Mabigat ang ulan, pero mas mabigat ang hakbang ni Sgt. Lucas (Ret.). Sa edad na pitumpu’t lima, ugod-ugod na siya maglakad. Suot niya ang kanyang lumang military jacket—kupas na ang kulay, ngunit plantsado pa rin nang maayos, parang ayaw niyang mawala ang disiplina kahit matagal na siyang nagretiro.

Sa kanyang bulsa, maingat na nakabalot sa panyo ang pinakamahalagang bagay sa kanyang buhay—ang Gold Cross Medal.

Nakuha niya ito noong dekada ’70 sa Mindanao. Sa gitna ng matinding bakbakan, kahit may tama na ng bala sa binti, nagawa niyang iligtas ang buong platoon niya. Simbolo ito ng kanyang dugo, pawis, at walang pag-aalinlangang tapang para sa bayan.

Ngunit ngayon, hindi sa digmaan sinusubok ang kanyang lakas ng loob—kundi sa ospital.

Ang kanyang asawa na si Lola Nena ay nasa ICU. Kailangan ng ₱50,000 para sa dialysis at mga gamot. Ubos na ang kanyang maliit na pensyon, at wala silang anak na mahihingan ng tulong.

Huminto si Lucas sa harap ng “De Luxe Antique Shop.” Isang tindahan na bumibili ng mga lumang ginto, alaala, at kasaysayan.

Huminga siya nang malalim.

“Patawarin mo ako, Pilipinas,” bulong niya. “Pero mas kailangan ako ni Nena ngayon.”

Pumasok siya sa shop. Malamig ang aircon. May halong amoy ng lumang kahoy at pera.

Sa counter, nakaupo ang may-ari—si Sir Mark, isang lalaking nasa edad kwarenta na kilala sa pagmamahal sa kasaysayan.

“Magandang umaga po, Tatay. Ano pong maipaglilingkod ko?” magalang na tanong ni Mark.

Dahan-dahang inilabas ni Lucas ang panyo at binuksan ito.

Kumintab ang gintong medalya sa ilalim ng ilaw.

“Gusto ko sanang ibenta ito,” garalgal ang boses niya. “Gold Cross Medal po ’yan. May pangalan ko sa likod.”

Maingat na kinuha ni Mark ang medalya at sinuri gamit ang magnifying glass.

Nakita niya ang nakaukit: Sgt. Lucas Ramirez – Philippine Army.

“Bihira po ang ganito, Tay,” sabi ni Mark. “Isa ito sa pinakamataas na parangal ng sundalo. Sigurado po ba kayo?”

Yumuko si Lucas. Tumulo ang luha sa kanyang kulubot na pisngi.

“Wala na po akong choice. Nasa ICU ang asawa ko. Kung hindi ko ’to ibebenta, mamamatay siya. Aanhin ko ang medalya kung wala na ang babaeng dahilan kung bakit ako lumaban noon?”

Natahimik si Mark. Kita niya ang dignidad ng matanda—kahit wasak na ang loob, tuwid pa rin ang tindig.

Nag-type siya sa calculator.

“Sige po, Tay. Bibilhin ko.”

Naglabas siya ng makapal na sobre.

“Isang daang libong piso (₱100,000).”

Nanlaki ang mata ni Lucas.

“Sir, sobra po ’yan! Kahit appraisal, bente mil lang po ’yan!”

“Tanggapin niyo na po,” sabi ni Mark na may ngiti.

Nanginginig na tinanggap ni Lucas ang sobre.

“Salamat… Maililigtas nito si Nena.”

Tatalikod na sana siya, iniwan ang medalya sa counter. Masakit, pero kailangan.

“Tay, sandali,” tawag ni Mark.

Lumingon si Lucas.

Inabot ni Mark ang medalya pabalik sa kanya.

“Po? Binayaran niyo na ’yan,” gulat na sabi ng matanda.

Lumabas si Mark mula sa counter, hinawakan ang kamay ni Lucas, at isinara ang palad nito sa medalya.

“Tay, sa inyo ang pera—tulong ko po ’yan. Pero ang medalya? Hindi ko kayang kunin.”

Sumaludo si Mark.

“Ang ginto, nabibili. Ang gamot, nabibili. Pero ang kabayanihan at sakripisyo na ginawa niyo para sa bayan—hinding-hindi po ’yan nabibili.”

Humagulgol si Lucas. Ang sundalong hindi umiyak sa giyera, ay bumigay sa harap ng kabutihan ng isang estranghero.

Umalis siya sa shop na may pag-asang maililigtas ang asawa, at may dangal pa ring nakasabit sa kanyang dibdib.

—

Lumipas ang tatlong buwan. Abala si Sir Mark sa shop nang bumukas ang pinto.

Pumasok ang isang binata na may dalang maliit na kahong kahoy.

“Kayo po ba si Sir Mark?”

“Ako nga,” sagot niya.

“Ako po ang pamangkin ni Sgt. Lucas Ramirez.”

Napangiti si Mark.

“Kamusta na siya? At ang asawa niya?”

Yumuko ang binata.

“Gumaling po si Lola Nena dahil sa tulong niyo. Nakauwi pa po sila at naging masaya sa huling buwan. Pero pumanaw na po si Lolo Lucas noong isang linggo—payapa, habang hawak ang kamay ng asawa niya.”

Natahimik si Mark.

Inilapag ng binata ang kahon sa counter.

“Ito po ang bilin niya. Ibigay ko raw po sa inyo.”

Binuksan ni Mark ang kahon.

Nasa loob ang Gold Cross Medal, at isang sulat-kamay.

Binasa niya:

> “Sir Mark,

Salamat sa pagdugtong ng buhay ng asawa ko. Tama ka—hindi nabibili ang kabayanihan.

Pero ang medalya ay dapat nasa taong may puso para sa kapwa.

Sa giyera ko napatunayan ang tapang ko.

Sa shop mo, napatunayan kong may mga bayani ring walang uniporme.

Tanggapin mo ito—hindi bilang bayad, kundi bilang pamana.

– Sgt. Lucas”

Napaluha si Mark.

Hindi niya ibinenta ang medalya. Sa halip, inilagay niya ito sa isang frame sa gitna ng shop.

Sa ilalim nito, hindi presyo ang nakasulat, kundi:

“NOT FOR SALE.

OWNED BY A HERO,

GIVEN BY A FRIEND.”