Mga kaibigan, na-experience niyo na bang itaboy ng sariling pamilya sa oras na ikaw pa ang pinakakailangang unawain? Ako si Althong taong gulang pa lang ako nang maramdaman ko kung gaano kasakit ang salitang wala ka ng lugar dito. Pero hindi ko alam. Isang araw babalik siya. Ang lalaking akala ko ay nakalimutan na ako.

Dala ang konvoy na babago sa buhay ko magpakailan man. Hindi ko makakalimutan yung araw na yon. Mabigat ang hangin. Parang alam ng langit na may mangyayaring masama. Nakatayo ako sa harap ng lumang bahay namin. Hawak ang isang maliit na bag at ang una ni Babilia. Pitong buwang gulang pa lang siya noon. Alth ka namin pinalaki para maging kahihian.

Sigaw ni papa habang si mama ay umiiyak. Pero hindi ako matingnan sa mata. P ma. Wala naman akong ibang hiningi. Gusto ko lang mapalaki si Liya ng maayos. Nanginginig kong sago, “Mapalaki. Paano? Sa kalye.” Sa awa ng iba, malamig na tanong ni papa. At sa isang iglap, itinulak niya palabas ng pintuan ang mga gamit ko.

Doon ako tuluyang napaiyak. Hindi yung simpleng iyak kundi yung tipong sinisigaw ng puso mo ang sakit pero wala kang lakas. Si mama lumapit pero pinigilan siya ni papa. Tama na Lisa. Kung gusto niyang buhayin yang anak niya, bahala siya. Walang niisang salita ang nakalabas sa bibig ko. Ang tanging tunog lang ay ang mahinang iyak ni Lya sa yakap ko. Walang direksyon.

Naglakad ako. Wala akong pera. Wala akong matutuluyan. Tinext ko ang mga kaibigan ko. Pero lahat sila tahimik. Hanggang sa tumigil ako sa tapat ng isang maliit na 24’tur karenderya. “Miss, pwede po bang makisilong sandali?” tanong ko sa matandang nagluluto. “Oh, halika hiya, halika.” “May bata ka pa pala,” sabi niya at agad niya kaming pinapasok.

Doon ko unang naramdaman ang awa ng isang estranghero. Habang pinapanood kong tulog si Lia sa ibabaw ng mesa, iniisip ko kung paano ako makaka-survive bukas. Habang kumakain ako ng libreng sinigang na binigay na matanda, bumalik lahat ng ala-ala kay Rico. Ang lalaking dahilan ng lahat. Rico, ang campus crush na minahal ko ng totoo.

Hindi ko akalaing mapapansin niya ako. Isang simpleng dalagang tagaprinsya. Pero nang magkausap kami sa school event, parang tumigil ang oras. Alth gusto kitang makilala pa, sabi niya noon. At doon nagsimula ang lahat. Mga lakad, tawanan, pangarap. Hanggang sa isang gabi sa gitna ng ulan, napasuko ako sa pagmamahal namin.

At ilang linggo lang, nalaman kong buntis ako. Rico, buntis ako. Mahina kong sabi noon sa kanya. Tahimik siya. Tapos sa halip na yakapin ako, sinabi lang niya, “Hindi ako handa, Alth. Hindi ko kayang panagutan ‘yan ngayon. Parang binuhusan ako ng malamig na tubig. Pero Rico, anak mo to sorry at umalis siya. Hindi na siya lumingon.

Simula noon, ako lang. Ako lang at si Lia. Tinago ko sa pamilya ko hanggang hindi ko na kayang itago. At ngayon heto ako, tinaboy. Wala kahi isang kakampi. Kinabukasan, nagising ako sa boses na matandang may-ari ng Kainderya. Hiya, gusto mo ba maghugas-hugas diyan? Kahit tulong lang, may pagkain ka.

Napangiti ako kahit papaano. Opo, nay. Kahit anong trabaho po basta may makain si Babby. Araw-araw ganon. Gigising ng maaga. Maghuhugas, magluluto, mag-alaga ng bata. Hindi madali. Pero unti-unti kong natutunang lumaban. Lumipas ang buwan at parang nagkaroon ako ng bagong pamilya sa karenderya. Si nanay Mila yung may-ari lagi akong pinapaalalahanan.

Anak, huwag mong hayaang kahapon ang magdikta ng bukas mo. Magsimula ka ulit. At sa bawat araw na lumilipas, lumalakas ako hindi lang bilang babae kundi bilang ina. Hanggang isang gabi habang nasa labas ako at pinapatulog si Lia, biglang may humintong mga sasakyan sa harap ng Cinderya. Mga itim na SU sabay-sabay.

Tahimik ang lahat. Napatingin si nanay nila. Ano ‘yon? Parang convoy. Tanong niya. Bumukas ang unang pinto at bumaba ang isang lalaking pamilyar. Matangkad. May suot na mamahaling koot at sa isang iglap parang bumalik lahat ng kirot sa dibdib ko. Arrico, mahina kong bulong. Tumingin siya sa akin diretso sa mga mata ko. Ahaya.

Hindi ko alam kung anong mararamdaman ko. Galit, sakit o tako. Pero isang bagay lang ang malinaw. Bumalik siya. At hindi lang siya basta bumalik. Bumalik siya na parang ibang tao. Tahimik ang paligid. Parang lahat ng tao sa karenderya napahinto sa paghinga. ‘Yung ingay ng mga sasakyan, ‘yung halakhakan ng mga lasing sa kanto, pati ‘yung tiktak ng orasan sa dingding.

Biglang nawala. Ang naririnig ko lang ay tibok ng puso ko na parang gusto ng kumawala. Alth muli niyang sambit. Mas malambing, mas mabigat sa pandinip. Hindi ako agad nakakilos. Si Lia tulog sa dibdib ko. Parang walang pakialam sa gulong nasa harap ko. Si nanay Mila pa ang unang nagsalita. Anak, kilala mo yan? Tumango lang ako ng mahina.

Nay, siya si Rico. Lumapit siya dahan-dahan at habang papalapit, ramdam ko ang halimuyak na mamahaling pabango niya. Yung pabangong matagal ko ng hindi naamoy pero agad kong nakilala. Ang tagal kong hinanap kayo. Sabi niya mahina pero malinaw. Napangiti ako pero yung ngiti na may halong luha. Hinahanap mo kami. Gayon mo lang naisip yan.

Tahimik siya. Tumingin lang sa anak naming mahimbing na natutulog. Siya ba si Lia? Tanong niya. Bakit? May iba ka pa bang inaasahan? Sagot ko. Medyo matalim ang tono. Althon. Hindi ko alam kung paano haharapin. Bata pa ako. Natakot ako. Natakot ka eh. Ako Rico. Ako na babae. Iniwan, buntis, tinaboy ng pamilya.

Anong tawag mo sa naramdaman ko? Hindi na siya nakasago. Tahimik kaming pareho. Hanggang sa lumapis siya ng bahagya at sinubukang hawakan ang kamay ko. Pero umatras ako. Huwag Rico. Huli na lahat. Hindi mo alam kung anong pinagdaanan ko. Althong makausap ka. Hindi ako nandito para manghingi ng tawad lang. Gusto kong maitama yung mali.

Napatingin ako sa mga mamahaling sasakyan sa labas. Tatlong SUE may bodyguards pa. Ngayon bigla kang lalapit na parang bida sa pelikula. Akala mo ba ganun kadali? Umiling ako. Pilit pinipigilan ang paghiya. Umalis ka na lang. Rico, bago pa bumalik lahat ng sakit pero sa halip na umalis, tumigil siya sa harap ko at marahang nagsalita.

Althin kita at gusto kong makilala ang anak natin. Para akong binuhusan ulit ng malamig na tubig. Bago pa ako makasagot, biglang umiyak si Lia. Kinarga ko siya, pinatahan. Pero napansin kong si Rico. Parang hindi makapaniwalang may anak talaga siya. Lumapit siya. Tinignan si Lya at mahina niyang sabi.

Ang ganda niya kamukha mo. At doon kahit anong pilit kong itago, pumatak ang luha ko. Kinabukasan, maagang bumalik si Rico sa kinderya. May dala siyang pagkain, gatas at mga laruan. Nay Mila, salamat po sa pagtulong kay Althea. Ako na po bahala sa kanila. Magalang niyang sabi. Pero si nanay Mila mahigpit na tinignan siya.

Anak, pera lang ba ang dala mo? Kasi kung yan lang, hindi yan ang kailangan na mag-ina. Tahimik si Rico tapos napatingin sa akin, “Hindi lang pera, nay, may paninindigan na rin ngayon. Sa totoo lang, hindi ko alam kung anong mararamdaman ko. Bahagi ng puso ko, gusto siyang paniwalaan. Pero mas malaki yung takot.

” “Bakit ka talaga bumalik, Rico?” tanong ko habang nag-aayos ng mga pinggan. Hindi ako nakatulog, Alth. Noong nalaman kong umalis ka sa bahay niyo, halos mabaliw ako, kakahanap. At noong nakita ko ang litrato mo online, may post si nanay Mila. Doon ko kayo natunton. Napatingin ako kay nanay Mila na nakangiti lang. Anak, minsan kahit anong galit natin, may mga taong talagang babalik para maitama ang pagkakamali.

Habang lumilipas ang mga araw, mas madalas ng bumisita si Rico. Minsan dinadala niya kami sa parke. Si Lia, tuwang-tuwa. Teay, tay! Sigaw ni Lia sabay yakap sa kanya. Parang kutsilyo sa puso ko kasi kahit galit ako. Hindi ko kayang ipagkait kay Lya ang karapatang makilala ang ama niya. Alth sabi ni Rico isang gabi habang nakaupo kami sa bench.

Gusto kong bumawi. Gusto kong ibalik ang respeto ng pamilya mo sa’yo. Hayaan mong kausapin ko sila. Natawa ako ng mapay. Kung alam mo lang hindi na nila ako anak. Wala ng alhea sa kanila. Baka kailangan lang nila makita kung gaano ka kalakas ngayon. Hindi mo sila kilala Rico. Pero kilala kita Althia.

Alam kong hindi ka susuko. Minsan sa sobrang pagod ko, napapatingin ako kay Rico habang nilalaro niya si Lia. May saya sa mukha niya na dati kong hindi nakita. Parang iba na siya. Bakit ngayon ka lang nagbago? Tanong ko minsan. Siguro kasi ngayon lang ako natutong matakot na mawalan ng totoo. Sagot niya. Habang papalapit ang pasko, bigla niyang sinabi, “Altya, may gusto akong gawin.

Upunta tayo sa inyo.” Napahinto ako. “Ha? Sa bahay namin, wala kang maririnig na maganda doon. Hindi, Bell. Kailangan nilang marinig ang totoo. Hindi na ako takot.” At dumating ang araw. Isang hapon, pumunta kami sa bahay ng mga magulang ko. Ako, si Lia at si Rico. May dala siyang convoy pero sinabi kong huwag siyang magyabang.

Hindi ako nandito para magyabang kundi para humingi ng tawad. Sabi niya, pagbukas ng gete, una kong nakita si papa. Napatingin siya agad sa amin. Nanlaki ang mga mata. Althia pa, mahina kong sagot. Anong ginagawa mo rito? Tapos napansin niya si Rico sa likod ko. Ikaw ikaw ang dahilan kung bakit naghirap ang anak ko. Lumapit si Rico.

Marahan pero matatag. Tama po kayo tito. Kasalanan ko. Pero nandito po ako para itama lahat. Hindi mo na mababawi ang mga luha ng anak ko. Sigaw ni papa. Pa, tama na. Sabi ko habang lumalapit. Hindi ako bumalik para makipagtalo. Gusto ko lang ipakita sa inyo si Liya, apo niyo. Tahimik. Si mama lumabas sa kusina at nang makita si Lia, napahawak sa bibig niya. Anak, mahina niyang sabi.

Sabay hagulgol. Lumapit siya at nyakap ng mahigpi. Patawarin mo kami, Alth. Natakot lang kami noon. Nahihiya kami sa mga tao. Hindi namin naisip ang sakit mo. At doon ako tuluyang bumigay. Lahat ng galit, lahat ng lungkot parang natunaw sa yakap ni mama. Habang si papa nakatingin lang tapos dahan-dahan lumapi.

Anak, kung kaya kong ibalik yung araw na yon, hindi kita itataboy. At sa unang pagkakataon matapos ang dalawang taon, muli akong nyakap ni papa. Si Rico tahimik lang sa gilid tapos nagsalita siya, “Tito, tita, hindi ko kayo hihingan ng kapatawaran kung hindi ko muna mapapatunayan na karapat-dapat ako kay Althin.” Tumango si Papa.

Yan ang gusto kong marinig. Kinagabihan, habang pauwi kami, yakap ko si Lia sa likod ng kotse. Tahimik si Rico pero may ngiti sa labi niya. Althia, salamat. Para saan? Sa pangalawang pagkakataon. Kasi hinayaan mo akong maging ama. Napangiti ako. Huwag mong sayangin, Rico. Kasi pag sinaktan mo ulit kami, hindi mo na kami makikita. Tumawa siya ng mahina.

Hindi ko na gagawin yon, promise. At habang tinitingnan ko siya, may kakaibang pakiamdam. Hindi ko alam kung pagmamahal pa rin ba o kapayapaan lang. Pero isang bagay ang malinaw. Tapos na ang kabanatan ng pagtakbo at nagsisimula na ang bagong yugto, ang pagharap. Pagkatapos ng pagkikita naming yon, parang gumaan ang mundo ko.

Wala na yung bigat sa dibdib at sa unang pagkakataon. Naramdaman kong may kapayapaan na sa loob ng bahay namin. Si mama lagi ng tumatawag. Si papa minsan dumadalaw sa karenderya ni nanay Mila. Dala pa ang mga paborito kong ulam. At si Rico palaging nandoon. Hindi lang para sa anak namin kundi para rin sa akin.

Alth gusto ko sanang ayusin lahat ng plano natin. Sabi niya minsan habang naglalakad kami ni Lia sa parke. Plano. Anong plano? Tanong ko. Plano para sa kinabukasan niyong mag-ina. At sana ako rin kasama roon. Napatingin ako sa kanya. Hindi naman madali ‘yan, Rico. Ang sakit hindi basta nawawala. Alam ko pero araw-araw kong gustong patunayan sa’yo na kaya kong maging lalaking karapat-dapat sa pamilya natin.

Araw-araw inaparamdam niya yun. Dinadala kami sa ospital kapag may checkup si Lia. Tumutulong magluto. At minsan kapag nakikita niyang pagod ako, siya na ang naglalaba o nag-aalaga sa bata. Rico, hindi ko akalaing marunong ka pala sa ganito. Biro ko minsan. Ngumiti siya. Marunong akong matuto kapag gusto ko.

Pero habang unti-unti kaming bumabalik sa normal, may isang bagay na hindi ko inaasahan. Isang umaga, biglang may nagpunta sa karenderya. Isang babae na may hawak na camera. He po, Miss Althia. Napanood namin po yung viral video niyo. Napakunot no ako ha. Anong video yung reunion niyo po ng pamilya niyo? May nag-upload po sa social media yung scene kung saan yakap kayo ng tatay niyo.

Lahat to naiyak. Napahinto ako. Hindi ko alam kung matutuwa ako o malinis. At nang silipin ko sa cellphone nila, totoo nga. Milyon na ang views. Ang caption, single mom. Tinanggap muli ng pamilya matapos ang dalawang taon. All thanks to her baby daddy’s return. Ilang oras lang may mga reporter na sa labas.

Althong pakiramdam na inspirasyon ka ngayon ng mga kabataang ina? Paano niyo po hinarap ang lahat ng panghuhusga? At si Rico na laging kalmado, siya na ang humaharap sa media. Hindi kami perpekto. Pero sa halip na pag-usapan ang nakaan, mas mabuting magpatawad. Ang dami kong naramdaman. Isang bahagi ko natutuwa kasi totoo naman.

Gusto ko ring maging inspirasyon sa ibang tulad ko pero sa loob ko may kaba kasi alam kong kapag sumikat ka hindi lahat ng atensyon ay mabuti at hindi nga ako nagkamali may mga nagkomento online. Bakit pinatawad pa niya yung lalaki? May iba namang baka ginamit lang siya ng mayaman niyang ex. At sa tuwing mababasa ko yon, parang bumabalik lahat ng saki.

Rico, sabi ko isang gabi, baka dapat tigilan na ‘to. Hindi ko gusto yung mga sinasabi ng tao. Huwag mo silang pakinggan, Alth. Hindi nila alam ang buong kwento, pero ako yung nasasaktan, Rico. Hindi sila. Tahimik siya. Kung gusto mo, aalis muna tayo. Layo tayo sandali. At gann nga dinala niya kami sa isang beach resort sa Batangas.

Malayo sa gulo, malayo sa mga kamera. Habang pinapanood namin si Lia na naglalaro sa buhangin, sabi niya, “Alth, gusto ko sanang magtanong. Tumingin ako sa kanya.” “Handa ka na bang magsimula uli?” Bilang pamilya, bilang mag-asawa? Natigilan ako. Rico. Hindi ko alam kung kaya ko na. Hindi ko alam kung kaya kong ibalik ang dati. Hindi ko hinihingi na ibalik mo ang dati.

Ang gusto ko lang, bigyan mo ako ng bagong pagkakataon hindi bilang Rico na duwag kundi bilang lalaking handang ipaglaban ka. Tahimik ako sa loob-loob ko. Gusto kong maniwala pero takot pa rin akong masaktan. Hindi madali, Rico. Pero hindi rin impossible. Ngumiti siya. Yung ngiti niyang matagal ko ng hindi nakikita.

Yan lang ang kailangan kong marinig. Pagbalik namin sa Maynila, akala ko tuloy-tuloy na ang pag-ayos ng lahat. Pero isang gabi, habang nasa karenderya ako, may lumapit na babaeng nakamahal na dami. Excuse me, ikaw si Althia. Tama? Opo. Bakit? Pwede ba tayong mag-usap? Tungkol kay Rico. Napakunot ang no ko. Bakit? Anong tungkol kay Rico? Ngumiti siya ng malamig. Ako ang fans niya.

Parang natanggal lahat ng dugo sa mukha ko. Aanong sinabi mo? Hindi ko alam kung anong pinapaniwala niya sa’yo. Pero magpapakasal na kami at ayaw kong sirain mo ‘yon. Hindi ako nakasago. Ang tanging naramdaman ko lang yung biglang pag-ikot ng mundo. Umalis siya agad. Iniwan akong tulala.

Pagbalik ni Rico, hinarap ko siya agad. Totoo ba yung sinabi ng babae sa kinderya na may fans ka? Nagulat siya. Anong fiance? Huwag mo akong niloloko, Rico. May lumapit sa kanin. May singsing pa siya. Tahimik siya. Halatang nagulat. Althia, please makinig ka. Wala akong relasyon sa kanya. Siya si Isabel, anak ng business partner ng tatay ko.

Matagal na akong tinutulak ng pamilya kong pakasalan siya. Pero tinanggihan ko eh. Bakit hindi mo sinabi sa Kane? Kasi ayokong isipin mo na bumalik ako dahil sa gulo. Gusto kong bumalik dahil sa inyo. Tumulo na lang luha ko. Rico, pagod na ako. Ilang beses na akong sinaktan. Niloko, iniwan. Kung totoo yang babae, ako na lang ang aalis. Hindi, Alth. Hindi mo kailangang umalis.

Ako ang lalaban ngayon. Kinabukasan, dumating si Isabel sa bahay ni Rico at nandoon din ako. Rico, ipaliwanag mo nga saakin kung bakit nasa bahay mo ang babaeng Yan. Sabi ni Isabel, sabay turo sa akin. Tumayo si Rico, humarap sa kanya at sa harap ng lahat ng tao sa loob ng bahay, sinabi niya, “Isabel, si Altheng mahal ko at si Lia ang anak ko.

Kung hindi mo kayang tanggapin yon, mas mabuting tapusin na natin.” Tahimik. Si Isabel halos makapaniwala, “Ginugulo mo ang pamilya mo para lang sa kanya.” Hindi ko ginugulo ang pamilya ko. Inaayos ko lang ang buhay na dapat kong inayos noon pa. Umalis si Isabel ng umiiyak at sa unang pagkakataon, nakita ko si Rico na hindi natako.

Althoko na ng mga lihim. Gusto ko. Simula ngayon malinaw lahat. Hindi ko napigilan ang luha ko. Rico, hindi ko akalaing ipaglalaban mo pa rin kami kahit ganito. Hindi ko kayang mawala ulit ang pamilya ko. Kinagabihan habang natutulog si La, nyakap niya ako. Alth salamat sa pangalawang pagkakataon. Hindi ko nasasayangin to.

At sa unang pagkakataon, matapos ang napakahabang panahon, nakaramdam ako ng kapayapaan. Hindi pa tapos ang laban. Pero ngayon hindi ko na kailangang mag-isa. Pagkatapos ng gabing yon, akala ko tuloy-tuloy na ang saya. Pero hindi pala gann kadali. Kasi habang unti-unting bumabalik ang tiwala ko kay Rico, mas lalo namang lumalakas ang inggay ng mundo sa paligid namin.

Kinabukasan lang, nagulat ako ng may lumabas na headline sa social media. Wealthy here chooses former teenage mom over business. Family Furious. Kasunod noon, nagsimula na ang mga espekulasyon. Gold digger daw ako. Ginamit ko lang daw si Rico para sa pera. Bakit daw pinatawad ko pa ang taong nangiwan? Sa una, tinitiis ko lang.

Pero nang dumating ang araw na pati si Lia nadadamay sa mga komento, doon na ako pumutok. Rico, ayoko na. Hindi ko kayang makita si Lia na ginagawang palabas ng mga tao. Sigaw ko habang umiyak. Althia. Please kalma lang. Hindi natin kontrolado ang sinasabi ng mundo eh. ‘ Sana hindi mo na kami pinasok sa gulo mo. Hindi ako humingi ng spotlight, Rico.

Gusto ko lang ng tahimik na buhay kasama ang anak ko. Tahimik siya pero halatang nasaktan. Alth ginagawa ko para sa inyo. Kung para sa amin talaga, sana pinrotektahan mo kami. Hindi mo kami inilagay sa gitna ng ingay. Lumipas ang ilang araw na hindi kami nagkikita. Bumalik ako sa karenderya. Tumulong ulit kay nanay Mila.

Parang gustong ibalik sa dati ang buhay ko. Pero kahit anong gawin ko, may mga taong sumusunod, mga camera, mga vloggers, mga taong gustong magtanong tungkol sa love story namin. Hanggang sa dumating si nanay Mila at sinabing, “Anak, hindi mo kailangang magtago habang buhay. Hindi mo kasalanang magmahal. Pero hindi ko alam kung paano tatakasan ang mga mata ng publiko.

Kahit saan ako tumingin, laging may nakakakilala. Oy, siya ‘yung single mom na sinundo ng convoy. Siya ‘yung iniwan tapos binalikan ng mayaman. Nakakahiya, nakakapagod. Gabi-gabi umiyak ako. Yakap si Lia. Anak, sana lumaki kang hindi mo maramdaman ‘yung sakit na naramdaman ni mama. Ha? Bulong ko sa kanya. At sa bawat paghinga ko, mas lalo kong nararamdaman na kailangan kong tumayo para sa kanya.

Hindi lang bilang nanay kundi bilang babae. Ilang araw matapos noon, may kumatok sa pinto ng kinderya. Pagbukas ko si Rico. Agod ang mukha pero may determinasyon sa mga mata. Alth kailangan kong makita ka. Ano na naman Rico? May bagong balita na naman tungkol sa atin. Hindi. May desisyon akong ginawa. Napakunot ang no ko. Anong desisyon? Huminga siya ng malalim.

Tinalikuran ko ang kumpanya namin. Ano? Sinabi ko sa tatay ko na hindi ko tatanggapin ang mana kung kapalit ay mawala kayo. Agod na akong ipaglaban ang imahe. Ang gusto kong ipaglaban ngayon ay pamilya. Hindi ako nakapagsalita. Hindi ko alam kung matutuwa ako o magagali. Rico, alam mo bang kalokohan ‘to? Hindi mo kailangang gawin ‘yan para sa amin.

Hindi ko ginawa to dahil kailangang gawin. Ginawa ko kasi gusto kong magsimula ulit sa sarili kong paraan. Tumingin ako sa kanya at doon ko nakita yung lalaking hindi ko nakilala noon. Hindi na siya yung batang takot kundi isang lalaking marunong tumindig sa prinsipyo. Rico. Ngumiti siya. May luha sa mata. Althea, gusto ko lang marinig sayo na may pag-asa pa.

Tahimik ako. Pinipigilan kong umiyak pero bumigay din ako. Hindi ko alam kung saan tayo patungo, Rico. Pero isang bagay ang sigurado. Gusto kong mapalaki si Lia sa mundo na marunong magpatawad. Lumapit siya at marahang hinawakan ang kamay ko. ‘Yun lang ang hinihingi ko. Lumipas ang mga linggo habang unti-unti kaming bumabalik sa normal.

May bagong liwanag sa buhay ko. Nagsimula akong magturo sa mga kabataang ina sa barangay kung paano magnegosyo, paano tumayo sa sarili. Tinulungan ako ni Rico na magpatayo ng maliit na calf. Pinangalanan namin itong L’s Conor. Doon kami nagsimula uli. Maraming nanay ang pumupunta roon, nagtatanong, humihingi ng payo. At sa bawat isa sa kanila, sinasabi ko, walang nakakahiya sa pagiging ina.

Ang nakakahiya lang ay ang mawalan ng tapang magmahal sa sarili. Minsan dumadalaw pa rin ang mga reporter. Pero iba na ang tuno ngayon. Althea, ikaw na raw ang inspirasyon ng maraming kabataang babae. Ano ang pakiramdam mo? Ngumiti ako. Hindi ako perpekto. Pero kung ang kwento ko ay makakatulong sa iba para bumangon, masaya na ako.

Sa isang interview, tinanong ako, “Kung makakausap mo ang sarili mong ling years old na buntis, ano ang sasabihin mo sa kanya?” Napangiti ako sabay sagot. Sasabihin ko huwag kang matakot kasi darating ang araw na yung sakit mo ngayon magiging dahilan ng lakas mo bukas. Habang pinapanood ko si Lia na naglalaro sa harap ng calf, lumapit si Rico at niyakap ako sa likod.

Alth tingnan mo sila. Lahat ng pumupunta rito nakikita nila yung tapang mo. Ngumiti ako. Hindi ako mag-isa, Rico. May mga taong naniwala rin sa akin. Si nanay Mila, si mama pati ikaw. Pero alam kong kahi anong saya, laging may pagsubo. At hindi nga nagtagal, dumating ang isa pang hamon. Isang gabi habang nagsasara kami ng calf, may lalaking pumasok, lasing, may hawak na camera. Oy, si Alth.

Yung single mom na sika. Tingnan mo boys. Maganda nga talaga siya. Pakawalan mo ako. Sigaw ko. Pero hinawakan niya ang braso ko. Agad lumapit si Rico at sinapak ang lalaki. Nagkagulo. May kumalat na video. Rico, sinaktan ang fan. Kinabukasan, headline ulit kami. At the center of controversy, the convoy couple. Pagod na pagod na ako.

Rico, hanggang kailan tayo ganito? Tanong ko habang umiyak. Hanggang sa huling hininga, Ala, hindi ako bibitaw. Pero paano kung mas lalo tayong masira? Hindi ko hahayaan. Kasi minsan ng nasira ang buhay mo dahil sa akin, hindi ko nahahayaang maulit. At doon sa gitna ng kaguluhan nyakap niya ako ng mahigpi. Alth kahit ilang ulit pa tayong husgahan ng mundo basta magasama tayo.

Paninindigan ko ‘to. At sa unang pagkakataon, naniwala ako. Hindi na ako takot sa mga mata ng tao. Kasi alam kong sa likod ng bawat kwento ng pagkakamali, may kwento rin ng katapangan. At kung dati ako yung batang tinaboy ng pamilya, ngayon ako yung babaeng tinutularan ng iba.

Lumipas ang ilang buwan mula noong huling iskandalo. Akala ko hindi na kami makakaahon sa gulo. Pero mali ako. Kasi minsan kapag pinili mong tumayo, kahit ilang beses kang ibagsak. Unti-unti ring nagbabago ang takbo ng tadhana. Hindi na kami lumalabas sa social media. Tahimik lang ang buhay. Ako si Lia at si Rico sa maliit naming calf.

Simpleng buhay pero mapayapa. At yon ang pinakamasarap sa lahat. Hanggang isang araw, dumating si Kuya Mario. Ang panganay kong kapatid na noon ay isa sa mga unang humusga sa akin. Alth mahina niyang sabi. Napalingon ako. Parang hindi ako makapaniwala. Kuya. Lumapis siya may luha sa mata. Pasensya na Althin kahihiyan yung ginawa mo.

Hindi namin nakita na katapangan pala yon. Hindi ko napigilan ang luha ko. Kuya, matagal ko ng gustong marinig yan. Lumapit siya at nyakap ako. Uwi ka na, te? Tanong ni Lia. Inosenteng ngiti sa labi. Ngumiti ako. Hindi na natin kailangang umalis, Ana. Pero pupunta tayo kina lolo’t lola kasi oras na para magpatawad. Kinabukasan, sabay-sabay kaming pumunta sa bahay ng pamilya ko.

Yung bahay na minsang naging kulungan ng sakit at tako. Pagbukas ng pinto, nakita ko si mama. Matanda na siya, maputi na ang buhok pero paeho pa rin ang mga mata niya. Malamig at matalim. Tahimik lang kami pareho. Hanggang sa lumapit si Lia, hawak ang maliit na bulaklak. Lola. Para po sa inyo. Doon napaiyak si mama. Yumuko siya. Nyakap ang apo niya.

Sabay sabi, “Patawarin mo ako, Alth. Hindi ako naging mabuting ina. Natakot ako sa kahihian. Pero nakalimutan kong mas dapat kong ipaglaban ang anak ko. Umiyak ako. Nanginginig ang boses. Ma, matagal ko n hinintay to. Wala na po yung gali. Ang gusto ko lang makasama ko kayo ulit ng walang takot, walang hiya.

Niyakap niya ako ng mahigpit at sa unang pagkakataon, ramdam ko ang yakap ng isang ina. Yung yakap na dati kong hinahanap. Ilang linggo pagkatapos non, inimbitahan ako sa isang women’s conference sa Maynila. Gusto nilang marinig ang kwento ng isang dating batang ina na itinaboy ng pamilya pero bumangon at naging inspirasyon.

Kinakabahan ako pero hawak ni Rico ang kamay ko bago ako umakyat sa entablado. Alth paano mo nilabanan ang mundo, ganun din nila makikita ang lakas mo ngayon. Kaya mo to. Habang naglalakad ako papunta sa mikropono, nakita ko sa audience sina mama, kuya at si Liana na kumakaway. Sa gitna rin ng crowd, nandoon si Rico.

Nakatingin, proud, tahimik lang pero puno ng pagmamahal. Huminga ako ng malalim. Magandang araw po sa inyong lahat. Ako po si Alhea, dating batang ina na tinaboy, hinusgahan at sinabing walang patutunguhan. Pero ngayon, narito ako hindi para magmalaki kundi para ipakita na walang imposible sa taong marunong magmahal lalo na sa sarili. Tahimik ang buong haul.

Halos marinig ko ang tibok ng puso ko. At kung may mga nanay dito na nakaramdam ng hiya, tandaan niyo ‘to. Ang pagiging ina ay hindi parusa. Ito ay regalo. At ang pagkakamali ay hindi wakas. Minsan ito pa ang simulan ng totoong buhay. Palakpakan. May mga umiyak at sa gitna ng lahat nakita kong may lumapit sa entablo. Si Rico dala ang mikropono.

Althia. Napatingin ako nagula. Rico, anong ginagawa mo? Ngumiti siya. Matagal na kitang pinipigilan kasi gusto kong hayaan kang makabangon mag-isa. Pero ngayon, gusto kong ipaglaban ka sa harap ng lahat. Lumuhod siya. Sabay labas ng maliit na kahon. Althw yung babaeng pinagtatawanan ng iba noon.

Pero ngayon ikaw yung babaeng pinakapinagmamalaki ko. Gusto kong ipangako sao na simula ngayon walang konvoy, walang kamera, walang hadlang. Ako lang, ikaw lang at si Lia. Napatakip ako ng bibig. Halos ako makahinga. Rico, Alth pakasalan mo ba ako? Tumulo ang luha ko. Sabay sabi. Hindi dahil sa convoy. Hindi dahil sa pera, kundi dahil sa pagmamahal.

Rico, nagsigawan ang mga tao. Umiyak si mama. Si Lia tumakbo sa amin. Sumigaw. Yey! Mama and papa will get married. At doon sa gitna ng palakpakan, nyakap ko silang dalawa. Ang pamilya kong minsan kong nawala. Pero natagpuan ko uli sa tamang panahon. Limang taon ang lumipas. May tatlo na kaming calf.

Lahat pinangalan sa mga kababaihang bumangon mula sa kahirapan. Si Lia, limang taong gulang na masayahin matalino. Si mama madalas magbantay sa branch namin sa bayan at ako masaya. Hindi perpekto pero buo. Minsan may batang babae na lumapit sa akin habang kumakain. Et Althoo po bang tinaboy kayo dati ng pamilya niyo? Ngumiti ako. Totoo.

Pero totoo rin na bumalik sila kasi minsan kailangang mawala ka muna. para makita nila kung gaano ka kahalaga. Ngumiti siya. Gusto ko po maging matapang katulad niyo. Hinaplos ko ang buhok niya at sabi ko, “Hindi mo kailangang maging katulad ko. Maging sarili mo lang at huwag kang matakot magmahal kahit masaktan ka.” Habang lumalakad ako palabas ng calf, humawak si Rico sa kamay ko.

Tingnan mo, Alth. Lahat ng pinagdadaanan mo noon naging daan para makarating tayo rito. Ngumiti ako, Rico. At kung may isa akong natutunan. Tumingin ako sa langit. Sabay sabi. Minsan ang mga tinataboy ng mundo, sila pala yung may kakayahang magpabago rito. Sa dulo ng lahat ng sakit, laging may pag-asa.

Dahil minsan kailangang maranasan mo muna ang dilim bago mo tuluyang makita kung gaano kaliwanag ang liwanag.