, ilang taon mo na akong inaasahan. Hindi ako tumatanggi dahil mahal kita. Pero noong bridal shower, sa harap ng mga taong hindi ko man lang kilala, ginawa mo akong biro. Tinapakan mo ang dignidad ko at tinawanan pa.”

Nabulunan sa tahimik ang hall. Si Rica napangiwi, halayang namumutla.

> “Ngayong gabi, hindi ako tatayo bilang sponsor mo, o tagapagpuno mo ng luho. Hindi ako bangko. Hindi ako utusan. Hindi ako pampatawa.”

Inabot ko ang envelope. Akala niya voucher o gift card. Pagbukas niya, natulala siya—dokumentong nagpapatunay na ako ang silent financier sa maliit na negosyo ni Adam noong nagsisimula pa lang siya. Puhunan na hindi niya alam galing sa akin.

Namula si Rica, napayuko si Adam. Walang salita ang lumabas sa bibig niya.

Nagpatuloy ako, kalmado lang ang boses.

> “Hindi ko kayo babayaran ng honeymoon. Hindi dahil wala akong pera—kundi dahil hindi ako nagbabayad ng taong hindi marunong rumespeto sa akin.”

May mga nagbulungan, may tumango, may napailing. Si Rica naluha pero walang nasabi.

Kinabukasan, kumatok siya sa bahay. Walang make-up, walang arte, umiiyak.

> “Len… patawad. Hindi ko naisip na ganon kasakit. Alam kong mali ako. Hindi mo kailangang magbigay ng kahit ano. Sana lang… hindi mo ako iwan bilang kapatid.”

Huminga ako nang malalim at tumingin sa kanya.

> “Hindi kita iiwan. Pero mula ngayon, hindi mo na pwedeng baliwalain ang respeto ko sa sarili.”

Yumakap siya nang mahigpit, parang ngayon lang niya ako nakita bilang tao.

Hindi ko sila binayaran. Si Adam ang nag-ipon at nag-book ng simpleng Palawan trip. Simula noon, mas naging magaan at mapagkumbaba si Rica. Hindi na siya maanghang magsalita, at marunong na siyang humingi ng paumanhin.

At ako? Sa unang pagkakataon, naramdaman kong hindi ako extension ng buhay niya—kundi sarili kong tao na marunong tumindig.

Minsan, ang pinakamagandang paghihiganti ay hindi pangbabastos… kundi tahimik na pagtigil sa pagpapagamit