Sumisigaw ang alarm ng bahay, nagpa-panic ang lahat ng kapitbahay, at ang apoy ay kumakalat na parang galit na galit na halimaw. Sa labas ng bintana, nakikita ang nagliliyab na kurtina, at ang nag-aalimpuyong liwanag na para bang may kumakain sa buong sala.

Si Aling Hilda ay umiiyak, nanginginig, halos mawalan ng lakas.

“Tubig! Tubig! Tumawag ng bombero! Diyos ko, Trina, anong ginawa mo?!”

Pero si Trina…
…nakangiti.
Isang ngiti na nakakalason, nakakatakot, at puno ng sakit na matagal nang tinatago.

“Ngayon, patas na tayo, Ma.”

Pero hindi niya alam—may bagay sa loob ng kunang iyon… na hindi dapat masunog.

At doon nagsimula ang kabaliwan.

Nang dumating ang bombero, halos buo nang nilamon ang sala. Inilabas nila ang mga kagamitan, sinisigaw ang mga utos, at tumakbo papasok na parang sundalo sa gitna ng digmaan.

Si Trina ay hinila ng isang kapitbahay papalayo sa pinto para hindi masunog ang damit niya.

Pero kakaiba—habang lahat ay natataranta, siya ay parang… nakahinga nang maluwag.

“Wala na ang kinainggitan n’yong kuna,” bulong niya.
“Wala na ang dahilan para maliitin n’yo ang anak ko.”

Nilingon siya ng kapitbahay.

“Trina, ano ba talaga nangyayari?!”

Ngunit bago siya makasagot—
—may pumutok sa loob.

BLAG!

Isang piraso ng kahoy ang lumipad mula sa loob ng sala. Tila ba may sumabog na bagay sa ilalim ng apoy.

Napasigaw si Aling Hilda:

“Naku! ‘Yung kahon—NARCOLEPSY KIT ng ate mo!”

Napatigil si Trina.

“Ano?”

Tumakbo si Aling Hilda kahit hinihila siya ng bombero.

“NANDOON SA ILALIM NG KUNA! MAY MEDICINE BOX DOON!”

Nagtaka ang isang fireman:

“Ma’am, anong laman ng box?”

Kinagat ni Hilda ang labi, nanginginig.

“Maintenance meds ng anak kong si Karen. Hindi ‘yon dapat ma-expose sa sobrang init—pwedeng sumabog, pwedeng maglabas ng toxic fumes!”

Nanlaki ang mata ni Trina.

“Medication?
Sa ilalim ng kunang ‘yon?
Bakit hindi n’yo sinabi—”

Hindi na nakasagot si Hilda dahil—

KABOOM!!!

Isang pagsabog na halos magpa-uga sa buong bahay. Nagtilian ang kapitbahay, may nabuwal, may nagtakbuhan.

Nahulog si Trina sa damuhan, hawak ang tiyan, napahiyaw:

“Ang anak ko! Diyos ko—ang anak ko!”

Hinawakan siya ng isang paramedic.

“Ma’am, kalma lang. Wala kayong nasagasaang debris. Huminga kayo, may banta bang early labor.”

Pero si Trina ay nakatitig lang sa apoy—
—at sa katotohanan:

Hindi niya alam na may ibang nakatago doon.
At mas malala pa sa gamot.

Habang inaapula ng mga bombero ang apoy, may nakita silang kakaiba sa sulok ng sala—isang metal cabinet na bahagyang naiwan.

“Sir, may lalaki dito!”

Nagkagulo ang mga tao.

May lalaki? Sa loob ng bahay?
Sino? Bakit?

Dinala nila palabas ang isang lalaking halos walang malay, payat, madungis, mukhang ilang araw nang hindi naliligo. Nakatali ang isang paa niya ng lumang posas.

Kinabahan si Trina.

“S-sino siya?”

Si Aling Hilda?
Pumutla.
Tumulo ang pawis.
Halos sumuka.

“Hindi maaaring—”

Lumapit ang kapitbahay.

“Hilda, kilala mo ba ang taong ‘yan?”

Pero bago pa sumagot si Hilda, bumukas ang mata ng lalaki…

At sinabi niya, paos:

“Mama… tulungan mo ako…”

Namilog ang mata ng lahat. May kabog sa dibdib ng buong barangay.

Si Trina, hindi makapaniwala:

“Mama?
Mama daw?
Hilda… sino ‘yan?”

Napaupo ang biyenan niya sa upuan sa labas, nanginginig.

“Si… si Rico.”

“Sino si Rico?!”

“Ang anak kong panganay.”

Nag-ingay ang buong paligid.

“Akala namin isa lang anak mo!”
“Bakit nakaposas siya?!”
“Bakit nasa loob siya ng bahay?!”

Pero ang pinakamasakit ay ang sunod na sinabi ni Hilda:

“Matagal ko nang tinatago. May sakit siya—schizoaffective disorder.
Lumala siya ngayong taon.
Hindi ko na siya kayang dalhin sa mental facility.
Itinali ko siya sa storage room… para hindi siya lumabas.”

Napatakip ang mga tao sa bibig nila.

Si Trina?
Halos mawalan ng hininga.

“Nasa ilalim ng kunang sinunog ko…”

Hindi na niya natapos.

Sa stretcher, kumakadyot si Rico, pilit bumabangon, pilit lumalayo mula sa mga bombero.

“Nasaan ang bata? Nasaan ang bata?!”

Sigaw niya iyon, paulit-ulit.

Tinawag ng isang nurse:

“Sir, walang bata rito—”

Pero doon pumitik ang utak ni Trina.

BATA?
ALIN NA BATA?

Humawak siya sa braso ni Rico, umiiyak:

“Anong bata ang sinasabi mo?”

Tumigil si Rico.
Tumingin sa tiyan niya.
Sa loob ng limang segundo, nanginginig ang labi niya.

At bulong niya…

“’Yung bata…
na naririnig ko gabi-gabi…
na umiiyak sa storage room.
Nagtatago sa ilalim ng kama.
Sabi niya, huwag ko raw sabihin kay Mama…”

Napatayo si Trina.

“Anong ibig mong sabihin? Wala namang bata sa storage room!”

Ngunit lumingon ang isang bombero.

“Ma’am…
may nakita kaming isang maliit na laruan, basa ng gasolina…
at mukhang bagong hawak ng bata.
Pero walang ibang bata sa loob.”

Nagkatinginan silang lahat.

Tahimik.

Malalim.

Nakakatakot.

Nang dalhin si Rico at si Trina sa ospital para i-check, do’n na sumabog ang lahat ng katotohanan. Habang si Trina ay naka-monitor dahil sa stress at posibleng early labor, may pumuntang pulis sa kwarto.

Kasama nila si Aling Hilda, maputla, namamaga ang mata sa kaiiyak.

“Trina…” halos pabulong.
“Kailangan kong sabihin ang totoo bago mo ako kamuhian habambuhay.”

Tumingala si Trina, mahina ngunit matalas ang tingin.

“Ano pa bang tinatago n’yo?
Hindi pa ba sapat ‘yung anak n’yong ikinulong sa bahay?!”

Pero ang sumunod na sinabi ni Hilda—

—ay nagpabagsak sa mundo niya.

Dahan-dahan, nanginginig, hinawakan ni Hilda ang kamay ni Trina.

“Ang anak na dinadala mo…
ay hindi apo ko.”

Tumigil ang oras.

Huminto ang hangin.

Nag-freeze ang utak ni Trina.

“…ano?”

Humagulgol si Hilda.

“Si Rico… bago ko siya itali, may mga araw na lumalabas siya habang natutulog kaming lahat. Hindi ko alam kung paano siya nakakaalis sa posas, pero may mga gabi siyang biglang nadadatnan ko sa sala…”

Napalunok si Trina, nanlalamig ang buong katawan.

“…at pagkatapos?”

Umiyak si Hilda tulad ng taong nagtatapat ng pinakamasahol na kasalanan.

“Natagpuan kitang gising isang madaling-araw, umiiyak.
Hindi mo maalala kinabukasan.
Trina…
natatakot akong sabihin—
pero baka hindi si Mark ang ama ng dinadala mo.”

Pumutok ang sigaw ni Trina.

“HINDI–!
HINDI POSIBLE!
HINDI KO MAALALA ‘YUN! HINDI KO GINUSTO ‘YAN!”

Sumagot ang pulis.

“Ma’am…
kailangan nating kumuha ng DNA test.”

Si Trina ay lumugmok, humawak sa tiyan niya, umiiyak ng parang baliw.

Dalawang linggo ang lumipas.

Nasa ospital pa rin si Trina para sa monitoring.
Si Hilda?
Iniimbestigahan.
Si Rico?
Ipinadala sa psychiatric facility.

Isang umaga, pumasok ang doktor na may hawak na folder.

“Mrs. Trina…
lumabas na ang resulta ng DNA.”

Nanginginig.

Halos bumigay ang tuhod.

Binuksan ng doktor ang folder.

Tumingin sa kanya.

At sinabi ang bagay na walang sinuman ang nakaasa.

“Ang ama ng bata ay si… Mark.
Asawa mo.”

Napatigil si Trina.

“Ano…?”

Ngumiti ang doktor.

“Walang kahit anong bakas ng DNA ni Rico.”

Napasandal siya, humagulgol sa tuwa, sa ginhawa, sa lupit ng mga linggong pinagdaanan niya.

Pero sinundan ng doktor:

“…pero may kakaiba sa report na kailangan mong malaman.”

Napatayo si Trina.

“Ano na naman?!”

Tumingin ang doktor nang malalim.

“Ang gamot na nakita sa ilalim ng kuna…
hindi para kay Karen.
Hindi pampatulog.
Hindi psychiatric meds.
Kundi…”

Humugot siya ng malalim na hininga.

“…OLANZAPINE FOR RICO.”

Napasigaw si Trina.

“Ibig sabihin—”

Tumango ang doktor.

“Ginamit ni Hilda ang pangalan ng anak niyang babae para i-justify ang sobrang dami ng gamot.
Hindi niya gustong malaman ng mga doktor kung gaano karami ang binibigay niya kay Rico.
Overdosed ang anak niya sa sedatives kaya lumala ang kondisyon.”

Natulala si Trina.

“Si Hilda…
ang dahilan kung bakit naging delikado si Rico?”

Tumango ang doktor.

“At posibleng si Hilda rin… ang nagpakalat ng kuwento tungkol sa ‘bata’ sa storage room.
Sa sobrang hiya at takot, naghalu-halo na ang pagsisinungaling niya.”

Umuuga ang mundo ni Trina.

Lahat ng takot niya—
lahat ng sakit—
lahat ng galit—

nanggaling sa isang taong dapat nagpoprotekta sa kanila.

Tatlong buwan ang lumipas.

Nanganak si Trina ng isang malusog na batang lalaki.
Malayo na siya sa bahay ni Hilda.
Nangungupahan sila sa maliit na apartment sa Pasay.

Si Mark ay tahimik, malungkot, pero nagbabago.
Mahigpit ang pagyakap kay Trina at sa anak nila bawat gabi.

Si Rico?
Nasa proper facility.
Maayos ang kondisyon.
Hindi na delusional.
At sa una nilang pagbisita, humingi siya ng tawad, umiiyak.

Si Hilda?
Nakulong dahil sa endangerment, illegal confinement, at medical negligence.

At sa huling pag-uusap nila—
habang si Trina ay nakatayo sa harap ng rehas—

Sabi ni Hilda:

“Trina…
patawarin mo ako.
Lahat ng ginawa ko… dahil ayaw kong mawalan ng pamilya.”

Tumingin si Trina, mahigpit hawak ang anak niya.

At mahinahong sinabi:

“Pero halos sinira mo ang pamilya ko.”

Lumakad siya palayo.

Hindi na lumingon.

At iyon ang simula…
ng buhay na mas tahimik, mas totoo, mas malaya—
kaysa sa anumang mamahaling kuna na maaaring bilhin ng pera.