Ang hangin ay puno ng alabok at abo habang patuloy ang putukan at pagsabog sa malayong bahagi ng bayan. Ang lupa ay nanginginig, at ang langit ay tila may mabibigat na ulap na kulay abo. Si Private Elias Manalo, isang 28-anyos na sundalo, ay hirap nang huminga habang pilit pa ring naglalakad, sugatan at pagod na pagod.

Isa na lang ang misyon niya: mailigtas ang huling mga sibilyan sa lumang gusali bago tuluyang bumagsak ang buong lugar.

“Clear na… lahat nailabas na,” hingal na sabi ng isa niyang kasama sa radyo.

Pinikit ni Elias ang mga mata, pilit pinapakalma ang tila sasabog na dibdib. “Copy… on my way out,” mahinang tugon niya habang hinahaplos ang sugat sa tagiliran—isang shrapnel na tumama ilang minuto lang ang nakalipas.

Naglakad siya papunta sa labasan ng gusali, ramdam ang dugo na unti-unting dumadaloy sa kanyang uniporme. Nang akala niya’y ligtas na ang lahat, saka niya narinig—isang malakas, basag, desperadong iyak mula sa likuran ng gusali.

Parang kumirot ang puso niya.

Hindi iyon iyak ng adulto. Hindi iyak ng sugatan na sundalo. Ito ay iyak ng isang bata.

Napahinto si Elias.

“Negative, command… may naiwan pa,” sabi niya sa radyo.

“Elias, bumalik ka na! Magko-collapse na ang gusali! Hindi mo na kaya sa kondisyon mo!” boses ng kanilang commander.

Ngunit tumingin lang si Elias sa gumuho nang bahagi ng pasilyo at marahang ngumiti, parang handa sa kahit ano.
“Kung buhay ng bata ‘to… kailangan ko pa ring subukan.”

Pumasok siyang muli, mas mabagal ngayon. Ang bawat hakbang ay may kasamang panginginig ng tuhod. Ang bawat paghinga ay masakit, parang may matalim na bato sa loob ng dibdib niya.

“Hello?!” sigaw niya. “Nandito ako! Huwag kang matakot!”

Sumagot ang iyak—mas mahina, mas puno ng pag-asa.

Sinundan niya ang tunog hanggang makarating sa isang maliit na silid na halos natabunan na ng mga sira-sirang kahoy. Sa sulok, nakita niya ang isang maliit na batang mga apat o limang taong gulang, yakap-yakap ang isang maruming stuff toy na kuneho.

Nanginginig ang bata sa takot.

Lumuhod si Elias kahit napangiwi sa tindi ng sakit. “Hey… hey, little one. Safe ka na. Susunduin kita, okay?”

Tumingala ang bata, punong-puno ng luha ang mga mata. “S-sundalo… nasaan po si Mama?”

Napasinghap si Elias. Hindi niya alam ang tamang sagot. Sa gitna ng gulo, maraming pamilya ang nagkahiwa-hiwalay. Ngunit hindi niya kayang sabihing wala na o malamang hindi na makita muli.

Kaya dahan-dahan niyang hinaplos ang ulo ng bata. “Hahanapin natin si Mama mo. Pero kailangan muna nating lumabas dito. Promise ko, hindi kita iiwan.”

Tumayo siya, pinilit ang katawan na kumilos kahit halos sumuko na ito. Kinuha niya ang bata sa bisig, pinunasan ang luha nito gamit ang manggas ng kanyang uniporme.

Habang naglalakad sila palabas, biglang gumalaw ang kisame—bumigay ang isang malaking bahagi nito.

“Hold on!” sigaw ni Elias.

Hinila niya ang sarili at ang bata papailalim sa isang metal beam na nagsilbing pansamantalang proteksiyon. Sumabog ang alikabok. Gumuguho na talaga ang gusali.

“Please don’t fall… please…” bulong niya.

Nang humupa ang pagyanig, narinig niya ang radyo.

“ELIAS?! STATUS!”

Huminga siya nang malalim. “May bata… palabas na kami. Stand by.”

Pero nang sinubukan niyang lumakad muli, bumigay ang kanyang kaliwang tuhod. Bumaon na pala ang isa pang piraso ng metal sa binti niya kanina at ngayon ay bumigat ang pakiramdam.

“Kuya… okay ka lang?” tanong ng bata, mahina pero puno ng pag-aalala.

Napangiti si Elias kahit nangingitim na ang gilid ng kanyang paningin. “Oo naman… malakas si kuya. Para sa’yo.”

Tinuloy niya ang paghakbang, kahit halos gumapang na.

Hanggang sa malapit na sila sa pinto, at nakita niya ang liwanag sa labas—mga sundalo niyang kagrupo, naghihintay, nagmamadaling sumigaw sa takot para sa kanya.

“Eliaaaaaas! Bilisan mo! Babagsak na!”

Nang makarating sila sa labasan, isang huling yugto ng kisame ang bumigay sa likuran nila. Tumakbo ang mga sundalo papunta sa kanya, kinuha agad ang bata at inalalayan siya.

Pagkalapag nila sa ligtas na bahagi, agad sinuri siya ng medic.

“Grabe ang dugo mo! Bakit hindi ka na lang lumabas agad?!” sabi ng medic, nanginginig ang boses.

Huminga si Elias nang mabigat, saka tumingin sa maliit na bata na hawak ngayon ng isang kapwa sundalo.

“Hindi ko kayang iwan siya,” mahinang sagot niya. “Hindi habang may hininga pa ako.”

Lumapit ang bata kay Elias, bitbit pa rin ang maruming kuneho. Nilapit niya ito sa sundalo.

“Para sa’yo, kuya…” bulong ng bata. “Salamat po.”

Ngumiti si Elias nang bahagya—pagod, sugatan, pero puno ng kapayapaan.

Ilang sandali pa, may lumapit na babaeng umiiyak, naghahanap, tumatakbo, ang ina ng bata.

Nang makita niya ang anak niya, halos mawalan siya ng hininga sa sobrang tuwa. Niyakap niya ito nang sobrang higpit, paulit-ulit na sinasabing, “Anak! Anak! Akala ko wala ka na…”

Tumakbo siya papunta kay Elias, lumuhod, humahagulhol.
“Salamat… salamat, sundalo… walang salitang kasapat-sapat. Buhay ng anak ko… buhay ng puso ko… ikaw ang nagligtas.”

Tinignan siya ni Elias, at kahit nanghihina, ngumiti siya.
“Trabaho lang po… at… tungkulin ng tao sa kapwa.”

Habang isinakay siya sa ambulance, narinig pa niyang nagsabi ang bata:

“Kuya Elias! Balik ka ha! Gusto ko maging sundalo tulad mo—yung tumutulong!”

At sa unang pagkakataon matapos ang maraming araw ng kadiliman at takot, napatawa si Elias.

Sa gitna ng digmaan, sa gitna ng kaguluhan at sakit, may isang sandaling nagpapaalala—na ang kabutihan ay hindi kailanman mawawala, hangga’t may taong handang tumulong sa kapwa kahit kapalit ang sariling buhay.

At iyon ang sandaling alam ni Elias… na kahit sugatan siya, nakamit niya ang pinakamahalagang tagumpay.