Nakasandal si Lara sa lumang bintanang gawa sa kahoy ng kanilang bahay sa Batangas, pinagmamasdan ang tahimik na eskinita na unti-unting nilalamon ng dilim ng Oktubre. Tatlong taon na ang lumipas mula nang pumanaw ang kanilang unang anak ni Marco, matapos lamang ang isang mahina at maikling hinga. Ngunit ang sugat sa puso ni Lara ay patuloy pa ring dumudugo—hindi kailanman tuluyang naghilom.

Ang dating maaliwalas at masiglang tahanan ay tila naging malamig at hungkag—parang isang bahay na iniwan ng liwanag. Pilit nilang pinupuno ng katahimikan at mga ngiti ang puwang na iniwan ng pagkawala. Araw-araw, maingat pa ring tinutupi ni Lara ang maliit na puting lampin ng sanggol na itinago niya sa aparador, sabay dasal na balang araw ay maisusuot niya itong muli sa isa pang munting nilalang.

Si Marco, ang kanyang asawa, ay isang tahimik at responsableng lalaki. Pilit niyang itinatago ang kanyang dalamhati sa ilalim ng katahimikan at trabaho. Ngunit alam ni Lara na sa likod ng kanyang mga mata ay nananatili ang isang lungkot na hindi kayang itago ng anumang ngiti. Paulit-ulit silang nagpatingin sa mga doktor, umaasang muling mabibigyan ng anak—ngunit bawat buwan na lumilipas ay isa na namang pag-asang namamatay.

Ang Iyakan sa Gabi ng Oktubre

Bandang alas-nuwebe ng gabi, habang naglilinis si Lara ng mga pinggan matapos ang halos walang imik na hapunan, isang mahinang iyak ng sanggol ang umalingawngaw mula sa labas ng eskinita. Napatigil siya, nabitawan ang pinggan na nabasag sa sahig. Ngunit higit pa sa ingay ng pagkabasag, ang tinig ng pag-iyak na iyon ang gumulat sa kanyang puso—isang tinig na parang galing sa nakaraan.

Mabilis ang tibok ng kanyang dibdib. Isang kakaibang halong takot at pananabik ang nagtulak sa kanya palabas ng bahay, ni hindi inalintana ang mga bubog sa sahig. Tumakbo siya sa malamig na hangin ng gabi. Doon, sa tabi ng bakod na may gumamelang nakabitin, nakita niya ang isang lumang karton. Hindi na niya kailangang silipin pa—alam niyang may sanggol doon. Nakatakip lamang ito ng basang lampin, nanginginig sa lamig, umiiyak ng marahan.

Walang pag-aalinlangan, dinaluhong ni Lara ang kahon at marahang binuhat ang bata. Ang kanyang mga kamay ay nanginginig, ngunit ang yakap ay puno ng init at pag-aaruga. Ramdam niya ang lamig ng balat ng sanggol, ang gaan ng katawan, at ang biglang pagsakit ng kanyang puso—parang pinipiga ng tadhana.

Mahigpit niyang niyakap ang sanggol sa kanyang dibdib habang nagmamadaling bumalik sa loob ng bahay. Paulit-ulit niyang binubulong ang mga salitang parang dasal:

“Tahimik ka lang, anak. Ligtas ka na. Ligtas ka na…”

Ang Pagtutol ni Marco

Narinig ni Marco ang kalabog at tinig ni Lara, kaya agad siyang lumabas mula sa silid. Nabigla siya nang makita ang asawa na may karga-kargang sanggol. Napatigil siya sa pintuan, hindi makapagsalita.

“Marco, tingnan mo…” sabi ni Lara, nanginginig ang boses. “Isang batang lalaki, iniwan sa labas ng bahay natin.”

Sumulyap siya sa sanggol, at isang halong takot at pagkalinga ang sumilay sa kanyang mga mata.

“Lara,” mahinahon niyang sabi, “hindi tayo pwedeng basta kumuha ng bata. Kailangang ipaalam sa barangay o sa pulis.”

Ngunit umiling si Lara, hinaplos ang likod ng sanggol na para bang ito na ang huling pagkakataon na mahahawakan niya ito.

“Hindi, Marco. Iniwan siya rito. Parang itinakda ng langit. Alagaan muna natin siya ngayong gabi—bukas na natin pag-isipan ang susunod.”

Sa sandaling iyon, si Lara ay hindi na ang tahimik at malungkot na babae ng mga nakaraang taon. Siya ay tila muling isinilang bilang ina—isang ina na matagal nang pinagkaitan ng pagkakataon.

Tahimik na tumango si Marco. Kumuha siya ng palanggana, naghanda ng maligamgam na tubig, at si Lara naman ay naghalo ng gatas na pulbos na matagal nang nakatago sa kabinet. Habang pinagmamasdan niya ang asawa, may sumisibol na kakaibang pag-asa sa kanyang puso.

Ang Pagligo at ang Nunal

Matapos mapainom ng gatas, huminto sa pag-iyak ang sanggol. Maingat na binuhat ito ni Lara papunta sa banyo. Marahan niyang inilapag ang bata sa palanggana. Ang singaw ng tubig ay bumalot sa silid, nagbigay ng init at katahimikan—parang isang banal na sandali.

Dahan-dahan niyang sinabon ang sanggol—mukha, leeg, braso—habang pinagmamasdan ang bawat galaw nito na parang isang himala. Nang imulat ng bata ang kanyang mga mata, tumitig ito kay Lara. Ngumiti siya, hinalikan ang noo ng bata, at bumulong:

“Tahimik lang, anak ko. Ligtas ka na. May tahanan ka na ngayon.”

Pagkatapos ay marahan niyang ipinihit ang bata upang hugasan ang likod nito—at doon, biglang huminto ang oras.

Sa ilalim ng kaliwang balikat ng bata, nakita ni Lara ang isang mapusyaw na kayumangging nunal—isang maliit na arko na pamilyar na pamilyar. Hindi niya napigilang mapahinto. Ang kanyang paghinga ay naputol, at ang kanyang puso ay kumulog sa dibdib.

Agad niyang naalala ang kanilang unang anak—si Miguel, ang sanggol na pumanaw tatlong taon na ang nakararaan. May ganitong marka rin ito—sa eksaktong parehong lugar, sa eksaktong parehong hugis.

Ang mga luha ni Lara ay biglang bumagsak.

“Hindi ito pagkakataon lang…” bulong niya, nanginginig ang tinig. “Miguel… anak ko… bumalik ka na.”

Ang Himala

Tinawag niya si Marco, ang boses ay puno ng takot at tuwa. Mabilis itong pumasok sa banyo, at nang makita ang mukha ni Lara, namutla siya.

“Anong nangyari?” tanong niya.

Hindi agad sumagot si Lara. Sa halip, ipinakita niya ang likod ng sanggol.

“Tingnan mo, Marco… ang nunal.”

Yumuko si Marco, at nang makita ang marka, tila natigilan. Nakilala niya agad iyon—ang parehong nunal na nasa katawan ng kanilang anak bago ito pumanaw.

“Hindi… hindi puwedeng magkataon lang…”

Ngunit nang makita niya ang mukha ni Lara—punô ng pag-asa at paniniwala—napayuko siya. Sa kabila ng lohika, sa kabila ng pagdududa, pinili niyang maniwala.

Yumakap siya kay Lara at sa sanggol.

“Kung siya nga si Miguel, kung ito ang anak natin na ibinalik ng langit… salamat, Diyos ko.”

Ang Bagong Simula

Kinabukasan, pinangalanan nila ang bata na Gabriel Miguel — “Gabriel,” bilang biyayang galing sa langit, at “Miguel,” bilang alaala ng anak na pumanaw.
Hindi na sila nagpunta sa mga awtoridad. Pinili nilang itago ang lahat at alagaan ang bata na parang totoong kanila—dahil sa puso nila, totoo nga ito.

Lumipas ang mga buwan, unti-unting nagbalik ang kulay sa kanilang tahanan. Muling narinig ang halakhak, naamoy ang gatas ng sanggol, at muling naramdaman ni Lara ang init ng pagiging ina.

Ang puting lampin na matagal niyang itinago ay muli niyang nilabhan at sinuot kay Gabriel—parang isang simbolo ng pagbalik ng pag-asa.

Lumaki si Gabriel na masigla at masayahin. Si Marco ay natutong magpalit ng lampin, magpatulog ng bata, at tumawa muli. Si Lara ay naging mahinahon, mas malambing, at puno ng liwanag.

Ang nunal ay nanatiling lihim nilang mag-asawa—isang banal na tanda ng muling pagkikita, ng pagmamahal na hindi mapuputol kahit ng kamatayan.

Tuwing gabi, habang pinagmamasdan ni Lara ang anak na mahimbing na natutulog, mahigpit niyang hinahawakan ang kamay nito at bulong niya:

“Salamat, anak… salamat sa pagbabalik. Sa wakas, may umaga na muli sa ating buhay.”