Maagang gumigising si Mario araw-araw bago pa sumikat ang araw. Isang kahig, isang tuka ang kanilang pamumuhay. At bilang janitor sa isang pribadong ospital, hindi biro ang bigat ng kanyang responsibilidad. Bago siya umalis ng bahay, laging dala niya ang ngiti kahit ramdam niya ang pangungulila sa kakulangan.
Sa kanilang maliit na barong-barong, makikita ang asawa niyang si Lorna na abala sa pagtitinda ng gulay sa palengke at ang kanilang dalawang anak na sina Junjun at Maricel na naghahanda para sa eskwela. “Pa, huwag mong kalimutan ang baon mo. Baka magutom ka na naman sa trabaho.” Paalala ni Lorna habang inilalagay ang kanin at pritong tuyo sa lumang plastic na lalagyan. Ngumiti si Mario.

Pilit na tinatago ang lungkot. Salamat, Lorna. Huwag kang mag-alala. Masasanay din ako sa ganito. Ang mahalaga. Nakakapasok sa eskwela sina Junjun at Maricel. Lumapit si Maricel hawak ang kanyang bag na may punit na strap. Tay, ipapakita ko sa inyo mamaya yung drawing na ginawa ko para sa klase.

Talaga? Aba, hindi ko na mahintay. Siguradong maganda yan. Ikaw talaga ang aking munting pintor. Sagot ni Mario habang hinahaplos ang buhok ng anak. Paglabas niya ng bahay, sinalubong siya ng ingay ng kalsada at ng mabahong tambak ng basura na madalas niyang daanan. Habang naglalakad patungo sa ospital, napatingin siya sa malalaking gusali sa may siyudad.

Palagi niyang tinatanong sa sarili kung paano kaya ang buhay ng mga aong nakatira doon. Malayo sa alikabok, pawis at gutom. sa ospital. Agad niyang kinuha ang walis at basahan at sinimulan ng arrow sa paglilinis ng lobby. Hindi na bago kay Mario ang mga sulyap na minamaliit siya ng ibang empleyado. Ayan na si Mario, ang dakilang tagawalis.

Baka naman balang araw maging doktor ka na rin. Pang-aasar ng isang nurse na dumaan. Ngumiti lamang si Mario. Pinili niyang huwag pansinin. Alam niyang walang saysay ang makipagtalo. Ngunit sa loob-loob niya, nakaramdam siya ng kirot. Hindi dahil sa insulto kundi dahil naaalala niya ang pangarap niyang hindi natupad. Noong bata pa siya, pinangarap niyang maging nurse.

Ngunit nang pumanaw ang kanyang mga magulang at siya’y naiwan bilang panganay na kailangang maghanap buhay natigil ang lahat. Naging tagalinis siya sa ospital. kung saan minsan ay naiisip niyang kung hindi lang siguro ako mahirap baka ako ngayon ay nakasuot ng puting uniporme habang nagbubura siya ng mga mantsa sa sahig lumapit ang isang pasyente na matanda at nakaupo sa wheelchair maari mo ba akong tulungan nahulog ang panyo ko.

Mabilis na yumo si Mario at pinulot ang panyo sabay ngiti. Narito po lolo. Ingat po kayo. Napangiti ang matanda. Salamat iho. Alam mo bihira ang taong may malasakit kahit nasa mababang posisyon. Bahagyang nag-init ang mata ni Mario. Sa simpleng salita ng pasyente, pila nabura ang lahat ng pang-aapi na tinanggap niya sa araw na iyon.

Sa tanghali, sabay-sabay na kumakain ang mga empleyado sa kantina. Ngunit si Mario sa gilid lamang ng hallway kumakain ang kanyang tuyo at kanin. May ilan pang nagbibiruan. Aba Mario baka maubusan ka ng ulam. Huwag ka masyadong magpakasasa sa tuo. Tawan ng isang janitor ding mahilig sumabay sa tukso ng iba.

Tahimik lang si Mario. Binaling niya ang atensyon sa larawan ng kanyang pamilya sa bulsa. Ito ang kanyang sandalan tuwing naiipit ng kahihiyan. Pag-uwi niya sa gabi, sinalubong siya ng kanyang mga anak. “Tay, perfect score ako sa quiz kanina.” Masayang sigaw ni Junjun. Napayakap siya agad sa anak. Ayos. Kaya mo yan lagi anak. Ipagpatuloy mo lang ang sipag.

Huwag mong gayahin ang tatay mo na hindi nakatapos. Sumabat si Lorna. Huwag mong maliitin ang sarili mo, Mario. Kung wala ka, wala rin tayong ganito. Ang pagiging janitor mo ang bumubuhay sa atin. Numiti si Mario ngunit alam ng kanyang asawa ang bigat sa puso niya. Kapag tahimik na ang lahat, madalas ang mag-isip habang nakahiga sa banig.

Hanggang kailan kaya niya kakayanin ang ganitong buhay? Hanggang kailan siya magtitiis sa pang-aapi at kakapusan. Isang gabi, nagkaroon sila ng munting pag-uusap ng kanyang anak na si Maricel. Tay, gusto ko balang araw maging doktor para matulungan ko ang mga taong may sakit. Napaluha si Mario sa narinig. Anak, gawin mo yan. Huwag kang hihinto.

Kahit anong mangyari, susuportahan ka ni tatay. Sa simpleng kwento ng isang pamilya, malinaw ang sakripisyo ni Mario. Hindi siya perpekto. Ngunit araw-araw niyang pinipili ang dangal kaysa sumuko. Ang mga pangarap niya isinakripisyo para sa kanyang pamilya. Ang kanyang mundo ay umiikot sa kanila at iyun lamang ang nagbibigay saysay sa bawat araw ng kanyang pagiging janitor.

Ngunit hindi niya alam sa likod ng kanyang mga pagod at pawis may nakalaan pa lang mas malaking pagbabago sa kanyang buhay. Isang pagkakataon na magdadala sa kanya sa gitna ng isang kwento ng kayaman kapangyarihan at pagtatagpo ng dalawang magkaibang mundo. Isang maulang gabi nang biglang nagkagulo sa ospital.

Sa kalagitnaan ng kanyang paglilinis sa labi, narinig ni Mario ang ingay ng mga nagmamadaling hakbang ng mga nurse at doktor. May paparating na ambulansya at tila napakahalaga ng pasyenteng isinakay dito. Lumapit siya sa bintana at nakita ang mga pulang ilaw na kumikislap habang bumababa ang stretcher. Emergency: Komatose patient.

Babae edad 60 sigaw ng isang nurse. Nagmasid si Mario at nasilayan ang mukha ng babaeng halos kilala ng buong bayan. Si Donya Isabela Monteverde. Isa sa pinakamayamang negosyante sa bansa. Kilala ito bilang matatag at matapang na babae may-ari ng mga lupain at hotel. Ngunit sa gabing iyon, nakahiga siyang walang malay. Tila ordinaryong pasyente lamang na nakikipaglaban para sa buhay.

Dali dalhin sa ICU, utos ng doktor na nangunguna habang naglalakad si Mario sa corridor. Napansin niya ang kasunod na eksena. Mga abogado, gwardiya at kamag-anak na nagmamadaling pumasok sa ospital. Ang mga mukha nila ay hindi puno ng pag-aalala kundi halong kaba at pagkadismaya. Siguraduhin ninyong mababantayan ang lahat ng pumasok at lalabas nito.

Ayokong may makialam sa kaso ni Isabela. Malamig na bilin ng isa sa mga kapatid nito. Hindi naiwasan ni Mario na makaramdam ng awa. Sa kabila ng yaman ng babae, tila walang init na ang tunay na malasakit mula sa mga kamag-anak. Ang mga naririnig niyang bulungan ay tungkol sa mga ari-arian, hindi tungkol sa kalusugan ng nakahigang milyonyar.

Kapag lumala ang kondisyon niya, paano na ang mga hotel? Paano na ang mga shares? Bulong ng isang pamangkin na abala sa cellphone. Walang makikialam sa mana hangga’t buhay pa siya. Kaya sana huwag na siyang magtagal. Tugon ng isa pa na ikinagulat ni Mario. Habang naglilinis siya ng paligid ng ICU kinabukasan, narinig niyang nag-uusap ang dalawang nurse.

Sabi ng doktor, comatos na raw talaga si Donya Isabela. Wala ng pasiguraduhan kung magigising pa. Grabe ang dami niyang yaman pero ngayon nakaratay lang. Ang masakit parang wala ring totoong nagmamahal sa kanya. Sumingit si Mario. Mahina ang boses. Baka naman may makagawa pa ng paraan. Hindi ba’t may mga pasyenteng gumagaling kahit matagal sa koma? Napatingin ang dalawang nurse at ngumiti ng bahagya. Ikaw talaga Mario.

Mas may tiwala ka pa kaysa sa pamilya niya. Sa loob-loob ni Mario, naramdaman niya ang kakaibang bigat. Kung siya man ay isang hamak na janitor lamang, hindi niya matiis na makita ang isang taong ila iniwan ng pagmamahal. Kaya tuwing dadaan siya sa silid ng ICU, kahit hindi kasama sa trabaho niya, nagdarasal siya. Panginoon, sana bigyan niyo pa ng pagkakataon si Donya Isabela.

Hindi ko siya kilala pero hindi tama na ganito ang wakas ng isang tao. Bulong niya habang pinupunasan ang bintana ng ICU. Isang araw habang naglilinis ng hallway, lumapit sa kanya ang isang lalaki na nakasuot ng mamahaling suit. Matangos ang ilong, matalim ang tingin. Ikaw ba si Mario? Tanong nito. Nagulat si Mario.

Agad siyang tumayo. Opo, ako po iyon. Bakit ho? Napansin kitang laging nandiyan sa paligid. Lagi kang nakatingin sa silid ni Donya Isabela. Ano ang pakay mo? Malamig ang tono ng lalaki. Nag-alangan si Mario bago sumagot. Wala ho sir. Ginagawa ko lang ang trabaho ko. At saka naaawa lang po ako sa kanya.

Pahagyyang nag-iba ang ekspresyon ng lalaki ngunit agad ding bumalik ang seryosong anyo. Ako ang abogado ng pamilya Monteverde. Ang pangalan ko ay Attorney Ramirez. Dandaan mo, hindi ka pwedeng magtamali sa paligid ng pasyente. Bantay sarado siya ng pamilya. Opo, naiintindihan ko. Sagot ni Mario. Nanginginig ang boses. Lumipas ang mga araw at lalo pang lumutang ang malamig na ugali ng pamilya.

May pagkakataon pa nga nainig ni Mario ang isang kapatid na babae ni Donya Isabela na nagsabi, “Hindi ko na alam kung bakit pa natin siya pinapagamot. Mas malaking gastos lang ito. Hindi ba’t mas makabubuti kung mong ipagpatuloy ang sinasabi mo. Singit ng abogado. May mga mata sa paligid. Lalong sumidi ang awa ni Mario.

Sa tuwing tinitingnan niya ang matanda sa kama, nakikita niya hindi lamang isang milyonarya kundi isang taong tuluyang iniwan ng sariling pamilya. Isang gabi, matapos niyang tapusin ang paglilinis sa ward, nagtagal siya ng ilang sandali sa harap ng salaming naghihiwalay sa ICU. Kahit hindi niyo ako naririnig, Donya Isabela, sana po ay lumaban pa kayo.

May dahilan kung bakit kayo narito. Hindi niya alam na sa mga simpleng salita at panalangin na iyon, magsisimula ang isang kwento ng malaking pagbabago, isang ugnayan sa pagitan ng isang hamak na janitor at isang milyonaryang nawalan ng boses na magdudulot ng pag-ikot ng kanilang kapalaran.

Sa panahong iyon, nanatili si Mario bilang tahimik na saksi. Hindi pa niya alam na ang kanyang malasakit ay mapapansin at magiging simula ng isang alok na magbabago ng kanyang buhay at ng kanyang pamilya magpakailan man. Isang hapon, matapos ang kanyang gawain sa paglilinis ng pasilyo, tinawag si Mario ng isang staff ng ospital. Mario, pinapapunta ka raw ni Attorney Ramirez sa opisina niya. Huwag kang mag-alala.

Hindi naman daw masama ang pakay. Nagulat siya. Hindi niya alam kung bakit siya ipatawag ng mismong abogado ng pamilya Monteverde. Agad niyan inayos ang suot na kupas na uniporme at lumakad patumo sa maliit na opisina sa ikalawang palapag. Pagpasok niya, sinalubong siya ng malamig na hangin mula sa aircon at ang seryosong tingin ni Attorney Ramirez.

Maupo ka Mario! wika ng abogado. Umupo siya bahagyang nanginginig ang mga kamay. Ano po ba ang maipaglilingkod ko sir? May nagawa po ba akong mali? Umiling ang abogado. Wala. Sa totoo lang may napansin ako sao nitong mga nakaraang linggo. Lagi kang nasa paligid ng ICU at tila may malasakit ka sa kalagayan ni Donya Isabela. Hindi agad nakasagot si Mario.

Nahihiya siyang aminin ngunit tumango rin siya. Opo. Sa totoo lang, naaawa lang po ako. Nakikita ko kasi na parang wala siyang tunay na nagmamalasaki. Tahimik na tumingin si Atori Ramirez sa kanya bago inilabas ang isang folder mula sa mesa. Alam mo ba Mario? ikaw lang ang nakapansin sa ganon. At dahil diyan, may isang bagay akong nais ipanukala. Nagkibit balikat si Mario.

Panukala po. Oo. Sagot ng abogado. Nais ka ng pamilya. Hindi. Nais ko na maging tagapag-alaga ni Donya Isabela hindi bilang nurse kundi bilang taong mananatili sa tabi niya, magbabantay at mag-aalaga sa kanya sa araw-araw. Nabigla si Mario. Ako pero sir, janitor lang po ako. Wala akong alam sa mga bagay na iyan.

Baka mapahamak pa siya sa akin. Makikinig ka sa mga instruksyon ng mga doktor at nurse. Hindi mo kailangang gamutin siya, Mario. Ang kailangan lang ay isang tao na hindi gahaman, isang taong kayang magbigay ng malasakit at alam kong ikaw iyon. Nanlaki ang mata ni Mario. Pero bakit po ako? Ang dami pong nurse dito na mas may alam.

Umusad palapit ang abogado at nagsalita ng mas mababa ang boses. Hindi na nagtitiwala ang pamilya sa mga staff. Maraming pagkakataon na may nangaabuso sa sitwasyon, humihingi ng lagay o ginagawang negosyo ang kalagayan ng pasyente. Kailangan namin ang isang taong walang ambisyon sa yaman, isang taong payak na maaasahan.

Pero sir, napatingin si Mario sa sahig. Paano kong isipin ng iba na inaabuso ko ang pagkakataon? Saglit na tumahimik ang abogado bago sumagot. Kapalit ng iyong serbisyo may nakalaan na 10 milyongo. Ibibigay ito sao kung matatapos mo ang tungkulin. Ligtas ang iyong pamilya at hindi mo na kailangang magpakahirap habang buhay.

Parang biglang bumigat ang mundo kay Mario. 10 milyon hindi pa niya naisip sa buong buhay niya na mahahawakan niya ang danong halaga. Sir, s milyon po? Halos pabulong niyang tanong. Oo, munitisyon. Kailangan mong manatili sa feeling ni Donya Isabela. Kahit anong mangyari. Walang pwedeng makialam. Walang ibang trabaho.

Ikaw lang ang mag-aalaga sa kanya. Kinabahan si Mario. Pumasok sa isip niya ang kanyang pamilya. Ang baon ng mga anak na laging kulang. Ang puyat ng asawa sa palengke. Ang pangarap niyang hindi na natupad. Ngunit pumasok din ang takot. Paano kung hindi niya kayanin? Hindi ko alam sir. Mahina niyang sagot. Hindi po ako sanay sa ganitong bagay.

Mumiti ng bahagya si Attorney Ramirez. Unang beses na nakita ni Mario ang ganoong ekspesyon sa seryosong abogado. Alam ko Mario, pero hindi mo kailangang maging sanay. Kailangan mo lang ng malasakit at iyon ang meron ka. Kinagabihan, hindi mapakalis si Mario. Habang nag-uusap sila ng kanyang asawa, ibinahagi niya ang alok.

Lorna, inalok ako ng abogado ng pamilya Monteverde. Gusto raw nila akong mag-alaga kay Donya Isabela. Kapalit nito, 10 milyon. Nanlaki ang mata ni Lorna. Ano? 10 milyon, Mario. Totoo ba yan? Hindi ba’t baka niloloko ka lang? Hindi ko rin alam. Pero kung totoo Lorna, malaking tulong ito. Hindi na maghihirap sina Junjun at Maricel. Hindi na sila titigil sa pag-aaral.

Ngunit halatang nag-aalala ang asawa niya. Paano kung may kapalit na hindi mo alam? Paano kung delikado? Tahimik lang si Mario. Pinakiramdaman ang tibok ng kanyang puso. Totoo. Malaking sugal ito ngunit nakikita rin niya ang pagkakataon na baka ito na ang kasagutan sa lahat ng kanilang sakripisyo.

Kinabukasan, bumalik siya sa opisina ni Attorney Ramirez. “Sir, kung talagang kailangan ninyo ako, tatanggapin ko. Hindi dahil sa pera lang kundi dahil nararamdaman ko baka ito na rin ang paraan para makatulong ako.” Tumango ang abogado. Tila na siya. Magaling, Mario. Simula bukas, ikaw na ang magiging tagapag-alaga ni Donya Isabela.

At tandaan mo, 10 milyon ang nakataya. Ngunit higit pa ran, nakataya rin ang tiwala ko. Lumabas si Mario ng opisina na mabigat ang dibdib. Isang malaking pasya ang ginawa niya. Isang pasyang magbabago sa takbo ng kanyang buhay at ng kanyang pamilya. Ang isang hamak na janitor haharap sa pinakamalaking responsibilidad na hindi pa niya naranasan.

Madaling araw pa lamang ng gumising si Mario, hindi siya makatulog buong gabi sa kaiisip tungkol sa bagong responsibilidad na kanyang tinanggap. Habang kumakain ng kape at tinapay na niluto ng asawa niyang si Lorna, halata ang kaba sa kanyang mukha. Mario, sigurado ka ba talaga sa desisyong ito?” tanong ni Lorna habang iniyabot ang tasa ng kape.

Hindi biro ang inako mong tungkulin. Buhay ng tao ang nakataya. Napabuntong hininga si Mario at tumango. Oo, mahal. Alam kong mahirap pero gagawin ko ang lahat para kay Isabela. At higit sa lahat para sa atin, para sa mga anak natin. Basta tandaan mo hindi ka nag-iisa, nandito kami. Sagot ni Lor na pilit na nagpapalakas ng loob sa asawa.

Pagdating ni Mario sa ospital, sinalubong siya ng mga nurse at isang doktor na magbibigay ng mga instruksyon na kasulat sa kanilang mga mukha ang pag-aalinlangan. Halatang hindi nila maintindihan kung bakit isang janitor ang napili para sa ganitong gawain. Mario, wika ng doktor. Ito ang mga bagay na dapat mong gawin araw-araw. Kailangan ming bantayan ang pasyente.

Linisin ang katawan niya, siguraduhin na maayos ang mga tubo at makina. May oras din ang pagpapalit ng damit at pagmamasahe sa mga kalamnan para hindi mangalay. Tahimik na nakinig si Mario. Hawak ang maliit na notebook kung saan niya isinusulat lahat ng bilin. Opo, doc. Susundin ko ang lahat. Wala po akong palalampasin.

Napailing ang isang nurse. Hindi ito tulad ng pagwawalis ng sahig Mario. Baka hindi mo kayanin. Ngumiti lamang siya. Bagaman may kirot sa dibdib. Kung kaya kong mag-alaga ng anak kong may hika, kaya ko ring gawin ito. Hindi ako perpekto. Pero sisikapin kong matuto. Pagpasok niya sa silid ni Donya Isabela, kinabahan siya.

Ang matanda ay nakahiga pa rin. Napapalibutan ng mga makinang nagbibigay ng tunog na tila musika ng pag-asa at panggamba. Dahan-dahan siyang lumapit at tiningnan ang mukha ng pasyente. Maputla ngunit nanatiling marangal ang itsura ng babae. Wari isang reyna na natutulog ng mahaba. Magandang umaga po, Donya Isabela. Mahina niyang pulong. Ako po si Mario.

Ako ang magiging kasama ninyo mula ngayon. Walang tugon. Walang kahit anong galaw. Tanging tibok ng makina ang maririnig. Ngunit hindi alintana ni Mario, sinimulan niya ang kanyang unang gawain. Maingat na pinunasan ang katawan ng pasyente gamit ang maligamgam na tubig. Gaya ng itinuro ng nurse sa bawat hagod ng basang bimpo, naaalala niya ang mga pagkakataon na inaalagaan niya si Maricel nng nagkaroon ng matinding atake ng hika.

Doon niya natutunan ang tiyaga at dahan-dahang kilos na ngayon ay ginamit niya para sa isang taong hindi niya kaano-ano. Kinahapunan, habang pinapalitan niya ang damit ni Donya Isabela, halos matapon niya ang tubig dahil nanginginig ang kanyang kamay. “Pasensya na po, Donya. Hindi pa po ako sanay.” bulong niya. Pumasok ang isang nurse at tinitigan siya.

“Mario, masyado kang mabagal. Kung hindi ka mag-iingat, baka masira ang tubo. Agad na yumuko si Mario. Opo, pasensya na. Magiging mas maingat po ako. Lumipas ang ilang oras. Natutunan niya ang tamang paraan ng pag-aalaga. Pinunasan niya ang mga labi ng pasyente. Inayos ang kumot at siniguradong hindi masyadong malamig ang aircon.

Kahit pagod, tiniis niya dahil alam niyang bawat pagkilos ay mahalaga. Dumating ang gabi, hindi niya maiwasang kausapin ang pasyente. Alam niyo Donya Isabela, hindi ko alam kung naririnig ninyo ako. Pero gusto ko lang sabihin, ako’y isang simpleng tao lang. Hindi ko akalain na mapipili ako para alagaan kayo pero gagawin ko ang lahat kasi naniniwala akong may dahilan kung bakit ako narito.

Tahimik ang silid ngunit sa kanyang puso ramdam niya na hindi siya nag-iisa. Kinabukasan muling bumalik si Mario. Mas maaga pa kaysa sa dati. Dala ang bagong lakas. May dalang maliit na radyo na hiningi niya ng permiso na dalhin. Pinatugtog niya ang mga lumang awitin ng kundiman at pinakinggan ang bawat himig na tila umaabot sa katahimikan ng silid.

Baka po mas gusto niyong may naririnig na musika kaysa puro tunog ng makina. Wika niya habang inaayos ang kumot ng pasyente. Dumating ang doktor at napansin ang pagbabago. Hm. Mario, mukhang hindi ka lang nagbabantay kundi nagbibigay din ng buhay sa paligid. Sige, ituloy mo yan. Hindi masama ang ganitong paraan.

Muli, nakaramdam si Mario ng kakaibang saya. Unti-unti nagiging bahagi siya ng mundo ni Donya Isabela. Hindi na lamang siya janitor kundi tagapag-alaga, kausap at bantay. Nang gabi ring iyon habang nakaupo siya sa tabi ng kama nakatulog si Mario sa sobrang pagod. Ngunit bago siya pumikit, humawak siya saglit sa kamay ng matanda.

Huwag kayong susuko, Donya Isabela. Labanan ninyo ito. Andito lang ako. At sa gitna ng katahimikan ng ospital, nagsimula ang bagong kabanata sa buhay ni Mario. Ang kanyang unang araw bilang tagapag-alaga ng isang milyonaryang walang malay. na sa kabila ng katahimikan tila unti-unting nagiging sentro ng kanyang sariling pag-asa at pagbabago.

Makalipas ang ilang linggo mula ng simulan ni Mario ang pag-aalaga kay Donya Isabela. Nagsimula ng kumalat ang usapan sa loob ng ospital. Para sa iba, kakaiba at nakakatawa na isang simpleng janitor ang siyang naatasang magbantay sa isang kilalang milyonarya. Hindi nabago kay Mario ang mga bulungan. Ngunit na yung may mas mabigat siyang responsabilidad, mas ramdam niya ang mga panlilibak.

Ayan na ang bagong yaya ng Komatos, sigaw ng isang nurse habang nagtatawanan ang kanyang mga kasama. Baka naman sa huli siya na ang magmamana. Dagdag pa ng isa sabay tawa na tila wala ng pakialam kung masaktan man ang damdamin ni Mario. Napayuko lang si Mario at nagpatuloy sa kanyang trabaho.

Ngunit sa kanyang dibdib, kumikirot ang bawat salita. Kahit hindi niya ipinapakita. Dumarating din ang punto na gusto na niyang sumuko. Isang araw, habang naglalakad siya sa korridor, dala ang train ng gamot na ibibigay ng mga nurse kay Donya Isabela, napansin niya ang dalawang janitor na dating kakilala.

Mario, ano na? Iba ka na ngayon ah. Tagapag-alaga ka na ng mayang komatos. Baka balang araw maglakad ka na rin dito na parang doktor. Kantiaw ng isa. Baka nga dagdag pa ng kasama. Pero baka bago pa iyon mapalayas na siya. Sino bang janitor ang kayang tumagal sa ganyang trabaho? Hindi na sumagot si Mario. Tahimik lang siyang lumayo.

Sa isip niya kung sasagot siya ng pabalang, lalo lamang lalala ang sitwasyon. Mas pipiliin niyang patunayan sa gawa kaysa salita. Ngunit hindi lamang sa trabaho dumating ang mga pagsubok. Isang gabi pag-uwi niya sa bahay, nadatnan niyang umiiyak si Lorna sa harap ng kanilang maliit na mesa. Lorna, anong nangyari? tanong niya agad na lumapit.

Mario, nanginginig ang boses nito. Nalugi ang paninda ko sa palengke. Konti lang ang bumili tapos ‘yung iba pang gulay nabulok na. Hindi ko alam kung paano tayo bukas. Naluha si Mario. Hawak-hawak niya ang kamay ng asawa. Huwag kang mag-alala. Magtitiis tayo. May darating na biyaya. Magtiwala ka lang. Pero paano kung hindi totoo ang pangakong sinasabi ng abogado? Paano kung sa huli wala ka ring makuha? Tanong ni Lor na halatang kinakabahan para sa kinabukasan nila.

Alam ko delikado pero kailangan kong kumapit para sa mga bata Lorna. Hindi ko pwedeng isuko ang pagkakataong ito. Habang nag-uusap sila, pumasok si Maricel. Hawak ang kanyang mga notebook. Tay, nanay, pasensya na po. Nahihirapan na po akong pumasok kasi wala na akong pambaon. Ayokong dagdagan ang problema ninyo.

Napayakap si Mario sa kanyang anak. Pinipigil ang luha. Anak, huwag mong isipin yan. Mag-aaral ka pa rin. Kahit anong mangyari hindi ka hihinto. Yan ang pangarap natin. Kinabukasan, balik si Mario sa ospital. Sa kabila ng kanyang mga iniisip sa bahay, kinailangan niyang magpakatatag ngunit tila sinusubok siya ng pagkakataon.

Sa cafeteria, habang kumakain siya ng baong kanin at tuyo, nilapitan siya ng ilang empleyado. Mario, hindi ka ba nahihiya? Tignan mo oh. Tuyo pa rin ang baon mo. Ang alaga mo milyonarya pero ikaw mahirap pa rin. Baka nga kinukupit na niya yung pera kaya nagkakaganyan. Dagdag pa ng isa. Tiniis ni Mario ang lahat. Pinilit niyang ngumiti at sabihing, “Masarap ang tuyo. Basta’t busog ako, ayos na.

” Sa loob-loob niya, nakaramdam siya ng panghihina. Minsan gusto niyang utanong sa sarili, “Tama pa ba itong ginagawa ko? Sulit pa ba ang lahat ng panlalait at sakripisyo?” Ngunit kapag naiisip niya ang kanyang pamilya at ang pangakong 10 milyon, muling bumabalik ang kanyang lakas. Habang inaalagaan niya si Donya Isabela, nagkukwento siya tungkol sa kanyang mga anak.

Alam niyo po, Donya, si Junjun mataas ang nakuha sa quiz niya. Si Malicell naman mahilig mag-drawing. Sana po ay magising kayo at makita niyo rin kung gaano kaganda ang mga bata ngayon. Siguro kung kayo ang magulang nila, ipagmamalaki niyo rin sila. Habang nagsasalita siya, bigla niyang napansin ang bahagyang pagalaw ng daliri ng pasyente.

Napa-currupt siya hindi sigurado kung imahinasyon lamang. Ngunit ibinalik niya ang kanyang tingin at nakita niyang muli itong nanapiling tahimik. Siguro imahinasyon ko lang pero kung naririnig niyo ako, sana po lumaban kayo. Bulong ni Mario. Sa mga sumunod na araw, mas lalo pang dumami ang pukso at pangungutya.

May pagkakataon pa nga na sinadyang hindi siya pansinin ng ibang nurse kapag kailangan niya ng tulong. Ngunit hindi siya bumitaw. Bawat gabi umuuwi siyang pagod ngunit may ngiti pa rin para sa kaniyang mga anak. Isang gabi, kinausap siya muli ni Lorna. Mario, baka sobra ka ng nahihirapan. Baka hindi ka na makayanan ng katawan mo. Umiling si Mario. Lorna, malapit na.

Konti na lang. Kapag natapos ko ito, magkakaroon na tayo ng pagkakataon na mabuhay ng maayos. Hindi na magugutom ang mga bata. Muling pinisil ni Lorna ang kamay ng asawa. Kung iyan ang desisyon mo, susuportahan kita. Basta pamako, huwag mong pabayaan ang sarili mo. At sa kabila ng lahat ng panlilibak at pagsubok sa ospital man o sa kanilang bahay, mas pinili ni Mario ang lumaban.

Hindi para sa kanyang sariling kapakanan kundi para sa pangarap na isang araw makakabangon sila mula sa kahirapan. Ang kaniyang paninindigan ang tanging armas niya laban sa lahat ng hamon at iyon ang nagpapanatiling matatag sa kaniya kahit tila lahat ng tao sa paligid ay laban sa kanyang desisyon. Sa mga oras na iyon hindi niya alam na ang kanyang pagtitiis ay magbubunga ng isang bagay na higit pa sa kanyang inaakala.

Isang bagay na magpapabago sa takbo ng kanyang buhay at ng buong pamilya Monteverde. Makalipas ang ilang linggo, mula nang simulan ni Mario ang pag-aalaga kay Donya Isabela, nagsimula ng kumalat ang usapan sa loob ng ospital. Para sa iba, kakaiba at nakakatawa na isang simpleng janitor ang siyang naatasang magbantay sa isang kilalang milyonarya.

Hindi na bago kay Mario ang mga bulungan. Ngunit ngayong may mas mabigat siyang responsibilidad, mas ramdam niya ang mga panlilibak. Ayan na ang bagong yaya ng Komatos. Sigaw ng isang nurse habang nagtatawanan ang kanyang mga kasama. Baka naman sa huli siya na ang magmamana. Dagdag pa ng isa. Sabay tawa na tila wala ng pakialam kung masaktan man ang damdamin ni Mario.

Napayuko lang si Mario at nagpatuloy sa kanyang trabaho. Ngunit sa kanyang dibdib, kumikirot ang bawat salita. Kahit hindi niya ipinapakita, dumarating din ang punto na gusto na niyang sumuko. Isang araw, habang naglalakad siya sa corridor, dala ang train ng gamot na ibibigay ng mga nurse kay Donya Isabela, napansin niya ang dalawang janitor na dating kakilala.

Mario, ano na? Iba ka na ngayon ah. Tagapag-alaga ka na ng mayang komatos. Baka balang araw maglakad ka na rin dito na parang doktor. Kantiaw ng isa. Baka nga dagdag pa ng kasama. Pero baka bago pa iyon mapalayas na siya. Sino bang janitor ang kayang tumagal sa ganyang trabaho? Hindi na sumagot si Mario. Tahimik lang siyang lumayo.

Sa isip niya, kung sasagot siya ng pabalang, lalo lamang lalala ang sitwasyon. Mas pipiliin niyang patunayan sa gawa kaysa sa salita. Ngunit hindi lamang sa trabaho dumating ang mga pagsubok. Isang gabi, pag-uwi niya sa bahay, nadatnan niyang umiiyak si Lorna sa harap ng kanilang maliit na mesa. “Lorna, anong nangyari?” tanong niya agad na lumapit.

“Mario, nanginginig ang boses nito. Nalugi ang paninda ko sa palengke. Konti lang ang bumili tapos yung iba pang gulay nabulok na. Hindi ko alam kung paano tayo bubas.” Naluha si Mario. Hawak-hawak na ang kamay ng asawa. Huwag kang mag-alala. Magtitiis tayo. May darating na biyaya. Magtiwala ka lang. Pero paano kung hindi totoo ang pangakong sinasabi ng abogado? Paano kung sa huli wala ka ring makuha? Tanong ni Lorna.

Halatang kinakabahan para sa kinabukasan nila. Alam ko delikado pero kailangan kong kumapit. Para sa mga bata Lorna. Hindi ko pwedeng isuko ang pagkakataong ito. Habang nag-uusap sila, pumasok si Maricel. Hawak ang kanyang mga notebook. Tay, nanay, pasensya na po. Nahihirapan na po akong pumasok kasi wala na akong pambaon.

Ayokong dagdagan ang problema ninyo. Napayakap si Mario sa kanyang anak. Pinipigil ang luha. Anak, huwag mong isipin yan. Mag-aaral ka pa rin. Kahit anong mangyari hindi ka hihinto. Iyan ang pangarap natin. Kinabukasan, balik si Mario sa ospital. Sa kabila ng kanyang mga iniisip sa bahay, kinailangan niyang magpakatatag. Ngunit tila sinusubok siya ng pagkakataon.

Sa kapeteria, habang kumakain siya ng baong kanin at tuyo, nilapitan siya ng ilang empleyado. Mario, hindi ka ba nahihiya? Tignan mo oh. Tuyo pa rin ang baon mo. Ang alaga mo milyonarya pero ikaw mahirap pa rin. Baka nga kinukupit na niya ‘yung pera kaya nagkakaganyan. Dagdag pa ng isa. Tini ni Mario ang lahat.

Pinilit niyang umiti at sabihing, “Masarap ang tuyo. Basta’t busog ako, ayos na.” Sa loob-loob niya, nakaramdam siya ng panghihina. Minsan gusto niyang itanong sa sarili, “Tama pa ba itong ginagawa ko? Sulit pa ba ang lahat ng panlalait at sakripisyo?” Ngunit kapag naiisip niya ang kanyang pamilya at ang pangakong s milyon, muling bumabalik ang kanyang lafas.

Habang inaalagaan niya si Donya Isabela, nagkukwento siya tungkol sa kanyang mga anak. Alam niyo po, Donya, si Junjun mataas ang nakuha sa quiz niya. Si Maricel naman mahilig mag-drawing. Sana po ay magising kayo at makita niyo rin kung gaano kadanda ang mga bata ngayon. Siguro kung kayo ang magulang nila, ipagmamalaki niyo rin sila.

Habang nagsasalita siya, bigla niyang napansin ang bahagyang paggalaw ng daliri ng pasyente. Natakurapt siya hindi sigurado kung imahinasyon lamang. Ngunit ibinalik niya ang kanyang tingin at nakita niyang muli itong nanatiling tahimik. siguro imahinasyon ko lang pero kung naririnig niyo ako, sana po lumaban kayo,” bulong ni Mario.

Sa mga sumunod na araw, mas lalo pang dumami ang tukso at pangungutya. May pagkakataon pa nga na sinadyang hindi siya pansinin ng ibang nurse kapag kailangan niya ng tulong. Ngunit hindi siya bumitaw. Bawat gabi umuuwi siyang pagod ngunit maying ngiti pa rin para sa kanyang mga anak. Isang gabi, kinausap siya muli ni Lorna.

Mario, baka sobra ka ng nahihirapan. Baka hindi ka na mangayanan ng katawan mo. Umiling si Mario. Lorna, malapit na. Konti na lang. Kapag natapos ko ito, magkakaroon na tayo ng pagkakataon na mabuhay ng maayos. Hindi na magugutom ang mga bata. Muling pin-alil ni Lorna ang kamay ng asawa. Kami iyan ang desisyon mo. Susuportahan kita.

Basta pangako, huwag mong pabayaan ang sarili mo. At sa kabila ng lahat ng panlilib at pagsubok, sa ospital man o sa kanilang bahay, mas pinili ni Mario ang lumaban. Hindi para sa kanyang sariling kapakanan kundi para sa pangarap na isang araw makakabangon sila mula sa kahirapan. Ang kanyang paninindigan ang tanging armas niya laban sa lahat ng hamon at iyon ang nagpapanatiling matatag sa kanya kahit tila lahat ng tao sa paligid ay laban sa kanyang desisyon.

Sa mga oras na iyon hindi niya alam na ang kanyang pagtitiis ay magbubunga ng isang bagay na higit pa sa kanyang inaakala. Isang bagay naapabago sa takbo ng kanyang buhay at ng buong pamilya Monteverde. Lumipas ang mga linggo at unti-unting nasanay si Mario sa kanyang bagong tungkulin. Hindi na siya kinakabahan tuwing papasok sa silid ni Donya Isabela.

Sa halip, tila naging natural na sa kanya ang pagbati at pakikipag-usap sa babaeng nakaratay sa kama. Kahit wala naman itong naibabalik na sagot. Magandang umaga po ulit, Donya Isabela. Bati niya isang araw habang pinapalitan ang kumot. Ako na naman ito si Mario. Siguro sawa na kayo sa boses ko no. Pero kahit wala kayong sinasabi, gusto kong alam niyo na may nakakaalala sa inyo araw-araw.

Sa una, tahimik lamang ang kanyang mga salita. Ngunit habang lumilipas ang mga araw, nakasanayan niyang magkwento. Kapag inaayos niya ang tubo o pinupunasan ang noon ng matanda, nagbabahagi siya ng simpleng mga pangyayari sa kanyang buhay. Kanina, muntik ng hindi makapasok si Maricel dahil wala siyang pamasahe. Mabuti na lang may kapitbahay kaming nagpautang.

Pasensya na kayo kung puro problema ang ikinukwento ko. Pero ewan ko parang gumagaan ang pakiramdam ko kapag sinasabi ko sa inyo. At sa bawat salita, hindi niya namamalayan na tila mas nagiging masinsinan ang kanyang koneksyon sa matanda. Hindi siya sigurado kung may nakakarinig pero naniniwala siya na baka sa isang bahagi ng puso nito may nakakaunawa.

Isang araw ng linggo, nagdala siya ng lumang radyo na pinahiram ng kanyang asawa. Pinatugtog niya ang palumang kundi man habang nililinis ang katawan ng pasyente. Alam niyo donya, mahilig ako sa mga ganitong kanta. Para bang bumabalik ang panahon. Baka po kayo rin no? Baka noong kabataan ninyo nakikinig kayo ng ganito habang sumasayaw.

Habang umaalingawngaw ang musika, napansin niya ang bahagyang pagkibot ng daliri ng matanda. Hindi niya alam kung bunga lamang ng reflex o dahil narinig nito ang tugtog. Napahinto siya ngunit pinilit niyang hindi masyadong magpalaki ng bagay. Lumipas pa ang ilang araw, mas naging bukas si Mario sa kanyang mga kwento.

Habang pinapainom ng gamot si Donya Isabela sa pamamagitan ng tubo, nagsasalita siya ng buong puso. Alam niyo Donya, minsan naiisip ko kung hindi ako naging mahirap, baka ako ay naging nurse din. Pero siguro may dahilan kung bakit ako janitor. Dahil kung hindi ko kayo makikilala. Baka hindi ko mararanasan ito. Napatingin siya sa mukha ng matanda.

Wala pa ring pagbabago ngunit ramdam niya ang bigat at saysay ng kanyang mga salita. Kung naririnig niyo ako, sana malaman ninyo. Hindi lang kayo basta pasyente para sa akin. Parang nanay na rin kayo sa akin na kailangang alagaan. Isang gabi matapos ang kanyang shift, napansin isa sa mga nurse ang ginagawa ni Mario.

“Naku, Mario, kinakausap mo pa ba si Donya Isabela? Hindi ka ba napapagod magsalita mag-isa?” tanong nito. Medyo nangaasar ngunit may halong pagtataka. Mumiti lang si Mario. Hindi naman. Baka kasi kahit papaano maramdaman niya na hindi siya nag-iisa. Hindi ba’t mas mabuti ng subukan tesa pabayaan? Napailing ang nurse. Ewan ko sa’yo.

Pero sa totoo lang, iba ka rin. Ang iba gagawin lang ang trabaho at aalis. Pero ikaw parang pamilya na ang turing mo sa pasyente. Sa puntong iyon, naramdaman ni Mario na tama lang ang ginagawa niya. Kahit hindi lahat ay nakakaunawa, alam niyang may kabuluhan ang kanyang malasakit. Lumipas pa ang ilang linggo at naging routine na ang lahat.

Gigising siya ng maaga, pupunta sa ospital at aalagaan si Donya Isabela. Ngunit sa bawat araw na lumilipas, may nadadagdag na pagmamahal at malasakit sa kanyang puso. Kapag nagbabasa siya ng diaryo sa tabi ng kama, binabasa niya ito ng malakas. Para bang may kausap, Donya? Sabi rito, may bagyo raw na paparating. Siguro kung gising kayo mag-aalala kayo sa mga empleyado ninyo.

Pero huwag kayong mag-alala. Ligtas naman ang lahat dito. Minsan nagdadala siya ng simpleng kwento mula sa kanilang bahay. Si Junjun mataas na naman ang score sa math. Sabi ko sa kanya, huwag niyang gayahin ang tatay niyang mahina sa numero. Si Maricel naman gumuhit ng larawan ng pamilya namin. Nilagay niya kayo sa drawing kasama namin siguro dahil nakikita niya kung gaano ako nagmamalasakit sa inyo.

Napaluha siya habang sinasabi iyon. Kahit hindi tumutugon ng matanda, naramdaman niya ang bigat ng ugnayang unti-unting nabubuo sa pagitan nila. Hindi ko alam, Donya, kung magigising pa kayo. Pero sana, sana bigyan pa kayo ng pagkakataon. Hindi ko alam kung bakit ako ang napili. Pero kung ito ang dahilan, hindi ko hahayaang masayang ang pagkakataon.

Habang nakaupo siya sa tabi ng kama, nahuli siyang ngumingiti ng isang nurse. Mario, parang natutunan mo ng kausapin si Donya na parang gising siya. Tumango si Mario. Oo, kasi naniniwala ako. Baka nga naririnig niya ako. Baka kahit papaano nakakatulong. At sa bawat araw na lumilipas, mas naging malinaw kay Mario na ang pag-aalaga ay hindi lamang tungkol sa pagkain, gamot o paglilinis ng katawan.

Ito’y tungkol din sa pagbibigay ng boses, ng init at ng kwento para sa isang taong hindi makapagsalita o makagalaw. Dahil sa kanyang mga kwento, sa kanyang musika at sa kanyang panalangin, mas lumalim ang kanyang ugnayan kay Donya Isabela. Hindi man siya nakakatanggap ng sagot, ramdam niyang may koneksyon silang dalawa. Isang koneksyong hindi kayang unawain ng iba ngunit naging sandigan niya upang magpatuloy kahit marami pa ang panlilibak at pagsubok sa kanyang paligid.

At sa mga sandaling iyon, nagsisimula ng humubog ang isang kakaibang ugnayan, isang relasyong ng malasakit, tiwala at lihim na pag-asa na magbubukas ng mas malalim na kabanata sa buhay nilang dalawa. Habang mas lalong tumitibay ang ugnayan ni Mario at ni Donya Isabela, nagsimulang lumutang ang hindi pagkakaunawaan sa pamilya ng milyonarya.

Sa umpisa, tahimik lamang ang mga kamag-anak at pinanood si Mario na araw-araw ay nagbabantay at nagkukwento sa pasyente. Ngunit nang mapansin nilang tila mas gumagaan ang kondisyon ni Isabela at mas nakatutop sa kanya ang abogado. Nagsimula na silang magduda. Isang hapon, habang inaayos ni Mario ang kumot ng matanda, biglang pumasok ang dalawang babae, mga kapatid ni Donya Isabela. Magagara ang suot.

May malalaking alahas at halatang sanay mag-utos. Ikaw ba si Mario? Malamig na tanong ng isa habang tinitingnan siya mula ulo hanggang paa. Opo, ma’am. Sagot niya sabay ko. Hindi mo ba alam na nakakahiya ang ginagawa mo? Isang janitor na nag-aalaga sa kapatid namin? Wala ka bang hiya sa sarili mo? Natahimik si Mario.

Pinipigil ang kanyang sarili. Alam niyang mali kung sasagot siya ng pabalang. Pasensya na po ma’am. Ginagawa ko lang ang iniutos sa akin. Sumabat ang isa pang kapatid. Mas matalim ang tono. Hindi ka nararapat dito. Maraming nurse at caregiver pero ikaw ang kinuha. Ano bang pinaplano mo? Gusto mong makakuha ng simpatiya para mapasok sa mana? Nanlumo si Mario.

Wala po akong ibang hangarin kundi maglingkod. Hindi po pera ang habol ko ngunit hindi siya pinakinggan. Bago sila umalis, nagsalita ang isa sa kanila, “Tandaan mo Mario, hindi ka namin kailan man tatanggapin. At kapag dumating ang araw na makita naming ginagamit mo ang kahinaan ng kapatid namin, sisiguraduhin naming mawawala ka dito.

” Pagkaalis nila, napaupo si Mario sa tabi ng kama ni Donya Isabela. Narinig niyo ba ‘yon Donya? Hindi nila ako gusto pero kahit ganoon hindi ko kayo iiwan. Pangako po. Kinagabihan kinausap niya si Lorna tungkol sa nangyari. Mahal. Parang ayaw talaga nila sa akin. Para bang nakikita nila ako bilang kalaban.

Hinawakan ni Lorna ang kamay niya. Mario, huwag mong kalimutan kung bakit ka nandiyan. Hindi dahil sa kanila kundi dahil sa pasyente. Kung totoo ang malasakit mo, hindi ka nila matitinag. Kinabukasan, dumating naman ang isang pamangkin ng matanda, isang lalaking mayabang at laging may dalang mamahaling cellphone. Pumasok ito sa silid at nadatnan si Mario na pinapainom ng gamot si Donya Isabela.

Hoy janitor, anong ginagawa mo sa tita ko?” pasigaw na tanong ng lalaki. Nagulat si Mario ngunit kalmado siyang sumagot. “Sir, iniinom lang po niya ang gamot sa pamamagitan ng tubo. Rutine po ito.” “Routine? Ewan ko kung anong pakana mo. Baka nilalagyan mo ng kung ano iyan.” Sabay kinuha ang tray ng gamot at tinapon sa basurahan.

Nagpantig ang tainga ni Mario ngunit pinigil niya ang sarili. “Sir, huwag kayong mag-alala. May reseta po yan at tinuturuan ako ng mga nurse. Umismid ang pamangkin. Hindi ako naniniwala. Isa ka lang janitor. Tandaan mo, kapag may nangyaring masama kay tita, ikaw ang mananagot. Lumabas ito ng silid. Iniwan siyang nanginginig hindi sa takot kundi sa galit.

Ngunit muli niyang naalala ang mga salita ng asawa, huwag siyang magpadala sa tukso ng emosyon. Nang sumunod na linggo, tinawag siya ni Attor na Mares sa opisina. Mario, alam kong nakakarating sao ang mga masasakit na salita ng pamilya. May ilang miyembro na gusto kang paalisin. Napayo ko si Mario. Opo, sir. Nararamdaman ko po.

Pero kung iyun ang desisyon nila, handa akong bumalik sa dati kong trabaho. Umiling ang abogado. Hindi Mario. May kontrata ka. At higit sa lahat, nakita ko ang malasakit mo. Kung ako ang tatanungin, mas karapat-dapat ka kaysa sa lahat ng tamag-anak niya. Naluha si Mario sa mga salita ng abogado. Salamat po sa tiwala. Hindi ko po sasayangin.

Ngunit hindi doon natapos ang laban. Minsan paglabas niya ng ospital, may nakasunod sa kanyang dalawang lalaki. Pinagmasdan siya hanggang makauwi. Kinabahan siya at kinuwento ito kay Lorna. Mario, baka naman sila ang may pakan niyan. Ingatan mo ang sarili mo. Hindi lahat ng laban ay sa loob ng ospital. Dahil sa mga pangyayaring ito, mas lalo siyang naging maingat ngunit kasabay nito, mas lalo rin siyang nagpatatag.

Araw-araw, bumabalik siya sa tabi ni Donya Isabela. Nagkukwento, nagdarasal at pinaparamdam sa pasyente na may isang taong tunay na nagmamalas saakit. “Donya, hindi ko alam kung naririnig niyo ako pero kahit laban ang mundo sa akin, hindi ko kayo iiwan. Hindi ako katulad ng iba na nag-aalala lang sa yaman ninyo.

Para sa akin, tao kayo hindi titulo o pera. At habang pinapakinggan niya ang mahinang tunog ng makina sa tabi ng kama, ramdam niyang tama ang kanyang pinipili. Kahit may mga kontrabidang pumipigil, hindi siya bibitaw. Sapagkat ang laban niya ay hindi lamang laban para sa pera kundi laban para sa kanyang dangal at malasakit sa kapwa.

Doon nagsimula ang mas seryosong labanan hindi na lamang laban sa kahirapan kundi laban sa inggit, sa kasakiman at sa pamilyang gagawin ang lahat upang ipatapon siya palabas ng mundo ng isang milyonaryang natutulog pa rin sa katahimikan. Limang buwan na ang lumipas mula ng simula ni Mario ang kanyang tungkulin bilang tagapag-alaga ni Donya Isabela.

Sa kabila ng panlilibak, mga banta ng pamilya at mga araw na halos mawalan na siya ng lakas, hindi siya bumitaw. Araw-araw, maingat niyang inaalagaan ang matanda. Pinupunasan, pinapakain sa pamamagitan ng tubo, kinakausap at pinapatugtugan ng mga lumang kanta. Para kay Mario, nakasanayan na niya ang lahat ng ito at tila naging bahagi na ng kanyang buhay ang katahimikan ng silid ng ICU.

Ngunit isang umaga, may nangyari na ikinagulat hindi lamang ni Mario kundi ng buong ospital. Habang pinupunasan niya ang noon ni Donya Isabela, napansin niyang kumurap ang mga mata nito. Napahinto siya, hawak pa ang bimpo. Hindi siya makapaniwala. Donya, gumalaw po ba talaga kayo? Mahina niyang bulong. Ngunit pagkatapos non, muling nanahimik ang katawan ng matanda.

Ipinagwalang bahala niya ito. Inisip na baka guni-guni lamang. Ngunit pagkaraan ng ilang oras ng kausapin niya ulit ang matanda habang pinapatugtog ang radyo, muling gumalaw ang mga daliri nito. Mas malinaw, mas tahasan kaysa dati. Aba, Donya, naririnig niyo ba ako? Kung naririnig niyo ako, kumurap kayo ulit.

Mahina niyang utos. At doon dahan-dahang kumurap ang mata ni Isabella. Nanlaki ang mata ni Mario. Diyos ko. Agad siyang lumabas ng silid at tinawag ang nurse. Miss Doktor, pakiusap. Tingnan ninyo si Donya Isabella. Gumalaw siya. Sa una, hindi naniwala ang mga nurse. Mario, bapa-reflex lang yan. Karaniwan ng gumagalaw ang pasyente kahit comatos.

Hindi, hindi ito basta reflex. Nakita ko. Tumugon siya sa sinabi ko. Sigaw ni Mario halos nanginginig. Nagmadali ang mga doktor at nurse papasok sa silid. Isa-isang sinuri ang vital signs ni Isabella. Doon nila napansin na mas naging maayos ang daloy ng oxygen, mas gumanda ang tibok ng puso at tila mas alerto ang kanyang katawan kaysa dati. Imposible.

bulong ng isang doktor. Hindi ganito kalakas ang response niya dati. Sinubukan nilang kausapin ang pasyente. Donya Isabela, kung naririnig ninyo kami, kumurap po kayo. At sa harap ng lahat, kumurap ang matanda. Nagkatinginan ang mga doktor at nurse halos hindi makapaniwala. My God, naririnig niya tayo. May awareness na siya.

Nabigla ang lahat at lalo na si Mario. Sa loob ng limang buwan, kinakausap niya ito araw-araw. Nagkukwento ng kanyang buhay at nagbabahagi ng kanyang mga pangarap. At ngayon naramdaman niyang lahat ng iyon ay hindi nasayang. Doc, ibig sabihin gising na siya? Tanong ni Mario. Nanginginig pa ang boses. Hindi pa tuluyang gising, Mario. Pero napakalaking pagbabago nito.

Ibig sabihin, may malay na siya sa paligid. Posibleng naririnig niya ang mga sinasabi natin sa loob ng ilang buwan. Napaluha si Mario agad na lumapit sa tabi ng kama at hinawakan ng kamay ng matanda. Narinig niyo pala ako, Donya. Lahat ng kwento ko, lahat ng dasal ko. Narinig niyo pala. Pinanood siya ng mga doktor at nurse.

At sa unang pagkakataon, hindi siya nilibak. Sa halip, may halong paghanga sa kanilang mga mata. Mukhang ikaw ang dahilan kung bakit siya umabot sa ganitong kondisyon. Mario, wika ng isang doktor. Iba ang epekto ng pagkakaroon ng kasama at nakakausap araw-araw. Hindi ito basta medisina lamang. Habang pinag-uusapan iyon, dumating ang iyong kamag-anak ni Isabela.

Nang marinig nila ang balita, hindi sila natuwa. Paano nangyari ito at bakit parang siya lang ang pinapakinggan? Tanong ng isang kapatid sabay tingin kay Mario ng masama. Ngunit wala na siyang pakialam. Ang mahalaga, nakita niyang may pag-asa. At sa mga sandaling iyon, pakiramdam niya ay parang tumitibay ang koneksyon nila ng matanda.

Makalipas ang ilang araw, mas lalo pang lumitaw ang pagbabago. Kapag tinatawag si Isabela ng mga doktor, kumukurap ito bilang tugon. Kapag sinasabi ni Mario ang mga pangalan ng kanyang mga anak, bahagyang gumagalaw ang kanyang kamay. Isang gabi, habang mag-isa lamang si Mario sa silid, nagsalita siya, “Donya, salamat po. Akala ko wala akong silbi pero dahil sa inyo, nakita ko na may halaga rin pala ang ginagawa ko.

” Huwag kayong mag-alala. Hindi ko kayo iiwan. Laban tayo dito. At sa mga salitang iyon, tumulo ang luha mula sa mata ng matanda. Napahawak si Mario sa kanyang bibig. Halos hindi makapaniwala. Donya, umiiyak kayo. Agad yang pinindot ang alarm at tinawag ang mga nurse. Dumating ang mga doktor at nakita ang malinaw na bakas ng luha sa pisni ng pasyente.

Unbelievable, sabi ng isang doktor. Ito na ang pinakamatibay na palatandaan na malapit na siyang magising. At ang pinakaunang naging dahilan ay si Mario. Kumalat agad ang balita sa buong ospital. Mula sa pagiging tampulan ng tukso, bigla siyang naging sentro ng atensyon. Ang dating tinatawanan at tinatawag na yaya ng koma ay ngayo’y tinitingnan na may paghanga at respeto.

Ngunit higit pa sa lahat, sa puso ni Mario may kakaibang init na dumaloy. Hindi lamang siya basta nag-aalaga, naging tulay siya upang muling bumalik ang pag-asa ng isang taong halos kinalimutan na ng sariling pamilya. At sa gabing iyon, habang pinagmamasdan niya ang bahagyang paggalaw ng kamay ni Isabela, pumikit si Mario at taimtim na nagdasal.

Panginoon, salamat sa himalang ito. Kung talagang naririnig niya ako, itutuloy ko pa ang kwento ko. Hanggang sa tuluyan siyang magising, hindi ako titigil. Sa wakas, dumating na ang araw na magbabago hindi lamang ang buhay ni Donya Isabela kundi lalo na ang buhay ng isang hamak the janitor na dati walang halaga sa mata ng marami.

Siya ang naging sagot sa tanong ng lahat. Paano nga ba muling bumubukas ang pintuan ng pag-asa sa isang taong halos ituring ng wala? Ang sagot ay nasa malasakit at pusong walang hinihing kapalit. Makalipas ang ilang linggo ng patuloy na paggalaw at pagtugon ni Donya Isabela, dumating ang araw na pinakahihintay ng lahat.

Isang umaga habang inaayos ni Mario ang mga kumot at pinapatugtog ang paborito niyang kundi man, napansin niyang mas matagal nakabukas ang mga mata ng matanda. “Donya, naririnig niyo ba ako?” tanong ni Mario halos hindi humihinga sa kaba. At sa unang pagkakataon, kumurap si Isabela ng tuloy-tuloy saka dahan-dahang binuka ang bibig.

Walang malinaw na salita ngunit sapat na ang mahinang unggol para ipakitang may lakas na siyang bumabalik. Agad tumakbo si Mario palabas at tinawag ang mga doktor. Doc, Doc, gising na siya. Gumigising na si Donya Isabella. Nagmadaling pumasok ang mga doktor at nurse at sa loob ng silid, sinuri nila ang pasyente. Laking tuwa ng lahat nang makita ang malinaw na senyales ng paggising.

Unti-unti nakilala na si Isabela sa kanyang paligid. “Mabuti naman, Donya.” wika ng doktor. “Naririnig niyo ba kami?” “Kung oo, pakikindat po ang inyong mata at tuluyang kumindat ang matanda. Naging masigla ang silid hindi dahil sa mga makina kundi dahil sa himala ng muling pagbangon. Paglabas ng mga doktor, naiwan si Mario sa tabi ng kama.

Hinawakan niya ang kamay ng matanda. Hindi niya mapigilang maiyak. Salamat, Donya, laban ka talaga. At doon sa mahinang tinig na parang basag na kristal, narinig niya ang unang salita ng matanda. Matapos ang mahabang panahon, Mario nanginig ang buong katawan niya. “Narinig niyo ako? Ako nga po ito, Mario. Nandito lang ako.

” Muling nagsalita si Isabela. Halos paos. “Salamat sa lahat ng kwento mo, sa dasal, sa musika. Naririnig ko lahat.” Napatulala si Mario. Bumagsak ang kanyang mga luha. Hindi niya akalain na ang mga simpleng salita at panalangin niya ay nakarating sa isang taong akala ng lahat ay tuluyan ng nawala. Sa mga araw na sumunod, unti-unting bumuti ang kalagayan ni Isabela.

Sa tulong ng therapy at gabay ng mga doktor, nakakapagsalita na siya ng mas malinaw. Ngunit isang bagay ang lagi niyang inuuna, hanapin si Mario. Nasaan si Mario? Tanong niya tuwing umaga. Gusto ko siyang makausap. Nagtataka ang mga doktor at nurse. Donya, bakit si Mario? Isa lang siyang Janitor. Mumiti si Isabela. Hindi lang siya Janitor.

Siya ang pamilya ko ng panahong iniwan ako ng lahat. Sa isang tahimik na hapon, habang magkasama sila sa silid, nagbukas si Isabela ng kanyang damdamin. Mario, akala mo ba wala akang naririnig? Naririnig ko lahat. Ang mga kwento mo tungkol sa mga anak mo, ang hirap ng asawa mo, ang mga pangarap na hindi mo natupad.

Doon ko naramdaman na may isa pang tao sa mundong ito na may pusong totoo. Nagulat si Mario. Donya, totoo po ba narinig niyo lahat? Yung mga hina ko? Mga pangarap ko? Oo. Sagot ng matanda. May luha sa mata. At doun ko naisip, mas may halaga ang malasakit mo kaysa sa lahat ng yaman ko. Habang nakahiga ako, hindi ko naramdaman ang pamilya ko.

Narinig ko lang ang boses mo at iyun ang nagbigay sa akin ng dahilan para lumaban. Nataupo si Mario sa gilid ng kama. Pinipigil ang emosyon. Donya, hindi ko po ginawa ito para sa pera. Ginawa ko ito dahil naawa ako at dahil sa puso ko. Naramdaman kong parang nanay na rin kayo sa akin. Mumiti si Isabela. Mahina ngunit puno ng pagmamahal.

At ikaw Mario hindi lang basta nag-analaga. Binuhay mo ako at ngayon gusto kong malaman mo mas pamilya kita kaysa sa sinoang nasa labas ng kwartong ito. Sa paglipas ng mga araw, mas lalo siyang naging lantad sa kanyang pagtingin kay Mario. Madalas niyang banggitin sa kalabahanan mga doktor at nurse, “Kung hindi dahil sa kanya, baka wala na ako ngayon.

” Ngunit hindi lahat ay natuwa sa pagbabagong ito. Ang mga kapatid at pamangkin ni Isabela, imbes na matuwa, lalo lamang napuno ng inggit at galit. Sa bawat pagbisita nila, nakikita nilang laging hawak ni Mario ang kamay ng matanda at laging siya ang hinahanap nito. “Mabuti pa, Donya, kami na lang ang tumabi sa inyo.” Alok ng isang kapatid. Umiling ang matanda. “Hindi.

Si Mario lang ang gusto kong kasama. Siya lang ang pinagtitiwalaan ko.” At sa bawat pagtanggi niya, mas lalong lumalalim ang sugat ng pamilya sa kanilang pride. Ngunit sa kabila ng lahat hindi nagpatinag si Mario. Nanatili siyang tapat sa kanyang tungkulin hindi alintana ang galit ng mga kamag-anak.

Isang gabi habang tahimik silang magkasama, nagsalita muli si Isabella. Mario, kung darating ang araw na wala na ako, huwag mong kalilimutan. May iniwan akong yaman sa’yo. Pero higit pa sa pera, iniwan ko ang tiwala ko. Halos hindi makapagsalita si Mario. Donya, hindi ko po kailangan ng yaman. Ang sapat na sa akin ay nakita kong gumising kayo.

Iyun na ang pinakamalaking gantim pala. Mumiti ang matanda, pinisil ang kanyang kamay. At iyon ang dahilan kung bakit karapat-dapat ka sa lahat. At sa sandaling iyon, tuluyang nabago ang ugnayan ng isang hamak na janitor at isang kilalang milyonarya. Hindi na lamang ito kwento ng pagtupad sa isang tungkulin kapalit ng pera.

Naging kwento ito ng tunay na malasakit, pagmamahal at pagkilala sa isang taong dati minamaliit. Ngunit ngay’y pinakapinapahalagahan ng isang babaeng muntik ng mawala sa mundo. Habang patuloy na lumalakas at nakakapagsalita na si Donya Isabela, unti-unti ring lumala ang tensyon sa pagitan ng kanyang pamilya at ni Mario.

Ang pagbabalik ng matanda sa Malayala para sa marami ngunit para sa mga kamag-anak na matagal ng nagbabantay sa kanyang ari-arian. Isa itong banta lalo na’t malinaw sa lahat na higit na mas pinahahalagahan ni Isabela ang presensya ng isang jannitor kaysa sa sariling dugo. Isang hapon, dumating ang dalawang kapatid ng matanda kasama ang kanilang mga abogado.

Malamig ang tingin nila kay Mario na no’y nag-aayos ng una ni Isabela. Mario, panimula ng isa. Oras na siguro para umalis ka na. Hindi ka na kailangan dito. Gising na si Isabela kaya wala ka ng dahilan para manatili. Bago pa makasagot si Mario, nagsalita si Isabela. Mahina ngunit matatag ang boses. Hindi, hindi siya aalis.

Siya ang nagligtas sa akin. Kung wala siya, baka wala na ako ngayon. Nagkatinginan ang magkapatid. Halatang galit at insultado. Isabela, hindi mo alam ang ginagawa mo. Isa lang siyang janitor. Anong karapatan niya na makisawsaw sa pamilya natin? Sumagot si Isabela. Mas malakas ang tono.

Karapatan niyang manatili dahil siya ang nagbigay ng buhay sa akin. Habang kayo ang iniisip lang ninyo ay ang yaman ko. Natigilan ng lahat. Hindi nila inaasahan ang hayagang pagsuporta ng matanda kay Mario. Ngunit sa kanilang mga puso, nagsimula ng umusbong ang galit at paghihiganti. Kinagabihan, habang pauwi si Mario, bigla siyang hinarang ng pamangkin ni Isabela sa labas ng ospital.

“Hoy, Mario, huwag kang magpakasigurado. Hindi ibig sabihin na dahil nakakuha ka ng loob ng tita ko, ligtas ka na. Tandaan mo, sa huli, pamilya pa rin ang masusunod. Tahimik lang si Mario at nagpatuloy sa paglalakad ngunit ramdam niya ang bigat ng mga banta. Pag-uwi niya, ikinuwento niya ito kay Lorna. Mario, baka delikado na yan.

Sabi ni Lorna habang nag-aayos ng hapunan. Kung totoo ang mga sinasabi nila, baka saktan ka nila. Umiling si Mario. Hindi ako uurong, Lorna. Kung umalis ako, para na rin akong sumuho. Hindi ko kayang talikuran si Donya Isabela lalo na’to ako lang ang pinagkakatiwalaan niya. Ngunit hindi nagtagal, sinimulan ng pamilya ang kanilang mas malalang plano.

Una, pinilit nilang ipawalang bisa ang kontrata ni Mario sa ospital. Nagpadala sila ng liham sa pamunuan. Sinasabing hindi kwalipikado si Mario at posibleng delikado sa pasyente. Tinawag si Mario ng direktor ng ospital. Mario, naiipit kami. Marami ang nagrereklamo. Ang pamilya mismo ng pasyente ang nagsasabing hindi ka dapat manatili.

Natulala si Mario. Pero sir, ako po ang iniutos ng abogado at mismong si Donya Isabela ang pumayag. Sapat na ba iyon para ipagsapalaran namin ang reputasyon ng ospital?” tanong ng direktor. Sa puntong iyon, halos gumuho ang mundo ni Mario. Ngunit bago pa siya mawalan ng pag-asa, biglang dumating si Isabela sa kanilang pagpupulong kasama si Atory Ramirez.

Ako ang pasyente,” wika ng matanda at ako ang may karapatang pumili kung sino ang mag-aalaga sa akin. At pinili ko si Mario. Kung hindi igagalang ng ospital ang desisyong iyon, ililipat ko na lang ang lahat ng negosyo at kontrata ko sa ibang ospital. Napilitan ang pamunuan na umatras. Tumango sila. Halos walang magawa sa bigat ng pangalan ng Monte.

Ngunit hindi pa rin tumigil ang pamilya. Sa mga sumunod na linggo, nagpadala sila ng mga kasinungalingan at chismis. May kumalat na balita na ginagamit daw ni Mario ang pera ng matanda. Mayroon ding nagsabing nililigawan niya ito para makuha ang kayamanan. Isang gabi habang kumakain ang pamilya ni Mario, may dumating na kapitbahay.

Mario, narinig ko sa palengke. Sinasabi raw ng mga tao na kinokontrol mo si Donya Isabela. Totoo ba ‘yun? Napaiyak si Maricel. Tay, bakit nila sinasabi ‘yun? Hindi naman totoo, ‘di ba? Hinaplos ni Mario ang buhok ng anak. Hindi totoo anak. Ginagawa ko lang ang tungkulin ko. Minsan ganyan talaga. Kapag may naiinggit, gagawa sila ng kasinumalingan.

Ngunit ramdam ni Mario ang bigat. Ang simpleng buhay nila na dati tahimik ay biglang nadungisan ng maling akusasyon. Lalo lamang itong nagpahirap sa kanya ngunit hindi niya hinayaang mawala ang tapang. Isang araw, kinausap siya ni Isabela nang sila’y magisa. Mario, alam kong pinapahirapan ka ng pamilya ko pero huwag kang matakot. Ipaglalaban kita.

Hindi ko hahayaan na sirain nila ang pangalan mo. Pero Donya, baka lalo kayong magalit ang pamilya ninyo. Baka isipin nila na ginagamit ko kayo laban sa kanila. sagot ni Mario. Umiling ang matanda. Mario, sila na mismo gumamit ng kasakiman laban sa akin. Ikaw lang ang tanging nagpakita ng malasakit.

Kaya kung kailangan kong pumili, ikaw ang pipiliin ko. At sa mga salitang iyon, nakahanap si Mario ng panibagong latas. Kahit gaano paindi ang galit at paghihigante ng pamilya ni Isabela, alam niyang may isang bagay silang hindi kailan man matatalo. Ang tiwala at pagmamahal ng isang taong minsang inakala ng lahat ay wala ng pag-asa.

Habang patuloy ang laban sa loob at labas ng ospital, mas lalong tumitibay ang relasyon nina Mario at Isabela. Sa bawat pagtatangka ng pamilya na wasakin siya, mas lalo namang lumalakas ang paninindigan ni Mario na ipaglaban ang kanyang dangal. At sa gitna ng lahat ng kaguluhan, unti-unti ng nakikita ng mundo na ang isang dating hamak na janitor ay naging haligi ng pag-asa para sa isang milyonaryang muntik ng mawalan ng buhay.

Ngunit kapalit nito, kailangan niyang harapin ang puot ng isang pamilyang handang gawin ang lahat para mapanatili ang kapangyarihan sa kanilang kamay. Pagkaraan ng sunod-sunod na bintang at intriga na inihasik ng pamilya ni Donya Isabela laban kay Mario, dumating ang isang punto na halos sumuko na siya. Ngunit sa bawat gabi na uuwi siya sa kanilang barong-baro, nakikita niya ang kanyang mga anak na nagsisikap mag-aral sa liwanag ng gasera at si Lorna na walang kapaguran sa pagtitinda sa palengke.

Doon niya napagtanto wala siyang karapatang tumakas. Kung kaya niyang ipaglaban ang kanyang dangal, kaya rin niyang ipaglaban ng kinabukasan ang kanyang pamilya. Isang gabi, kinausap siya ni Lorna matapos niyang ikuwento ang muling paninira ng mga kamag-anak ni Isabela. Mario, sabi ni Lorna, hawak ang kanyang mga kamay. Nakikita ko ang hirap mo.

Nakikita ko kung paano ka binabato ng masasakit na salita. Pero tandaan mo, hindi ka nag-iisa. Nandito kami. Kung kaya mong tiisin para sa amin, kaya rin naming tiisin kasama ka. Napaluha si Mario. Lorna, hindi ko alam kung hanggang saan ang kaya ko. Pero sa bawat araw na lumilipas, naiisip ko kung umatras ako.

Ibig sabihin pinatotohanan ko ang bintang nila. At ayokong lumaki sina Junjun at Maricel na isipin na sumuko ang tatay nila. Sa mga sumunod na araw, mas naging matatag si Mario. Kapag naririnig niya ang mga nurse at staff na nagbubulungan tungkol sa kanya, hindi na siya nagpapaapekto. Sa halip, mas ipinapakita niya sa gawa ang kanyang katapatan.

Binabantayan niya si Isabela ng mas maigi. Tinitiyak na malinis ang bawat gamit at mas mahabang oras pa ang inilalagi niya sa tabi ng kama ng matanda. Isang hapon, dumating si Junjun at Maricel sa ospital kasama si Lorna. May dalang munting prutas at drawing si Maricel na ginawa niya para kay Isabela. Tay, masayang bati ng bata.

Ginawa ko po ito para kay Donya. Nilagay ko po kayo sa gitna ng drawing. Tapos nilagay ko rin si Donya Isabela sa tabi natin. Napangiti si Mario halos mapaiyak. Salamat anak. Ipapa-frame natin ‘yan para makita ni Donya Isabela. Nang makita ito ng matanda, napaluha siya, “Mario, ang mga anak mo parang mga anak ko na rin.

Hindi ko inakala na mararamdaman ko pa ang ganitong klase ng pagmamahal.” Sumagot si Mario. “Donya, kayo rin po parang pamilya na namin. Hindi ko na po kayo tinitingnan bilang pasyente. Isa po kayong ina na hindi ko pwedeng pabayaan.” Doon, unti-unting nagbago ang pananaw ng ilang tao sa ospital. May ilang nurse na daddy nangungutya ngunit na yon ay palihim ng humahanga sa kanya.

Alam mo yan? Wika ng isang nurse sa kasama niya. Akala ko dati nagpapanggap lang si Mario pero nakikita ko kung paano niya tratuhin si Donya. Parang totoong anak. Ngunit hindi lahat ay kumbinsido. Patuloy pa rin ang mga kapatid at pamangkin ni Isabela sa pagsira kay Mario. Sa tuwing bibisita sila, binabaliwala nila ang presensya niya at palihim na binubulungan si Isabela.

Isabela, huwag mong pagkatiwalaan masyado ang janitor na Ye. Sa huli, pera mo pa rin ang habol niya. Ngunit matatag ang sagot ni Isabela. Kung pera ang habol niya, sana noon pa niya ako iniwan. Ngunit kahit walang kasiguraduhan, nanatili siya. Habang lumalalim ang intriga, mas naging inspirasyon si Mario para sa kanyang mga anak.

Isang gabi habang nag-aaral si Junjun, nilapitan siya ni Mario. “Tay,” sabi ng bata. “Nakikita ko po ang ginagawa ninyo. Gusto ko pong maging matapang kagaya ninyo. Kapag lumaki ako, gusto ko ring tumulong sa mga tao kahit hindi ko sila kilala.” Napangiti si Mario at niyakap ang anak. Anak, yun ang pinakamasarap na marinig. Huwag mong kalimutan.

Ang pagiging mabuti ay hindi nasusukat sa yaman kundi sa puso. Sa bawat araw na lumilipas, mas lalo siyang naging simbolo ng malasakit sa ospital. Kapag may ibang pasyente na nangangailangan ng tulong at walang nurse na malapitan, si Mario ang agad na tumatakbo. Hindi iyon bahagi ng kanyang kontrata.

Ngunit hindi niya kayang hindi kumilos, isang doktor ang lumapit sa kanya isang gabi. Mario, alam mo marami na akong nakitang pamilya ng pasyente dito. Pero bihira akong makakita ng taong walang dugong kaugnayan na handang ibigay ang lahat para sa isang taong hindi niya kadugo. Iba ka. Nakangiti siyang sumagot. Doc, baka po kasi sa buhay ko, ito ang itinakdang gawin ko, ang mag-alaga ng taong iniwan ng sarili niyang pamilya.

Unti-unti, nagsimulan kumalat sa buong ospital ang pangalan niya. Hindi na siya tinatawag na yaya ng coma kundi ang janitor na may pusong ginto. At higit sa lahat, mas lalong lumalim ang pagtitiwala ni Isabela sa kanya. Madalas niyang sabihin sa harap ng pamilya, “Kung may isa akong kayamanang hindi mabibuli ng pera, iyun ay ang pagkakaroon ko kay Mario sa tabi ko.

Bagam’t mas lalo nitong ikinagalit ng kanyang kakapatid at pamangkin, hindi na natitinag si Mario. Natutunan niyang hindi lahat ng laban ay tungkol sa pera o kapangyarihan. May laban para sa dangal, para sa pamilya at para sa prinsipyo. At iyon ang pinili niyang ipaglaban. Sa kanyang puso, malinaw na ang lahat. Hindi na siya basta janitor lamang.

Isa na siyang ama na naging huwaran ng kanyang mga anak, asawa na nagsisilbing haligi ng kanilang tahanan. At higit sa lahat, isang tao na nagpapatunay na ang malasakit at katapatan ay kayamanang walang kapantay. Sa kabila ng lahat ng unos, nakahanap si Mario ng bagong paninindigan na hindi kailan man matitinag ng inggit o kasinumalingan.

At iyon ang magiging sandata niya laban sa mas malalaking pagsubok na darating pa sa kanilang buhay. Sa bawat araw na lumilipas, nagiging malinaw kay Mario na ang kanyang buhay ay unti-unti ng nagbabago. Ang dating tahimik at puno ng panlilibak na araw niya bilang janitor ay napalitan ng mga pagkakataong hindi niya kailan mang inisip na darating.

Isang umaga habang kumakain siya ng baong pandesal sa gilid ng ospital, dumating si Attherne Ramirez. Mario, “May nais akong sabihin. Nais kang ipakilala ni Donya Isabela sa ilang kaibigan at kakilala niya. Hindi ka na lamang basta tagapag-alaga sa kanya. Isa ka ng taong mahalaga sa kanyang buhay.” Nanlaki ang mga mata ni Mario.

“Ako sir, isang janitor lang po ako. Baka po mapahiya lang ako sa kanila. Umiling ang abogado. Hindi ka basta Janitor Mario. Ikaw ang naging haligi ng buhay ni Donya Isabela sa panahong wala ang pamilya niya. At iyon ay higit pa sa anumang titulo. Ilang araw ang lumipas, dinala siya ni Isabela sa isang pribadong pagtitipon.

Nasa isang marangyang hotel sila kung saan naroon ang mga kilalang negosyante at pulitiko. Halos matunaw si Mario sa hiya habang nakasuot ng hiniram na barong. nakatayo sa tabi ni Isabela. Mga kaibigan, wika ng matanda habang nakaupo sa harap ng mga bisita. Nais kong ipakilala sa inyo ang taong hindi ko malilimutan.

Siya ang nag-alaga sa akin noong mga panahong wala akong katampi. Siya si Mario. Nagsalita ang isa sa mga bisita isang kilalang negosyante. Ikaw ba ang tinutukoy ni Isabela? Ikaw ang janitor na nagbantay sa kanya habang nasa koma? Dahan-dahang tumango si Mario. Opo. Ako po iyon. Ginawa ko lang po ang tama. Nagpalakpakan ng ilan habang ang iba naman ay palihim na nag-uusap.

Tila nagtataka kung paanong ang isang hamak na janitor ay nakatayo sa gitna ng mga milyonaryo. Ngunit sa gitna ng kanyang kaba lumapit na isang ginang. Mario, saludo ako sa iyo. Hindi lahat ng tao ay gagawin ang ginawa mo. Kung may negosyo akong tulad ng akin, ikaw ang una kong kukunin.

Hindi dahil sa kakayahan mong maglinis kundi dahil sa katapatan mong hindi nabibili. Napaiyak si Mario sa narinig. Sa unang pagkakataon, hindi siya tinitingnan bilang mahirap o walang silbi. Nakikita na siya ngayon bilang taong may halaga. Habang lumilipas ang mga linggo, mas lalo siyang nadadala ni Isabela sa mga pagtitipon. Minsan ay kasama niya sa mga board meeting.

Minsan naman ay ipinakikilala bilang tagapag-alaga na nagligtas sa kanyang buhay. Ngunit sa kabila ng lahat, nanatili siyang mapagpakumbaba. Pag-uwi niya sa kanilang bahay, nakikita pa rin siya ng kanyang mga anak na napaupo sa sahig, kumakain ng tuyo at kanin, at nagkukwento ng mga nakita niyang karangyaan sa mundo ng mga mayayaman.

“Day, totoo po bang may chandelier na parang kristal sa kisame?” tanong ni Maricel halos manghang-mangha. Oo anak,” sagot ni Mario. Pero kahit ganoon kaganda, wala pa ring hihigit sa halahak ninyo sa bahay na ito. “Gusto ko rin pong makapunta sa ganyang lugar, balang araw.” Sabi ni Junjun. Ngumiti si Mario.

Darating ang panahon na mararanasan ninyo yon. Pero hindi dahil sa pera ng iba kundi dahil sa sipag ninyo at sa tamang gawain. Sa ospital naman, naging mas maayos ang tingin sa kanya ng mga doktor at nurse. Kapag dumadaan siya, hindi na siya nililibak. Sa halip, may ilang bumabati ng magandang umaga. Mario o kaya namay mumingiti bilang tanda ng respeto.

Isang doktor pa nga ang lumapit sa kanya. Mario, alam mo may mga pasyente kami na walang pamilya. Kung papayag ka baka pwede kang umalalay sa kanila kahit paminsan-minsan. Ang presensya mo kasi nagbibigay ng kakaibang ginhawa. Nagunat siya. Doc, ako po hindi ko po alam kung kaya ko. Kung nagawa mong ibalik ang pag-asa kay Donya Isabela, kayang-kaya mo rin para sa iba.

Hindi nakasagot si Mario ngunit sa kanyang puso may umusbong na bagong pangarap na makatulong pa sa mas marami pang tao hindi lang tay Isabela. Isang hapon, nagkaroon sila ng tahimik na pag-uusap ni Isabela. Mario, natatandaan mo ba ng una kitang nakita? Hindi ko man maimulat ang mga mata ko noon, naramdaman ko ang presensya mo.

Alam ko hindi aksidente ang lahat ng ito. Donya, baka po sadyang kapalaran lang. Kung ibang tao ang inilagay nila sa tabi ninyo, baka sila rin ang inyong pinasalamatan ngayon. Umiling si Isabela. Hindi hindi lahat ay may pusong gaya ng sa’yo. Kaya mula ngayon, nais kong masanay ka sa bagong mundo. Hindi ka na lamang basta tagapag-alaga.

Isa ka ng tao na kailangang makita ng lipunan. At mula noon, tuluyan ng nagbukas ang pintuan ng isang mundo na dati malayo sa isang kagaya ni Mario. Ang mga taong dati tumatawa sa kanya, ngayon’y nakatinala. Ang mga bisitang dati hindi siya pinapansin na yon nakikipagkamay at bumubulong ng salamat. Ngunit sa kabila ng lahat hindi niya kinalimutan ang kanyang pinagmulan.

Isang gabi, habang nakaupo siya sa harap ng kanilang bahay, kinausap siya ni Lorna. Mario, ang daming nagbago sa buhay natin pero gusto kong ipangako mo. Huwag mong kalimutan kung saan ka nanggaling. Tumingin siya sa langit at mumiti. Hinding hindi Lorna. Dahil dito ako humugot ng lakas at dito rin ako bumabalik dahil kayo ang tunay kong kayamanan.

At sa katahimikan ng gabi, ramdam niya na ang bagong mundong binuksan sa kanya ay hindi lamang tungkol sa karangyaan kundi isang pagkakataon na ipakita na kahit ang isang hamak na janitor ay kayang maging simbolo ng dangal, malasakit at tunay na pagbabago. Matapos ang sunod-sunod na pagbabago sa kanyang buhay, isang umaga kinausap si Mario ni Donya Isabela.

Nasa veranda sila ng ospital kung saan madalas siyang ipalabas ng doktor para masagap ng sariwang hangin. Mario, panimula ng matanda. Alam kong hindi mo ito hinihingi pero gusto kong pag-aralan mo ang caregiving. Hindi habang buhay ay nandito ako at gusto kong masiguro na kaya mong ipagpatuloy ang sinimulan mo. Nagulat si Mario.

Ako po Donya mag-aaral ulit eh. Matanda na po ako. Wala na pong lugar para sa akin sa eskwela. Ngumiti si Isabela mahina ngunit puno ng paniniwala. Walang pinipiling edad ang pag-aaral, Mario, at ang puso mong nag-alaga sa akin, iyon ang kailangan ng kursong iyon. Hindi pera, hindi diploma. Pusok. Sa kabila ng kaba, pumayag si Mario.

Sa tulong ni Attorney Ramirez, nakapag-enroll siya sa isang kursong caregiving sa gabi. Pagkatapos ng kanyang shift sa ospital, sa unang araw niya sa klase, halos manginig siya habang nasa silid kasama ang mas batang mga estudyante. “Sir, kayo po ba ang instructor?” biro ng isa sabay tawa. Napayo si Mario ngunit sumagot ng mahina, “Hindi, estudyante rin po ako.

” Pinagtawanan siya ng ilan ngunit binalewala niya iyon. Sa isip niya, mas mahalaga ang pagkakataon kesa sa pangungutya. Pag-uwi niya, sinalubong siya ng kanyang pamilya. “Tay, kumusta ang klase?” tanong ni Junjun. “Nahihirapan, anak, pero kakayanin. Para sa inyo ito. Mabuti, Tay!” sagot ni Maricel.

Gusto ko pong makita kayong nakasuot ng puting uniform parang doktor na pangiti si Mario at mula noon naging inspirasyon ng kanyang pamilya ang kanyang pag-aaral. Lumipas ang buwan, pinagsabay niya ang pagiging caregiver kay Isabela at ang kanyang klase. Minsan halos hindi siya nakakatulog. Sa araw nasa ospital siya at sa gabi naman ay nasa eskuwela.

Ngunit hindi siya nagrereklamo dahil dito unti-unti siyang napansin ng kanyang mga guro. Mario, sabi ng kanilang instruktor, ikaw ang may pinakamalaking puso sa klase. Hindi ka man pinakamabilis magsulat pero ang malasakit mo ay hindi matutumbasan. Sa ospital, nakikita ng mga doktor ang kanyang pan-unlad. Madalas siyang lapitan ng mga nurse.

Mario, pakitulungan naman ako sa pasyente sa Ward 3. Alam kong marunong ka na. at doon niya naramdaman ang pagbabago. Mula sa pagiging janitor, unti-unti siyang nagiging katuwang sa medisina. Ngunit hindi madali ang lahat. May mga gabi na halos mawalan siya ng lakas. Minsan nakatulog siyang nakaupo sa gilid ng kama ni Isabella.

Hawak pa ang kanyang notes. Nagising siya nang hawakan ng matanda ang kanyang kamay. Mario, mahina nitong sabi. Huwag kang mapagod. Nakikita ko ang sakripisyo mo. Balang araw makikita ng buong mundo ang pinaghirapan mo. Lumakas ang loob niya. Hindi lamang siya nag-aaral para sa sarili kundi para sa mga anak. Para kay Lorna at higit sa lahat para kay Isabela na nagbigay ng pagkakataong ito.

Makalipas ang dalawang taon ng sakripisyo, nakatapos si Mario bilang certified caregiving graduate. Hindi doon nagtapos. Ituloy niya ang kursong nursing aid sa tulong na rin ng scholarship na inilaang lihim ni Isabela para sa kanya. Sa araw ng kanyang pagtatapos, naron ang kanyang pamilya at si Donya Isabela nakaupo sa wheelchair ngunit nakangiti.

Ito ang unang diploma sa pamilya namin. Naiiyak na sabi ni Lorna habang yakap ang dalawang anak. Lumapit si Mario kay Isabela. Hawak ang kanyang sertipiko. Donya, para sa inyo ito. Kung hindi dahil sa inyo, hindi ko naisip na kaya ko pa palang mangap. Ngumiti ang matanda at may luha sa mata. Hindi Mario.

Para ito sa sarili mo at sa lahat ng taong matutulungan mo pa. Ikaw ang patunay na ang pangarap hindi kailanmang naluluma. Mula noon, naging inspirasyon si Mario hindi lamang sa kanyang pamilya kundi maging sa mga kapwa working students. May mga lumalapit sa kanya at nagtatanong, “Sir Mario, paano niyo nagawa?” At lagi niyang sagot, “Huwag matakot mangarap.

Kahit janitor ka, kahit mahirap ka. Kapag totoo ang puso mo, may magbubukas na pintuan.” Doon tuluyang nagbago ang kanyang pananaw sa buhay. Hindi na siya basta pinagmamalasakitan ng isang matanda kundi nagsisimula na siyang maging instrumento para magbigay ng pag-asa sa iba.

At iyon ang naging bagong kabanatan ng kanyang kwento. Ang pagsasanay na hindi lamang nagturo sa kanya ng bagong kaalaman kundi nagpatibay sa kanyang puso bilang simbolo ng malasakit. Sa kabila ng lahat ng magandang pagbabago sa buhay ni Mario, hindi pa rin natatapos ang kanyang pakikibaka. Sa bawat pag-angat niya, mas lalo namang nagiging mabangis ang galit at inggit ng mga kamag-anak ni Donya Isabela.

Para sa kanila, isang malaking kahihiyan na ang isang dating janitor ay mas mataas pa ang tingin ng matanda kaysa sa kanila. Isang umaga habang papasok si Mario sa ospital, sinalubong siya ng isang abogadong hindi niya kilala. Ikaw ba si Mario Santos? Opo. Bakit po? Sagot niya, “May ka ba sa dibdib? Ito ang samon mula sa korte. May demanda laban sao.

Inaakusahan ka ng pangaabuso sa tiwala at panlilin lang kay Donya Isabela. Nanginikhang tuhod ni Mario habang binabasa ang papel. Ang pirma ng mga kapatid at pamangkin ng matanda ang nakalagay bilang mga nagreklamo. Pagdating niya sa silid ni Isabela, hindi niya naiwasang lumuha. Donya, nadidemanda po ako.

Sinasabi nila na ginagamit ko kayo. Nagulat ang matanda at agad siyang pinatabi. Mario, huwag kang matakot. Alam kong hindi totoo ang mga paratang nila. Hindi ko hahayaang saktan ka nila sa ganitong paraan. Ngunit ramdam ni Mario ang bigat. Kinagabihan, kinausap niya si Lorna. Mahal, baka ito na ang wakas ng lahat. Wala akong laban sa kanila.

Pera at kapangyarihan ang hawak nila. Hinawakan ni Lorna ang kanyang kamay. Mario, kung bumitaw ka ngayon, mawawala lahat ng pinaghirapan mo. Tandaan mo, hindi ka nag-iisa. Nandito kami at higit sa lahat nandiyan si Donya Isabela na naniniwala sao. Ngunit hindi natapos doon ang mga balakid.

Sa mga susunod na linggo kumalat ang mga chismis. May mga nagsasabing nakikita raw si Mario na kumukuha ng pera mula sa pitaka ni Isabela. May mga nagkakalat ng maling balita na nililigawan daw niya ang matanda upang mapasakan niya ang yaman. Sa ospital, naramdaman niyang bumalik ang mga bulungan. Kapag dumaraan siya, may mga staff na nagkikindatan at nakangisi.
Siya raw ang bagong milyonaryo in the making, bulong ng isang nurse. Siguro plano niyang pakasalan si Donya. Sagot ng isa, sabay tawa. Napayuko si Mario. Pinipilit na huwag magalit. Ngunit sa loob niya, halos mabaliw na siya sa sakit. Isang araw, muntik na siyang sumuko. Pag-uwi niya, ibinagsak niya ang katawan sa silya at nagsabi kay Lorna, “Ayoko na, mahal, sobra na.
Hindi ko na kaya ang lahat ng ito. Kahit anong gawin ko, may masasabi sila.” Lumapit si Lorna. Mahigpit na niyakap siya. “Mario, isipin mo ang mga anak natin. Isipin mo si Donya Isabela. Kung ngayon ka bibitaw, ano ang ituturo mo sa kanila na kapag mahirap ka, wala ba ng laban? Hindi, Mario. Ipakita mo na kahit hamak na janitor may paninindigan at may dignidad.
Napaiyak siya sa mga salita ng asawa at muli niyang tinipon ang lakas. Kinabukasan, dumating si Atori Ramirez sa ospital. Mario, narinig ko na ang lahat. Huwag kang mag-alala. Lalaban tayo. May ebidensya tayo. May mga saksi. Hindi nila kayang sirain ang katotohanan ngunit hindi madali ang proseso. Sa bawat hearing, harap-harapan siyang pinapahiya ng mga kamag-anak ni Isabela.
Walang hiyaka, Mario. Sigaw ng isa sa korte. Ginamit mo ang kahinaan ng kapatid namin. Isang janitor na nagpapanggap na mabuti. Tahimik lang si Mario nakatingin sa sahig. Ngunit sa tabi niya, nakaupo si Isabela sa wheelchair. Mariing hinahawakan ang kanyang kamay. Hindi siya nanlinang. Sigaw ni Isabela. Ikinagulat ng lahat.
Kung hindi dahil kay Mario, baka wala na ako ngayon. Siya lang ang tunay na nagmahal at nagmalasakit sa akin. Samantalang kayo, ang iniisip lang ay ang yaman ko. Nag-ingay ang buong korte. Ngunit sa puntong iyon, alam ni Mario na hindi siya nag-iisa. Habang tumatagal ang kaso, mas lalo siyang sinusubok ng panahon.
May mga gabi na hindi siya makatulog. Nag-aalala sa kinabukasan ng kanyang mga anak. Ngunit tuwing makikita niya ang mga ito na masigasig pa ring nag-aaral at nagdarasal para sa kanya, bumabalik ang kanyang lakas. Tatayo ako. Bulung niya sa sarili. Hindi ako pwedeng bumigay. At sa bawat araw na dumaraan, mas lalong tumitibay ang paninindigan.
Kahit paulit-ulit siyang binabato ng kasinungalingan, hindi na siya natitinag. Alam niyang sa huli katotohanan ang mananaig. At higit sa lahat, alam niyang may isang tao, si Donya Isabela na handang ipaglaban siya hanggang dulo. Ang muling pagsulpot ng mga balakid ay hindi hadlang upang siya’y tuluyang sumuko.
Sa halip, iyon ang naging apoy na nagpatibay ng kanyang loob upang patunayang hindi lahat ng laban ay para sa pera kundi para sa dignidad at katapatan ng isang pusong hindi kayang bilhin ng kahit na anong yaman. Lumipas ang ilang buwan ng pagdinog sa korte. Sa bawat araw na dumadaan, pakiramdam ni Mario ay lalong bumibigat ang kanyang balikat.
Ang akusasyon laban sa kanya ay tila walang katapusan at ang bawat pagharap sa korte ay nagiging labanan ng dignidad laban sa kasinungalingan. Ngunit sa kabila nito, nanatili siyang nakatayo hindi para sa sarili lamang kundi para sa kanyang pamilya at para kay Donya Isabela na buong-buo ang paniniwala sa kanya.
Isang umaga sa araw ng huling pagdinig, maagang nagising si Mario. Tahimik siyang nagdasal habang hawak ang kamay ni Lorna. Mahal, sana matapos na ito. Hindi ko na matiis ang bigat na dala ng kaso. Pero kung para sa katotohanan, kakayanin ko. Mario, sagot ni Lorna. Pinisil ang kanyang kamay. Huwag kang matakot. Narito kami.
At higit sa lahat, naroroon si Donya Isabela. Hindi ka nag-iisa. Pagdating nila sa korte, naroon ang mga kapatid at pamangkin ng matanda nakangiting mapanlait. wari sigurado sa kanilang panalo. Ngunit sa harap, nakaupo si Isabela sa kanyang wheelchair. Nakataas ang ulo at mariin ang kapit kay Mario. Ang kaso ay malinaw.
Panimulan ng abogado ng pamilya. Si Mario Santos ay isang janitor lamang. Ginamit niya ang kahinaan ng aming kapatid upang makalapit at mapasa kamay ang kanyang yaman. Isa itong malinaw na panlilinlang at panga-aabuso ng tiwala. Tumahimik ang lahat. Ngunit nang tumayo si Athery Ramirez, nag-iba ang ihip ng hangin. Mga mahal na hukom, nais kong ipakita ang ebidensya.
Mga CCTV recordings na nagpapakita na si Mario ay walang ginawa kundi mag-alaga. Wala ni minsang lumapit sa accounts ni Donya Isabela. Wala siyang kinuha ni isang sentimo. Ang lahat ng chismis na kumalat ay gawa-gawa lamang. Ipinakita rin ang mga testimonya ng mga nurse at doktor. Isa-isa silang tumestigo na si Mario ang dahilan kung bakit bumuti ang lagay ng pasyente.
Kung wala siya, baka wala na si Donya Isabela ngayon, sabi ng isang doktor. Ngunit ang pinakagugulat ay ng magsalita mismo si Isabela. Mahina ang kanyang boses ngunit malinaw at buo. Mga hukom, kung totoo ang sinasabi ng pamilya ko, bakit hanggang ngayon ay kasama ko pa rin si Mario? Siya ang naging anak na wala ako.
Ang pamilya ko iniwan akong nakaratay at ang iniisip lamang ay ang mana. Ngunit siya, isang janitor, nagbigay ng oras, pagmamahal at pag-asa. Walang katumbas ang ginawa niya. Siya ang dahilan. kung bakit buhay ako ngayon. Nag-ingay ang korte at tila bumaligtad ang lahat ng pananaw. Nakita ng mga huom ang katotohanan sa bawat salitang lumabas mula sa bibig ni Isabela.
Ilang linggo pa ang lumipas bago lumabas ang desisyon. Sa araw ng pagbasa ng hatol, hindi mapakali si Mario. Nanginginig ang kanyang kamay habang mahigpit na hawak ni Lorna. Sa kasong isinampa laban kay Mario Santos matapos ang maingat na pagsusuri na pagpasyahan ng korte na siya ay walang sala. Ang lahat ng paratang ay ibinasura para bang nabunutan ng tinik si Mario.
Napahagulgol siya sa tuwa at agad na yumakap kay Lorna at sa kanyang mga anak na narurondin. Samantala, napahiya ang pamilya ni Isabela. Ang kanilang mga mukha ay mapupula sa galit at kahihian. Ang ilang kakilala nila ay nagsimula ng umiwas. Ayaw madamay sa iskandalong kanilang inumpisahan.
Paglabas nila ng korte, sinalubong sila ng mga tao. May mga lumapit kay Mario, yakikipagkamay at nagsasabing, “Saludo kami sayo. Isa kang inspirasyon.” Napaluha si Mario. Hindi makapaniwala na ang dating minamaliit at tinatawag na yaya ng koma ay ngayo’y tinitingala ng marami. Mario, bulong ni Isabela habang nakasakay sa kanyang wheelchair.
Sinabi ko sao, mananalo tayo dahil ang katotohanan ay hindi kailanm matatalo ng kasinungalingan. Mula noon, mas lalo pang tumibay ang ugnayan nina Mario at Isabela. Hindi na lamang sila tagapag-alaga at pasyente. Sila’y naging tunay na pamilya sa isa’t isa. Isang pamilya na binuo hindi ng dugo kundi ng malasakit at tiwala. Sa kanilang tahanan, mas lalo ring lumigaya ang pamilya ni Mario.
Nakabalik sa panaaral ang mga anak at si Lorna ay nakakapagpatuloy sa kanyang maliit na negosyo. Naramdaman nilang bumangon na sila mula sa matinding kahirapan. Isang gabi habang magkasama sila sa hapagkainan, nagsalita si Junjun. Tay, balang araw gusto kong maging abogado. Katulad ni Attorney Ramirez, gusto kong ipagtanggol ang mga taong inaapi.
Napangiti si Mario halos maiyak sa tuwa. Anak, iyun ang pinakamasarap na marinig. Gawin mo yan at siguraduhin mong dadalhin mo ang puso mo sa bawat laban. At sa sandaling iyon, nakita niya ang mas maliwanag na hinaharap hindi lamang para sa kanyang pamilya kundi para sa lahat ng mga taong nakakita ng kanyang laban.
Si Mario ang dating janitor ay naging sagisad ng katapatan at katapangan sa gitna ng tuksoang salapi. At ang kanyang panalo sa laban ay hindi lamang tagumpay para sa kanya kundi aral para sa lipunan na ang dignidad at katotohanan ay palaging mananaig sa huli. Makalipas ang ilang buwan matapos ang panalo sa korte. Unti-unting bumalik sa normal ang tahimik na buhay ni Mario at ng kanyang pamilya.
Ngunit ang normal na iyon ay may kasamang bagong kinan. Hindi na siyaesta janitor na minamaliit sa halip. Siya ngayon ang taong tinitingala ng marami dahil sa kanyang katapatan at malasakit. Ngunit higit pa sa papuri ng lipunan, may mas malaking plano si Donya Isabela para sa kanya. Isang umaga, pinatawag siya ng matanda sa mansyon nito.
Nandoon si Atory Ramirez. Nakaupo at tila seryoso ang mukha. Habang inaakyat ni Mario ang malalaking hagdan, hindi niya maiwasang kabahan. Pagpasok niya sa sala, sinalubong siya ni Isabela na ngayon ay mas malakas na at nakakalakad na gamit ang tungkod. Mario, panimula ng matanda. Ilang buwan na ang lumipas mula ng mailigtas mo hindi lamang ang buhay ko kundi pati ang pangalan ko sa lipunan.
Alam kong sinabi ko na ito sa korte pero ngayong nasa harap kita. Gusto kong ulitin utang ko sayo ang lahat. Napayo si Mario halos hindi makatingin. Donya, hindi ko po yon ginawa para sa kapalit. Ginawa ko po iyon dahil alam kong tama. Numiti si Isabela at sumenyas kay Atar Ramirez.
Kaya nga ngayon nais kong ipasa sao ang isang bagay na hindi lamang kayamanan kundi pamana. Binuksan ng abogado ang isang folder at inilatag sa mesa ang ilang dokumento. Nanlaki ang mata ni Mario nang mabasa ang nakalagay. isang lupa sa probinsya, ilang share sa negosyo ng Monteverde Group at isang malaking halaga sa bangko.
Donya, ano po ito? Halos hindi makapagsalita si Mario. Regalo, sagot ng matanda. Regalo ng tiwala at pasasalamat. Ayokong isipin mong binibili ko ang kabutihan mo. Kaya’t binigyan kita ng pagpipilian. Pwede mong tanggihan. Pero kung tatanggapin mo, isipin mo hindi ito para sa’yo lang. Io’y para sa kinabukasan ng mga anak mo.
Nanginginig ang boses ni Mario. Hindi ko po alam kung karapatdapat ako dito. Johnny Tor lang po ako. Paano ko hahawakan ng ganito kalaking bagay? Lumapit si Isabela at hinawakan ang kanyang balikat. Mario, hindi kita tinitingnan bilang janitor. Tinitingnan kita bilang taong may pusong hindi kayang bilhin ng kahit na anong halaga.
At kung may taong karapatdapat, ikaw iyon. Muling nagsalita si Attorney Ramirez. Mario, ang lupa ay maaari mong gamitin upang magsimula ng negosyo. Ang shares sa kumpanya maliit lamang kumpara sa kabuuan, ngunit sapat para bigyan ka ng kita buwan-buwan. At ang perang nasa bangko maaari mong ilaan para sa edukasyon ng mga anak mo. Sa una, mariing tumanggi si Mario.
Donya, natatakot ako. Baka isipin ng mga tao na tama ang mga paratang nila non na ginagamit ko kayo. Ngunit mumiti si Isabela, puno ng determinasyon. Hayaan mo silang magsalita. Ang mahalaga, alam nating dalawa ang katotohanan. At balang araw, kapag nakapagtapos ang mga anak mo, kapag nakatulong ka na sa iba, wala ng makakapagduda.
Sa huli, tumango si Mario Luhaan. Kung para sa mga anak ko, tatanggapin ko po. Pero pangauho, hindi ko ito gagamitin para sa luho kundi para makatulong. At iyon ang naging simula ng panibagong yugto ng kanyang buhay. Ilang buwan ang lumipas, itinayo ni Mario ang isang maliit na tindahan sa lupaing ibinigay sa kanya.
Unti-unti itong lumago hanggang naging isang negosyo ng palay at gulay na nagbibigay ng trabaho sa mga magsasaka sa kanilang bayan. Hindi lamang pamilya niya ang natulungan kundi pati mga kapitbahay na matagal ng lubmok sa kahirapan. Kasabay nito, nagdesisyon siyang magtayo ng isang scholarship foundation para sa mga kabataang walang kakayahang makapag-aral.
Pinamalanan niya itong Isabela Mario Foundation. Bilang pagpupugay sa matandang nagtiwala sa kanya, “Tatayo ang foundation na ito,” wika ni Mario sa unang pagpupulong ng mga scholar. Hindi para magpakitang tao kundi para patunayan na ang kahirapan ay hindi hadlang sa pangarap. Kung kaya kong mangap kahit janitor lang ako. Kaya niyo rin.
Napaiyak ang ilan sa mga estudyanteng naruron. Para sa kanila, si Mario ay hindi lamang tagapagbigay ng scholarship kundi huwaran ng isang tunay na tagumpay. Sa ospital naman, tuwang-tuwa ang mga dating kasamahan ni Mario. Grabe, siya na ang tinutulungan noon. Ngayon siya na ang tumutulong. bulong ng isang nurse ngunit hindi nagbago si Mario.
Kapag bumabalik siya sa ospital para dalawin si Isabela, madalas pa rin siyang nakikitang nakikipag-usap sa mga janitor at nurse. Kumakain ng simpleng tinapay sa kantina at nakikipagkwentuhan na parang dati lang. Isang gabi habang magkasama sila ni Isabela sa veranda ng mansyon, nagtanong si Mario. Donya, minsan naiisip ko, bakit po ako? Sa dami ng tao sa paligid niyo, bakit ako ang pinili niyo? Ngumiti ang matanda.
Dahan-dahang tumingin sa bituin. Dahil sa lahat ng dumaan sa tabi ko. Ikaw lang ang hindi tumingin sa yaman ko. Ikaw lang ang tumingin sa akin bilang tao. At iyun ang pinakapayaman sa lahat. At sa mga salitang iyon, naramdaman ni Mario na ang lahat ng hirap, luha at pangungutya na kanyang pinagdaanan ay nagkaroon ng saysay.
Ang regalo ng matanda ay hindi lamang kayamanan kundi pagkakataon. Isang pagkakataong baguhin ang kapalaran hindi lamang ng kanyang pamilya. undi ng maraming taong nangangarap ding makaahon