Noong isang tag-init na napakainit sa Batangas, nagpasya ang mag-anak ni Aling Maria na magbakasyon sa isang tahimik na baybayin sa Luzon. Dapat sana’y isang karaniwang paglalakbay lang iyon — pero iyon pala ang simula ng isang trahedya na magbabago sa buong buhay nila.

Ang asawa niyang si Mang Renato, kasama ang anak nilang babae na si Lara, walong taong gulang pa lamang noon, ay naglakad papunta sa tabing-dagat isang hapon. Sabi nila, magpapahangin lang at maglalaro ng buhangin saglit bago bumalik sa cottage para sa hapunan. Ngunit hanggang lumalim ang gabi, hindi sila nakabalik.

Noong una, inisip ni Aling Maria na baka nagtagal lang ang dalawa. Ngunit pagsapit ng hatinggabi, nang hindi na sila ma-contact at walang kahit anong senyales, tumawag siya sa mga awtoridad. Agad nagsimula ang malawakang paghahanap ng mga pulis at volunteer — sa dagat, sa kagubatan malapit sa dalampasigan, at maging sa mga kalapit na bayan.

Ngunit wala. Ang tanging natagpuan ay isang pares ng maliit na tsinelas ng bata na inanod sa buhangin.

Ang Pagkawala

Ang pagkawala ni Mang Renato at ng kanyang anak ay naging malaking balita sa buong rehiyon. Maraming haka-haka: baka nalunod, baka kinidnap, o baka kusa silang umalis. Pero walang konkretong ebidensya.

Si Aling Maria ay tuluyang nabasag. Isang araw lang, nawala sa kanya ang lahat — asawa at anak. Ilang linggo siyang halos hindi kumain, tulala sa gilid ng kama, paulit-ulit sinasambit ang pangalan ng mag-ama.

Paglaon, nang walang nakitang bangkay, idineklara ng mga awtoridad na marahil ay nalunod silang mag-ama at tinangay ng alon. Pinilit ng mga kamag-anak siyang tanggapin ang katotohanan.

Ngunit sa puso ni Aling Maria, hindi siya kailanman naniwala na patay na sila. “Alam ng puso ko,” aniya sa sarili, “babalik sila.”

Ang Daloy ng Panahon

Lumipas ang mga taon. Si Aling Maria ay nagpatuloy sa buhay bilang guro sa elementarya sa Quezon City, ngunit hindi na siya muling nakangiti nang buo. Sa kanilang bahay, hindi niya ginalaw ang kwarto ng anak: ang mga laruan, ang lumang uniporme, ang litrato ni Mang Renato sa dingding — lahat ay nanatili.

Tuwing Pasko at Bagong Taon, naghahanda siya ng karagdagang plato sa mesa para sa mag-ama — parang inaasahan pa rin niyang bigla silang uuwi.

Minsan, sa panaginip, nakikita niya si Renato na hawak ang kamay ni Lara sa kanto ng kalye, tinatawag siya. Gigising siya ng umiiyak, tatakbo sa pinto, pero siyempre, wala roon ang sinuman.

Ang Liham

Makaraan ang labinlimang taon, isang hapon ng malakas na ulan, pag-uwi niya mula sa paaralan, may nakita siyang sobre sa may pintuan ng bahay. Walang pangalan ng nagpadala, tanging nakasulat:

“Para kay Aling Maria – balita mula sa nakaraan.”

Nanginginig ang kamay niyang binuksan ito. Sa loob ay isang lumang liham — ang sulat-kamay ay pamilyar na pamilyar. Si Renato!

“Maria, kung nababasa mo ito, malamang napakatagal na mula nang mawala kami ni Lara. Hindi ko gustong iwan ka. Pero noong araw na iyon, may nangyaring hindi mo maiisip… Hindi kami namatay. Kinuha kami, at pinilit mabuhay sa ibang lugar. Patawarin mo ako. Si Lara ay ligtas. Lumaki siyang mabait at matapang. Mahal ka pa rin namin.”

Kasama ng liham ay isang lumang larawan: isang dalagang humigit-kumulang 23 taong gulang, nakatayo sa tabi ng isang lalaking may uban — si Renato.

Nanginginig si Aling Maria. Sa unang pagkakataon matapos ang 15 taon, may pag-asang muling sumiklab.

Ang Paghahanap

Kinabukasan, dinala niya ang liham sa mga awtoridad. Sa pagsusuri, lumabas na totoo ang sulat — ang tinta at sulat-kamay ay tugma kay Renato. Ngunit ang selyo ng koreo ay galing sa isang probinsya sa Cordillera, sa malayong hilagang bahagi ng bansa.

Hindi na siya nagdalawang-isip. Nag-file siya ng leave sa paaralan at naglakbay patungo roon, dala lamang ang larawan at liham.

Matapos ang ilang linggo ng pagtatanong sa mga baryo, may nagsabing may mag-ama na nakatira sa isang kubong kahoy sa gilid ng bundok — tahimik, bihirang lumabas.

Nilakad ni Aling Maria ang makitid na daan patungo roon. At nang bumukas ang pinto ng kubo, nakita niya ang isang lalaking payat, halos puti na ang buhok.

“Maria… ikaw ba talaga ‘yan?”

Napasigaw siya, “Renato!” — sabay yakap sa asawa. Mula sa likod ng lalaki, may lumabas na isang dalagang may matang pamilyar.

“Nanay?” — bulong ni Lara.

Tumulo ang luha ni Maria. Ang yakap nilang tatlo ay puno ng luha, ng kirot, ng tuwa, ng lahat ng taong nawala sa kanila.

Ang Katotohanan

Ayon kay Renato, noong araw ng pagkawala nila, nasangkot sila sa kamay ng mga human trafficker. Nakita sila bilang target dahil parehong banyaga ang itsura ni Renato at ng anak. Tinangay sila, dinala sa malayong lalawigan. Sa tulong ng isang lokal na magsasaka, nakatakas sila, ngunit dahil sa takot, nagtago sa kabundukan ng maraming taon.

Walang paraan upang makipag-ugnayan kay Maria nang hindi nalalagay sa panganib ang kanilang buhay. At ngayon lang, nang mamatay na ang pinuno ng sindikato, naglakas-loob siyang magpadala ng liham.

Pagkatapos ng Bagyo

Pag-uwi nila sa Maynila, tumulong ang mga awtoridad upang bigyan sila ng bagong pagkakakilanlan. Si Lara, bagaman lumaki sa kabundukan, ay muling nakapasok sa kolehiyo. Si Renato naman ay nagsimulang magtrabaho bilang tagapayo sa mga proyekto laban sa human trafficking.

Ang kuwento ng kanilang milagrosong muling pagkikita ay kumalat sa buong bansa. Maraming tao ang napaluha — hindi lang dahil sa sakit ng pagkawala, kundi sa himalang dala ng pananampalataya at walang hanggang pagmamahal ng isang ina.

Minsan, ang mga himala ay hindi bumababa mula sa langit.
Minsan, dumarating sila sa anyo ng isang liham sa pintuan —
ang liham ng pag-ibig na nagtagumpay laban sa panahon, takot, at kamatayan.