Kumusta po kayo mga minamahal naming tagubaybay at kakwentuhan? Muli ako po ang inyong kasama sa isa na namang paglalakbay na susubok sa tibay ng ating mga puso. Sabi nila, “May mga desisyon sa buhay na kailangan nating gawin hindi dahil gusto natin kundi dahil wala na tayong ibang pagpipilian. Hanggang saan ang kayang isakripisyo ng isang anak para sa amang nagbigay buhay sa kanya? At anong halaga ng kalayaan kung ang kapalit nito ay kamatayan? Samahan ninyo kami sa kwento ni Kalinao.

Isang kwentong isinulat sa mga anino ng nakaraan at pinag-ugnay ng isang kasunduan sa dilim. Ang mga salita ng doktor ay parang malalamig na patalim na isa-isang tumutusok sa puso ni Kalinaw. I’m sorry, Mr. Agbayani. Sabi ng doktor. Ang boses nito ay walang emosyon. Sanay na sa paghahatid ng masasamang balita.

Hindi na po namin maaaring ituloy ang dialysis ng tatay ninyo kung hindi mababayaran ang balanse sa ospital. The management has given you 24 hours, 24 na oras parang umikot ang buong mundo ni Kalinao. Ang ingay ng pasilyo, ang amoy ng gamot, ang puting uniporme ng mga nurse, lahat ay naglaho. Ang tanging nakikita niya ay ang mukha ng kanyang tatay ginhawa sa loob ng kwarto.

Payat, maputla at ang bawat paghinga ay tila isang pakikibaka. Doc, parang awa niyo na po. Halos magmakaawa si Kalinaw. Ang boses niya ay basag. Kahit ano pong trabaho papasukin ko. Maglilinis ako ng buong ospital. Huwag niyo lang pong itigil ang gamutan niya. Isang buntong hininga lang ang isinagot ng doktor bago siya tinalikuran.

Naiwan si Kalinao na nakatayo sa gitna ng pasilyo. Pakiramdam niya ay mas masahol pa siya sa isang pulubi. Ang kahihiyan ay wala ng saysay. Ang tanging mahalaga ay ang buhay ng kanyang ama. Lumabas siya ng ospital. Ang isip ay blanko. Saan siya kukuha ng ganoong kalaking halaga? Ang kinikita niya sa pagiging mekaniko ay sapat lang sa kanilang pang-araw-araw.

Ang lahat ng naipon niya ay naubos na. Ang lahat ng kamag-anak na pwede niyang lapitan ay nalapitan na niya. Wala na. Sagad na. Habang naglalakad siya sa ilalim ng nagbabagang sikat ng araw, naramdaman niya ang panginginig ng luma niyang cellphone sa bulsa, isang unknown number. Sa una hindi niya pinansin ngunit sa pangalawang tawag ay sinagot niya ito.

Hello, sino to? Is this Mr. Kalinaw Agbayani? Tanong ng isang boses sa kabilang linya. Pormal, malamig at tila kalkulado ang bawat salita. Ako nga. Anong kailangan niyo? My name is Attorney De Villa. I am calling on behalf of my client don Batya de Sombra. She has an offer for you. Kumunot ang noon ni Kalinaw.

Donya Batya de la Sombra. Ang pangalan ay parang isang alamat sa kanilang probinsya. Isang matandang milyonarya na nakatira sa isang malaking hasyenda sa tuktok ng Broll. Isang lugar na kinatatakutan at iniiwasan ng lahat. Wala po akong kilalang donya. Sagot ni Kalinao. Baka nagkakamali po kayo ng tinawagan. Hindi ako nagkakamali Mr. Agbayani.

My client is aware of your current financial difficulties and the situation of your father. Ginhawa Agbayani. Natigilan si Kalinaw. Paano nila nalaman? My client is willing to settle all your debts, including your father’s hospital bills, and provide for his continued treatment indefinitely. tuloy-tuloy na sabi ng abogado.

Ang mga salita ay parang musika sa pandinig ni Kalinawo. Isang sagot sa kanyang mga dasal. Talaga po? Anong anong kapalit? Nag-aalang tanong niya. Alam niyang walang bagay na libre sa mundo. Nagkaroon ng sandaling katahimikan sa kabilang linya. She wants you to marry her. Parang bombang sumabog sa pandinig ni Kalinaw ang mga salitang iyon.

Pakasalan isang donya na sabi-sabi ay 74 na taong gulang na. Ito ba ay isang masamang biro? Nababaliw na ba kayo? My client is very serious, Mr. Agbayani. Go to Hasienda Sombrio before sunset if you are interested. If not, consider this call a mistake. At ibinaba ng abogado ang telepono. Nakatayo si Kalinaw sa gitna ng kalsada. Tulala. Ang alok ay kabaliwan.

Ngunit sa kanyang isip, muling umalingawngaw ang ultimatum ng doktor. 24 oras wala siyang pagpipilian. Ang tarangkahan ng Hasyenda Sombrio ay mas matayog at mas nakakatakot kaysa sa mga kwento. Gawa sa itim na bakal na nilumana ng panahon. Ang disenyo nito ay parang mga tinik na handang tumusok sa sinoang magtangkang pumasok.

Nang buksan ito ng isang matandang gwardya, ang tunog nito ay parang isang haling, isang lalaking payat at nakasuot ng puting uniporme ng katiwala ang sumalubong sa kanya. Ang mukha nito ay seryoso at ang mga mata ay tila sinusuri ang kanyang pagkatao. Sumunod ka sa akin, sabi nito. Ang pangalan niya raw ay Silvino.

Habang naglalakad sila sa malawak na hardin na napabayaan na. Naramdaman ni Kalinaw ang bigat ng hangin. Ang mga puno ay naglalakihan at ang mga sanga nito ay parang mga kamay na nakabaluktot. Ang mansyon sa dulo ng daan ay parang isang anino na nabuhay. Madilim kahit na katanghalian. Sa loob mas malamig at mas tahimik. Amoy ng lumang kahoy at alikabok.

Ang mga muwebles ay natatakpan ng puting tela. Parang mga kaluluwang naghihintay. Dinala siya ni Silvino sa isang malaking silid na ang tanging liwanag ay nagmumula sa siwang ng makapal na kurtina. At doon sa gitna ng dilim nakaupo sa isang wheelchair may isang anino. Donya Batya. Tanong ni Kalinaw. Ang boses ay nanginginig.

Lumapit ka. Utos ng isang boses na mahina ngunit matalas parang tunog ng nababasag na salamin. Dahan-dahang lumapit si Kalinaw. Habang papalapit, unti-unti niyang naaaninag ang pigura. Isang babaeng napakapayat. Ang buhok ay kulay abo na lahat at ang mukha ay puno ng mga kulubot. Ngunit ang mga mata nito, ang mga mata nito ay buhay na buhay sa galit at lamig.

Agbayani, sabi ng donya. Dinuduro-duro ang pangalan niya na parang isang sumpa. Alam mo na ang gusto ko. Pero bakit po ako? Isang mapait na ngiti ang gumuhit sa mga labi ng matanda dahil ang dugo mo, ang apilyo mo ay may utang sa akin. Isang utang na hindi kayang bayaran ng kahit anong halaga.

Hindi naintindihan ni Kalinaw ang sinasabi nito. Ang pamilya niya ay simple lamang. Paanong magkakautang sila sa isang taong tulad nito? Pumapayag ka ba o hindi? Tanong ng Donya walang pasensya. Nakita ni Kalinaw ang mukha ng kanyang ama sa kanyang isipan. Ang hirap na paghinga nito. Ang 24 oras, napalunok siya at dahan-dahang tumango. Po pumapayag po ako.

Isang saglit na katahimikan ang namayani. Pagkatapos, dahan-dahang iniangat ni Donya Batya ang kanyang kamay. Isang kamay na buto’t balat at kasing lamig ng yelo. Hinawakan nito ang kamay ni Kalinaw. Ang paghawak ay mahigpit, parang isang posas. Magaling. Bulong ng matanda. Ang mga mata ay nagliliyab sa dilim.

Simula ngayon, ang buhay mo ay pag-aari ko. Ang kasal ay isang malamig na transaction. Walang puting bestida, walang mga bulaklak, walang mga ngiti. Ginanap ito sa loob mismo ng sala ng mansyon kung saan ang mga muwebles na nababalutan ng puting tela ay nagsilbing mga tahimik na saksi. Ang naroon lang ay si Kalinao, si Donya Batya na nanatili sa kanyang wheelchair, ang abogadong si Devilla at si Silvino.

Isinuot ni Kalinaw ang isang lumang barong na ipinahiram sa kanya. Pakiramdam niya ay isa itong kasuotan para sa patay. Nang tanungin sila ng Huwes kung tinatanggap nila ang isa’t isa, ang Oo ni Kalinao ay halos hindi marinig. Parang isang hiningang ninakaw ng hangin. Ang ooo naman ni Donya Batsa ay matigas at malinaw.

Parang pagpukpok ng martilyo sa isang kabaong. Pagkatapos ng seremonya, agad na umalis ang huwez at ang abogado na para bang ayaw nilang magtagal sa lugar na ion. Naiwan si Kalinao, si Donya Batya at si Silvino sa nakabibing katahimikan. Silvino, utos ng donya. Ihatid mo ang asawa ko sa kanyang silid. Ang paraan ng pagbigas ng donya sa salitang asawa ay puno ng pangungutya.

Sumunod si Kalinaw kay Silvino, paakyat sa malawak na hagdan ng gawa sa narara. Ang bawat hakbang niya ay lumilikha ng alingawngaw. Ang silid na itinuro sa kanya ay malaki at marangya. May isang kama na kasing laki ng kanyang buong kwarto sa dati nilang bahay, mga antigong kasangkapan at isang bintanang tanaw ang nalalantang hardin.

Ito na ang magiging tirahan mo. Sabi ni Silvino, ang boses ay walang kabuhay-buhay. Ang lahat ng kailangan mo ay nasa loob na. Ang donya ay ayaw ng anumang istorbo. Sandali, pigil ni Kalinao. Ang tatay ko. Tumawag na ba kayo sa ospital? Tumango si Silvino. Nabayaran na ang lahat. Inilipat na rin siya sa isang private room.

Huwag kang mag-alala, Mr. Agbayani. Tumutupad sa usapan si Donya Batya. Nakahinga ng maluwag si Kalinaw. Ngunit panandalian lang. nakita niya na walang telepono sa loob ng silid. “Pwede ko bang makausap ang tatay ko kahit sa telepono lang?” Umiling si Silvino. Ang utos ng donya ay malinaw.

Bawal kang gumamit ng telepono o lumabas ng hasyenda ng walang pahintulot niya. Para na rin ito sa iyong kapakanan. Mas mabuting manatili ka na lamang dito. Naramdaman ni Kalinaw ang paglamig ng kanyang dugo. Anong ibig mong sabihin? Nakakulong ba ako dito? Isang bahagyang nangiti ang sumilay sa labi ni Silvino. Isang ngiting hindi umabot sa kanyang mga mata. Ang tawag dito ay pag-iingat.

Hindi pagkakakulong. Magpahinga ka na. at isinara niya ang pinto. Iniwan si Kalinaw sa marang bilangguan. Ang mga sumunod na araw ay isang paulit-ulit na bangungot. Gigising si Kalinaw sa isang malambot na kama ngunit ang pakiramdam niya ay para siyang natulog sa sahig na semento.

Hinahatiran siya ng pagkain ni Silvino tatlong beses sa isang araw sa isang pilak na tray. Ang mga pagkain ay masasarap ngunit para kay Kalinaw. Lahat ay walang lasa. Ang tanging kasama niya ay ang katahimikan. Ang pinakamahirap na bahagi ay ang mga hapunan. Bago dumilim, kinakatok siya ni Silvino para sabihing naghihintay na ang donya sa comidor.

Ang hapagkainan ay napakahaba, sapat para sa 20 tao. Ngunit dalawa lang sila. Si Donya Batya sa isang dulo at si Kalinao sa kabila. Kumakain sila sa katahimikan. Ang tanging maririnig ay ang tunog ng mga kubyertos na tumatama sa pinggan. Hindi tumitingin sa kanya si Donya Batya. Para bang isa lang siyang bakanteng silya.

Ngunit nararamdaman ni Kalinaw ang kanyang mga mata. Ang bigat ng kanyang presensya, ang lamig ng kanyang pagkamuhi. Isang gabi, hindi na natiis ni Kalinaw. Donya,” basag niya sa katahimikan. “Gusto ko lang pong malaman kung kung kamusta na ang tatay ko.” Itinigil ni Donya Batya ang paghiwa sa kanyang pagkain. Dahan-dahan niyang ibinaba ang kanyang tinidor at kutsilyo.

At sa unang pagkakataon, tiningnan niya si Kalinaw ng diretso sa mga mata. “Maayos siya!” sabi ng matanda. Ang boses ay kasing talim ng yelo. Nabubuhay siya dahil sa akin. Tandaan mo yan. Pagkatapos ay ipinagpatuloy niya ang pagkain na para bang walang nangyari. Naramdaman ni Kalinaw ang pag-akyat ng galit at kawalan ng magawa.

Isa siyang laruan, isang alagang hayop sa isang gintong haw. Isang hapon habang nag-iisa, sinubukan niyang libutin ang mansyon. Ang bawat pasilyo ay madilim at puno ng mga larawang nakatakip ng puting kumot. Para siyang naglalakad sa isang museo ng mga multo. Sa dulo ng isang pasilyo, nakita niya ang isang pinto na bahagyang nakabukas ang silid aklatan, pumasok siya.

Libo-libong libro ang nakahanay sa mga estante na babalutan ng alikabok. Ngunit ang nakaagaw ng kanyang pansin ay isang malaking bagay sa gitna ng silid na tatakpan ng isang maduming puting tela. Dahil sa matinding pagkabagot at kuryosidad, hinila niya ang takip. Isang portret. Ang babae sa larawan ay napakaganda. Ang kanyang mga mata ay malungkot.

Ngunit puno ng kabaitan. Mahaba ang kanyang buhok at may hawak siyang isang puting bulaklak. May kung anong pamilyar sa kanyang mukha, sa kanyang mga mata. Sa ilalim ng larawan may isang maliit na tansong plake na nakasulat. Diwata de la Sombra. Diwata. Ang ina ni Donya Batya. Ngunit ang mas ikinagulat ni Kalinao ay ang mga mata ng babae.

Kung aalisin mo ang kalungkutan, ang mga matang iyon ay parang mga mata niya. Parang mga mata ng kanyang ama. Parang mga mata ng lolo niya sa mga lumang litrato. Imposible. Biglang may narinig siyang mga yabag. Sa isang iglap, ibinalik niya ang takip sa larawan at nagtago sa likod ng isang estante. Pumasok si Silvino.

Lumingalinga na parang may hinahanap nang makita niyang walang tao. Lumapit ito sa natatakpang larawan. Inalis ni Silvino ang takip. Tinitigan niya ang larawan ni Diwata ng napakatagal. Walang emosyon ang kanyang mukha ngunit nakita ni Kalinaw ang bahagyang panginginig. ng kanyang mga kamay. Pagkatapos sa isang kilos na hindi inaasahan ni Kalinaw, marahan niyang hinaplos ang pisngi ng babae sa larawan.

Isang haplos na puno ng pagsamba, puno ng lungkot at puno ng galit. Kung hindi lang dahil sa kanila, bulong ni Silvino sa hangin ang buhos sapuno ng pait na ngayon lang naririnig ni Kalinawo. Kung hindi lang sa mga agbayani na yan. Napatigil sa paghinga si Kalinao Agbayani. Binanggit niya ang apelyido nila.

Mabilis na ibinalik ni Silvino ang takip sa larawan. Itinuwid ang kanyang uniporme at muling naging ang katiwalang walang emosyon. Lumabas ito ng silid aklatan na para bang walang nangyari. Naiwan si Kalinao sa kanyang pinagtataguan. Ang puso niya ay kumakarera. Ang kasal na ito, ang pagkakakulong sa kanya. Ang galit ni Donya Batya. Hindi ito simpleng kapretso ng isang matanda.

May mas malalim na dahilan. Isang bagay na may kinalaman sa babaeng nasa larawan at sa pamilya niya. Ang gintong hawula ay biglang naging masikip at mas nakakatakot. Hindi na lang ang kanyang kalayaan ang nakataya. Nararamdaman niyang may isang madilim na sikreto ang nakabalot sa buong mansyon. At sa unang pagkakataon mula nang tumuntong siya sa Hasyenda Sombrio, hindi napagkabagot ang nararamdaman niya kundi takot.

Para kay Donya Batya de la Sombra, ang oras ay hindi gumagalaw pasulo. Ito ay isang sirang orasan. Ang mga kamay ay palaging nakaturo sa iisang petsa, iisang oras, iisang ala-ala ng pagkakanulo. Ang kanyang silid tulugan ay isang santuaryo ng nakaraan. Ang lahat ng gamit ay nasa eksaktong lugar kung saan ito iniwan ng kanyang ama mahigit 60 taon na ang nakalipas.

Sa ibabaw ng kanyang tukador ay nakatayo ang nag-iisang larawan. Isang lalaking strikto ang mukha. May matikas na tindig si Don Alejandro de la Sombra. Bawat umaga habang sinusuklay ni Silvino ang kanyang manipis at puting buhok, tinititigan niya ang larawang yon. Ama bulong niya sa sarili. Isang ritwal na ginagawa niya araw-araw.

Malapit na malapit ng mabayaran ang lahat. Ang mundo sa labas ng bintana niya. Ang mga puno, ang langit, ang araw ay wala ng kulay para sa kanya. Ang tanging nakikita niya ay ang mga anino ng kahapon. Ang ala-ala ng kanyang ama, umuuwing wasak ang puri at pagkatao. Ang mga bulung-bulungan ng mga tao sa bayan.

Ang kahihiyang idinulot ng isang pangalan, Agbayani. Ang kwento ay isinalaysay sa kanya ni Silvino noong bata pa siya at inulit-ulit hanggang sa ito’y naging kasing totoo ng kanyang sariling paghinga. Ang lolo ng binatang mekaniko, isang hamak na hardinero ay isang ahas, isang demonyong nagbalatkayong tupa. ninakaw nito hindi lang ang pera ng kanyang ama kundi pati na rin ang isang bagay na mas mahalaga ang tiwala.

Pinaratangan nito ang Don na siya ang nagnakaw. Isang kasinungalingang sumira sa pangalan ng mga dilombra at nagtulak sa kanyang ama sa maagang kamatayan dahil sa kahihiyan. At si diwata ang kanyang ina. Namatay ito sa panganganak sa kanya. dala-dala ang lungkot at pighati. Hindi na niya ito nakilala ngunit para sa kanya ang mga agbayani rin ang pumatay dito.

Kaya’t nang dumating ang balita na ang huling lalaking tagapagmana ng mga Agbayani ay naghihikahos at nangangailangan ng pera. Naramdaman ni Donya Batsa ang isang bagay na matagal na niyang hindi naramdaman. Kagalakan. Isang madilim at baluktot na kagalakan. Ang pagkakaroon ni Kalinaw sa mansyon ay parang lason at bawat araw nasisiyahan siyang ipatikim ito sa binata.

Mula sa kanyang bintana sa itaas, pinapanood niya si Kalinao. Nakikita niya itong naglalakad sa pasilyo. Nakikita niya itong nakaupo sa hapagkainan. isang pigurang malungkot at nalilito. Bawat paghinga nito sa loob ng kanyang pamamahay ay isang insulto sa ala-ala ng kanyang ama. Ngunit ito rin ay isang tagumpay. Silvino, tawag niya isang hapon.

Ang boses ay mahina ngunit puno ng aoridad. Ano po iyon, Donya? Sagot ng matapat na katiwala na laging nasa sa tabi niya. Ang Hardin sa kanluran. Matagal na itong hindi nalilinis. Masukal na puro onya, puno ng matitinik na damo. Alam ko, sabi ni Donya Batya, isang malamig na ngiti ang gumuhit sa kanyang mga labi.

Ipalinis mo ito sa kanya gamit ang kanyang mga kamay. Walang guantes. Hindi nagtanong si Silvino. Tumango lang ito at umalis para sundin ang utos. Pinanood ni Donya Batya mula sa kanyang bintana habang si Kalinao sa ilalim ng nakakapasong sikat ng araw ay isa-isang binubunot ang mga damo sa napabayaang hardin.

Nakikita niya ang pagod sa mukha nito, ang mga gasgas sa braso nito, ang pawis na tumatagaktak sa kanyang noo. Para sa iba, ito ay isang kalupitan. Para sa kanya ito ay hustisya. Ang bawat halamang binubunot ni Kalinao ay parang isang kasalanan ng kanyang pamilya na inaalis. Ang bawat patak ng pawis niya ay parang isang maliit na kabayaran sa ilog ng luha na idinulot ng mga ninuno niya.

Ngunit habang pinapanood niya ang binata, may isang bagay siyang napansin na bahagyang gumambala sa kanya. Ang tindig nito, ang hugis ng kanyang mukha habang nakatungo. May isang bagay na pamilyar, isang bagay na matagal na niyang kinalimutan, isang bagay na nagpapaalala sa kanya. Marahas niyang iwinaksi ang isiping iyon.

Imposible isang ilusyon lang na dulot ng kanyang galit. Isang agbayani. Bulong niya sa salamin ng bintana. Ang hininga niya ay lumilikha ng hamog. dugo ngdor, walang pinagkaiba at habang papalubog ang araw, naghahagis ng mahahahabang anino sa hardin, tinitigan ni Donya Batya si Kalinao na parang isang diyos na nagpaparusa sa isang mortal.

Ang puso niyang matagal ng naging bato ay hindi nakaramdam ng awa. “Bawat patak ng pawis mo, Agbayani.” Sabi niya sa katahimikan ng kanyang silid. Ang boses ay puno ng matamis na paghihiganti ay isang maliit na kabayaran sa mga ilog ng luha na idinulot ng pamilya mo. At sa kauna-unahang pagkakataon sa loob ng maraming taon, naramdaman ni Donya Batsa ang isang anino ng kapayapaan.

Ang kapayapaan ng isang pusong malapit ng makaganti. Ang utos ni Donya Bacha ay malinaw. Linisin ang buong silid aklatan mula sa pinakamataas na estante hanggang sa sahig. Walang pwedeng manatiling maalikabok. Isa na namang parusa alam ni Kalinaw. Ngunit sa pagkakataong ito, may kaakibat itong kuryosidad. Ang silid kung saan niya nakita ang larawan ni Diwata.

Ang silid kung saan niya narinig. Ang bulong ni Silvino. Nagsimula siya sa pag-aalis ng mga agiw sa kisame. Ang bawat paggalaw niya ay nagliliparan ng alikabok na parang mga multo ng nakaraan. Pagod at pawis. Sandali siya ng umupo sa isang lumang silya upang magpahinga. Napasandal siya ng malakas at ang isa sa mga paa ng silya ay biglang lumubog sa sahig na kahoy. Clug.

Isang mahinang tunog. Napatayo si Kalinaw at sinuri ang sahig. Ang isang tabla ng kahoy ay bahagyang nakaangat. Ginamit niya ang kanyang mga daliri para sungkitin ito. Mabigat. Ngunit dahan-dahan itong umangat. Nagbubunyag ng isang maliit at madilim na espasyo sa ilalim. Isang taguan. Nilibot niya ang kanyang tingin. Tiningnan niya kung may nakabantay sa labas.

Nang makasigurong walang tao, mabilis niyang ipinasok ang kanyang kamay sa butas. Malamig at maaligasgas. May nakapa siyang isang bagay na parang kahon. Hinila niya ito palabas. Hindi ito kahon. Isa itong libro o mas tamang sabihing isang talawan. Ang takip nito ay gawa sa kupas na kulay ubeng katad ang mga gilid ng pahina ay naninilaw na.

Walang pangalan, walang titulo. Maingat niya itong binuksan. Ang sulat kamay sa loob ay pino at pambabae. Ika ng Hunyo. Muli na namang ikinulong ni Ama ang aking mga pangarap sa loob ng apat na sulok ng hasiyendang ito. Sabi niya, “Ang isang del Sombra ay hindi dapat nakikihalubilo sa mga hamak na tagabayan. Ang isang dilasombra ay dapat manatiling dalisay ngunit ano ang sayssay ng kadalisayan kung ito’y katumbas ng kalungkutan.

Naramdaman ni Kalinao ang pagbilis ng tibok ng kanyang puso. Ito. Ito ang talaarawan ni Diwata. Ipinagpatuloy niya ang pagbabasa. Bawat salita ay nagpipinta ng isang larawan na malayong-malayo sa inaasahan niya. Ang Don Alejandro na inilarawan sa talawan ay hindi isang biktimang ama kundi isang malupit na tirano.

Isang lalaking kontrolado ang bawat galaw ng kanyang anak mula sa kanyang pananamit hanggang sa kanyang mga iniisip. Ipinagbawal niyang muli akong pumunta sa hardin. Natatakot daw siyang marumihan ng aking mga kamay. Ang hindi niya alam, ang hardinang tanging lugar kung saan ako nakakahinga. Ang hardinang tanging lugar kung saan nakikita ko siya. Siya sinong siya.

Gabi na nang matapos si Kalinaw sa kanyang gawain. Ngunit hindi niya ibinalik ang talaarawan sa pinagtataguan nito. Itinago niya ito sa ilalim ng kanyang damit. Ang luma at malamig na katadikit sa kanyang balat. Pakiramdam niya ay nagtatago siya ng isang napakahalagang sikreto. Kinagabihan, sa ilalim ng liwanag ng buwan na tumatagos sa kaniyang bintana, ipinagpatuloy niya ang pagbabasa.

Ang bawat pahina ay isang hakbang palayo sa kasinungalingang ipinunla ni Donya Batsa. Ang pag-ibig ay hindi ko natagpuan sa karangyaan ng hasyenda. basa ni Kalinao sa isang linya na halos mabura na kundi sa kabila ng bakod sa mga kamay ng isang simpleng tao napahinto siya ang mga salitang yon parang kidlat na gumuhit sa kanyang isipan isang simpleng tao isang hardinero ang kanyang lolo.

Biglang bumukas ang pinto ng kanyang silid sa isang iglap. Isinara ni Kalinaw ang talawan at itinago ito sa ilalim ng kanyang unan. Pumasok si Silvino dala ang kanyang hapunan. Tumingin ito sa paligid. Ang mga mata ay nanliliit na para bang may naamoy siyang kakaiba. Tapos ka na ba sa silid aklatan? Tanong ni Silvino. Oo. Sagot ni Kalinaw.

pinipilit na pakalmahin ang kanyang boses. Malinis na lahat. Tinitigan siya ni Silvino ng ilang segundo. Isang titig na matagal at mapanuri. Pakiramdam ni Kalinaw ay nababasa nito ang kanyang iniisip. Nakikita nito ang talaarawang nakatago sa ilalim ng unan. Pagkatapos ay tumango lang ito. Maghapunan ka na.

Ayaw ng donya na may nagugutom sa pamamahay niya at lumabas na ito ng silid. Isinarang muli ang pinto. Nakahinga ng maluwag si Kalinaw. Inilabas niya ang talawan. Ang puso niya ay dumadagundong pa rin. Alam niya sa puntong yon na ang librong hawak niya ay hindi lang isang koleksyon ng mga lumang ala-ala.

Ito ay isang sandata, isang susi. Ang tanging tanong ay anong pinto ang kaya nitong buksan at anong mga halimaw ang nag-aabang sa likod nito? Nanginginig ang mga kamay. Binuklat niya ang susunod na pahina. “May pangalan ang aking kaligayahan.” Nakasulat doon. At ang pangalan niya ay ngunit ang kasunod na salita ay nabura ng isang malaking patak ng tuyong luha o marahil ay isang patak ng tinta na ginawang isang itim na mantsa ang pinakamahalagang pangalan sa buong kwento.

Kahit na nabura ang pangalan, hindi nawalan ng pag-asa si Kalinawo. Ipinagpatuloy niya ang pagbabasa bawat gabi palihim na parang isang magnanakaw sa sarili niyang kulungan. Ang bawat pahina ay lalong nagpapatibay sa kanyang hinala. Inilarawan ni Diwata ang mga lihim nilang pagkikita sa hardin. Kung paano siya tinuturuan ng lalaki na pangalagaan ang mga rosas.

kung paano nito hinahawakan ang kanyang mga kamay magaspang dahil sa pagbubungkal ng lupa. Ngunit ang haplos ay puno ng pag-iingat at pagmamahal. Inilarawan niya ang mga mata nitong sinsero, ang mga ngiti nitong simple, mga katangi ang malayong-malayo sa isang manloloko at magnanakaw. Ibinigay niya sa akin ang isang buto ng punong akesya. Sulat ni Diwata.

Itanim daw namin ito sa lugar kung saan walang makakakita. Isang simbolo raw ng pag-ibig naming lumalago sa lihim. Sinabi ko sa kanya, “Balang araw lalaki ito at mamumulaklak. At sa panahong iyon, malaya na rin kami.” Isang punong akesya. Naalala ni Kalinaw ang isang malaking puno ng akesya sa pinakasulok ng hardin sa kanluran.

Ang mismong hardin na ipinalinis sa kanya. Ito ay matanda na at nakatayo ng mag-isa. Kinabukasan, gumawa siya ng paraan. Nagkunwari siyang may naiwang gamit sa hardin para lang makabalik doon. Nilapitan niya ang matandang puno. Sa ilalim nito, ang lupa ay kakaiba. Tila may nakabaon doon noon pa ngunit wala siyang nakita.

Ano man ang itinago roon ay matagal ng nawala. Ang talawan ay naglalaman din ng mga pahiwatig tungkol sa isa pang tao. Nararamdaman ko ang mga mata ni Silvino. Sulat ni Diwata. Ang pagkakasulat ay tila nanginginig. Ang batang katiwala na kinuha ni Ama. Palagi siyang nakatingin. Hindi isang tingin ang paggalang kundi isang tingin ng pag-aangkin.

Natatakot ako sa kanya. Silvino. Mula noon, mas naging mapagmatyag si Kalinawo. Pinanood niya ang bawat kilos ng katiwala. Napansin niya kung paano ito tumingin kay Donya Batya. Isang tingin na tila pinaghalong pag-aalaga at kontrol. Napansin niya kung paano nito binabanggit ang pangalan ng yumong Don Alejandro.

Palaging may kasamang papuri ngunit ang mga mata ay walang kabuhay-buhay. Isang araw habang nag-aayos ng mga gamit sa isang lumang cabinet, sinadya ni Kalinaw na kausapin si Silvino. Mang Silvino, sabi niya, “Napakaganda pala ng hardin dito dati, ano? Sayang at napabayaan na.” Nakita niya ang bahagyang paninigas ng panga ni Silvino.

May mga bagay na mas magandang kalimutan na lang. May mga paborito raw na bulaklak si Donya Diwata. Tama po ba? Patuloy ni Kalinaw. Sinusubukan ang kanyang swerte. Rosa siguro. Isang malamig na titig ang ipinukol sa kanya ni Silvino. Saan mo narinig yan? Nabanggit lang po ng isa sa mga hardinero noon na nakasalubong ko sa bayan. Pagsisinungaling ni Kalinao.

Ang paboritong bulaklak ni Donya Diwata ay sampagita. Walang iba. Marieng sabi ni Silvino, “Huwag kang magkalat ng maling impormasyon. Ituloy mo na ang trabaho mo. Umalis si Silvino ngunit naiwan kay Kalinaw ang isang piraso ng palaisipan. Sampagita. Pero ang buong talaarawan ay puno ng mga drawing ng rosas.

Ang mga pinatuyong bulaklak na nakasingit sa mga pahina nito ay mga talulot ng Rosas. Nagsisinungaling si Silvino. Ngunit bakit? Gabi-gabi, binabalik-balikan ni Kalinaw ang talawan. Ang mga pahina ay halos kabisado na niya. Isang gabi, may napansin siyang kakaiba. Ang huling pahina ng Talaarawan ay tila mas makapal kaysa sa iba.

Sinubukan niyang silipin ito sa liwanag. Mukhang dalawang pahin na itong maingat na pinagdikit. Gamit ang kanyang kuko, dahan-dahan niyang sinubukang paghiwalayin ang mga ito at nagtagumpay siya sa pagitan ng dalawang pahina. May isang bagay na nakatago, isang maliit, luma at naninilaw na larawan. Nanginginig ang mga kamay na kinuha niya ito.

Ang larawan ay kupas na ngunit malinaw pa rin. Nakatayo si Diwata sa ilalim ng isang puno. Ang mukha ay nagliliwanag sa isang ngongiti na hindi kailan man nakita ni Kalinao sa portret sa Silid Aklatan. Isa ngang mangiting totoo at masaya. At sa likod niya, bahagyang natatakpan ng anino ng puno ay nakatayo si Silvino. Isang batang-batang Silvino. Hindi ito nakangiti.

Nakatitig ito kay Diwata. At ang titig na yon kinilabutan si Kalinao. Ito ay isang titig ng matinding pagnanasa. Isang titig na puno ng obsesyon. Isang titig na handang pumatay para makuha ang gusto nito. Naunawaan ni Kalinaw ang lahat. Ang lihi ay hindi lang tungkol sa pag-iibigan ng kanyang lolo at ni Diwata. May ikatlong tao sa kwento.

Isang anino na nanonood mula sa dilim at ang aninong yon ay hindi umalis. Naririto pa rin ito. Naglalakad sa mga pasilyo ng mansyon at nagbabantay sa bawat kilos niya. Ang takot na naramdaman ni Kalinao ay napalitan ng isang nag-aalab na determinasyon. Hindi na siya pwedeng manahimik. Ang katotohanang hawak niya ay hindi lang para sa kanya kundi para na rin sa kanyang lolo na namatay na may dungis sa pangalan.

At para kay Diwata na ikinulong sa isang kwentong hindi kanya. Hindi na siya naghintay. Dala ang talaarawan at ang maliit na larawan. Nagmamadali niyang tinungo ang silid ni Donya Bata. Hindi na siya kumatok. Itinulak niya ang pinto. Naabutan niya ang donya na nakaupo sa kanyang wheelchair malapit sa bintana. Nakatanaw sa kadiliman sa labas.

Nagulat ito sa biglaang pagpasok ni Kalinawo. Anong kabastusan ito? Sigaw ng matanda, ang boses ay nanginginig sa galit. Sino ang nagbigay sao ng karapatang pumasok dito? Kailangan ninyong malaman ang totoo. Sabi ni Kalinaw. Ang boses niya ay matatag kahit na ang puso niya ay kumakabog ng malakas. Inilapag niya ang talawan sa maliit na mesa sa harap ng Donya.

Tiningnan ni Donya Bacha ang lumang libro na parang isang basahan. Ano yan? Ang talawan ng inyong ina si Diwata. Nagbago ang ekspresyon ng donya mula sa galit. naging pagtataka at pagkatapos ay panunuya. At saan mo naman ninakaw yan agbayani? Isang katangian na nasa dugo niyo na talaga. Hindi ko ito ninakaw. Natagpuan ko ito. Giit ni Calinao.

At ang nakasulat dito, iba sa mga kwentong alam ninyo. Iba sa mga kasinungalingang ipinaniwala sa inyo. Binuklat ni Kalinaw ang talawan at sinimulang basahin ng malakas ang mga sinulat ni Diwata. Ang tungkol sa kalupitan ng kanyang ama, ang tungkol sa lihim niyang pag-ibig sa isang hardinero, ang tungkol sa kanyang kaligayahan.

Sa bawat salita, lalong tumitigas ang mukha ni Donya Batya. Ang mga ugat sa kanyang leeg ay nagsisilitawan. Tigil! Sigaw niya kaso nungalingan. Gawa-gawa mo lang lahat yan para linisin ang pangalan ng pamilya mo. Hindi ito kasinungalingan.” sigaw pabalik ni Kalinao. Ipinakita niya ang larawan. Tingnan ninyo ito.

Tingnan ninyo kung paano tumingin si Silvino sa nanay ninyo. Hindi ba kayo nagtataka? Siya ang laging nasa tabi ninyo. Siya ang nagkwento sa inyo ng lahat. Paano kung Paano kung nagsinungaling siya? Tinitigan ni Donya Batsa ang larawan. Sandaling natigilan ang kanyang mundo. Nakita niya ang obsesyon sa mga mata ng batang Silvino.

Isang imaheng hindi niya pa nakikita kailan man. Ngunit ang pagkamuhi na itinanim sa kanyang puso sa loob ng anim taon ay mas malakas, mas madaling paniwalaan ang galit kaysa sa katotohanan. Isa kang demonyo. Nanginginig na sabi ng Donya. Itinuturo si Kalinaw. Pumunta ka rito para sirain ang natitirang kapayapaan sa akin. Sa sobrang galit, hinablot niya ang talawan at sinubukang punitin.

Ngunit mahina na ang kanyang mga kamay. Isang bahagi lang ng pahina ang napunit niya bago ito nahulog sa sahig. Silvino, Silvino. Umalingawngaw ang kanyang sigaw sa buong mansyon. Agad na pumasok ang katiwala, ang mukha ay nag-aalala. Ngunit nang makita niya ang talawan sa sahig at ang larawan sa kamay ni Kalinaw, isang malamig na kislap ang dumaan sa kanyang mga mata.

Donya, anong ginagawa ng lalaking ito rito? Ang walang hiyang yan, sabi ng donya. Halos hindi na makahinga. Gumagawa siya ng mga kwento. Sinisira niya ang ala-ala ng aking ama. Ikulong mo siya. Ikulong mo siya sa lumang bodega. Ayokong makita ang pagmumukha niya. Walang tanong-tanong na lumapit si Silvino kay Kalinaw.

Ang kanyang pagkilos ay mabilis at walang awa. Hinawakan niya ng mahigpit ang braso ni Kalinawo. Bitiwan mo ako. Palag ni Kalinaw. Donya, mag-isip kayo. Huwag kayong magpabulag sa galit. Ngunit hindi na nakinig ang donya. Tumalikod ito humarap sa bintana at tinakpan ang kanyang mga tainga. Kinaladkad ni Silvino si Kalinaw palabas ng silid pababa sa hagdan at patungo sa likod bahay kung saan naroon ang isang maliit at madilim na bodega.

Ang amoy sa loob ay pinaghalong alikabok, anay at nabubulok na kahoy. Itinulak siya ni Silvino papasok. Bumagsak si Kalinaw sa maruming sahig. Bago isara ni Silvino ang pinto, yumuko ito. Sa dilim, ang kanyang mukha ay parang isang maskara. Sinabi ko na sa’yo, bulong ni Silvino. Ang boses ay puno ng pagbabanta. May mga lihim na dapat manatiling nakabaon.

Ngayon sisiguraduhin kong ikaw mismo ang magbabaon sa sarili mo sa limot. Vlog. Ang tunog ng mabigat na pinto na isinara. Ang tunog ng trangka na ibinaba at pagkatapos kadiliman. Naiwan si Kalinaw sa loob. Ang tanging kasama ay ang sarili niyang mabilis na paghinga. Ang kanyang sigaw para sa katotohanan ay sinagot ng katahimikan at ng isang pader na hindi niya kayang wasakin.

Napasuntok siya sa sahig sa sobrang sama ng loob. Lahat ng pag-asa ay nawala. Sa pagkakataong ito, pakiramdam niya, ito na talaga ang katapusan. Ngunit sa gitna ng kadiliman at katahimikan ng hating gabi, may narinig siyang isang tunog. Ang tunog ng kalansing ng susi. Dahan-dahang bumubukas ang pinto.

Pumasok ang isang anino, may dalang lampara. Ang liwanag nito ay nagpinta ng isang nakakatakot na imahe sa pader. Si Silvino. At sa kanyang mukha wala ng bakas ng pagiging isang magalang na katiwala. Ang naroon na lang ay ang purong kasamaan. Tama ang hinala mo, Kalinawo. Sabi ni Silvino. Ang tinig ay malambot ngunit nakamamatay.

Ang liwanag mula sa lampara ay nagpapatingkad sa kanyang mga mata. na parang mga butil ng uling. Lahat ng kwento ay totoo. Ang nanay mo. Si Diwata inibig niya ang inyong lolo. Kaya ko siya kinamuhian. Kaya ko kayo kinamumuhian. Nagulat si Kalinaw sa tuwirang pag-amin ni Silvino. Hindi na ito nagkukunwari. Ginawa mo ang lahat. Bulong ni Kalinaw.

Ikaw ang nagpabayad sa amin. Ikaw ang nag-imbento ng kasinungalingan laban sa mga agbayani. Hindi ba? Ako ang nagtatag ng kapayapaan dito. Marieng sagot ni Silvino. Sinasamba ko si Diwata ngunit hindi ko matanggap na ibibigay niya ang sarili niya sa isang hamak na hardinero, sa isang agbayani. Kaya’t kinailangan kong magsikap.

Kinailangan kong sirain ang lahat. Kinailangan kong protektahan si Batya mula sa katotohanan na hindi niya nais malaman. Pero bakit ngayon? Bakit mo ako binuhay para lang patayin ulit? Kailangan ko ng isang agbayani para makita ni Batya araw-araw ang kanyang paghihiganti. Ikaw ang kanyang aliw, ang kanyang lunas.

Ngunit ngayon nakita mo ang talaarawan. Ginawa mo ang sarili mo na isang panganib. Inihakbang ni Silvino ang kanyang mga paa. Mabilis na gumalaw si Kalinawo. Tiningnan niya ang madilim na sulok ng bodega kung saan nakatumpok ang mga lumang kasangkapan. Hindi ako mamamatay nang hindi mo binabayaran ang ginawa mo. Sigaw ni Kalinao.

Sinunggaban ni Silvino si Kalinao. Isang maikling pagpupumiglas ang naganap sa gitna ng madilim na bodega. Kahit matanda na si Silvino, may kakaibang lakas ang kanyang galit at obsession, ngunit mas bata at mas maliksi si Kalinaw. Nagawa niyang sipain ang lampara mula sa kamay ni Silvino. Clug! Nagbasag ang salamin. [Musika] Namatay ang ilaw.

Sa kumpletong dilim, nagpanic si Silvino. Iyun ang pagkakataon ni Kalinaw. Mabilis siyang umigtad at kumaripas ng takbo. Narinig niya ang sigaw ni Silvino sa likuran niya. Puno ng galit at panghihinayang. Kalinaw! Huwag kang tatakas. Tumakbo si Kalinaw sa gitna ng likurang bahagi ng mansyon. Alam niyang hindi siya pwedeng tumakas lang.

Ang talaarawan ay hindi sapat. Ang larawan ay hindi sapat. Kailangan niya ang huling piraso ng ebidensya. Ang huling lihim na itinatago ni Diwata. Nagtago kami ng lahat sa ilalim ng pinakamalaking anino kung saan naghihintay ang mga salitang hindi kayang bigkasin. Ang punong akesya sa hardin sa kanluran. Sa loob ng ilang minuto, tumatakbo siya sa madilim na hardin.

Ang tinik ng mga damo ay tumatama sa kanyang balat ngunit hindi niya ito pinansin. Sa wakas, narating niya ang malaking puno. Ang anino nito ay parang isang higanteng nagbabantay sa mga nakabaon na sikreto. Nilibot niya ang kanyang paningin. Kung may tinago rito si Diwata, hindi ito magiging malalim. Napaalala siya sa isang detalye.

Ang kanyang lolo ay isang hardinero. Siguradong alam niya ang mga lihim na tagan, hinawakan ni Kalinaw ang malalaking ugat ng puno. Sa pagitan ng dalawang ugat na lumabas sa lupa, may bahagyang bukas na lupa. Hindi siya nag-aksaya ng oras. Gamit ang kanyang mga kamay, naghukay siya. Ang kaba ay halos pumatay na sa kanya.

Narinig niya ang mga yabag ni Silvino na papalapit na. Nasaan ka kalinaw? Huwag kang magkakamali. Hindi ka makakatakas. Klang. Naramdaman ni Kalinaw ang isang bagay na matigas. Isang maliit na kahon na gawa sa tanso. Halos nabubulok na sa ilalim ng lupa. Mabilis niya itong hinila. Nang buksan niya ang kahon, halos magdilim ang kanyang paningin.

Sa loob ay may mga lumang sulat nakatali ng laso. Ngunit ang huling papel na nakita niya ang nagpatigil sa kanyang paghinga. Hindi ito sulat ni Diwata. Ito ay isang personal na sulat kamay mula kay Silvino. Isang draft ng isang lumang liham tila isang pagsasanay para sa isang pormal na dokumento. Binasa ni Kalinaw ang mga salita sa dilim.

Sa ilalim ng liwanag ng buwan, ako, si Silvino ay sumasaksi na nakita ko mismo si blotched name, probably Don Alejandro na nagbigay ng pera kay Agbayani, lolo ni Kalinao, kapalit ng blotched word at nagtangkang itago ang transaksyon. Dapat siyang parusahan. Ngunit sa gilid ng sulat may mga maliliit na footnote na isinulat ni Silvino sa ibang pagkakataon tila habang nag-e-ensayo.

Ang totoo blotched ginawa ko ito para sao mahal na diwata hindi sila pwedeng magsama. Ang agbayani ay dapat masira. At sa ilalim nito, ang mas malinaw na katotohanan isinulat sa isang masayang galit na pagsulat. Itinago ni Don Alejandro ang mga aklat para hindi malaman na ginamit niya ang pera sa blotched.

Hindi ang hardinero ang salarin ngunit ang kasinungalingan ay mas madaling paniwalaan. Hindi ba? Ang buong katotohanan ay naroon. Si Silvino ang nag-imbento ng kasinungalingan. Siya ang naglikha ng ebidensya laban sa Ama ni Donya Batya upang makita ni Diwata ang pagkasira ng pamilya nito na naniniwalang magtutulak ito kay Diwata sa kanyang mga bisig.

Nang mabigo ito, iniba niya ang kwento at itinuro ang lolo ni Kalinao. Narinig ni Kalinaw ang pagbagsak ng paa ni Silvino na parang isang halimaw na papalapit. Ang liwanag ng isang flashlight ay sumilaw sa kalayuan. Hindi na nag-aksaya ng oras si Kalinaw. Itinago niya ang mga sulat sa loob ng kanyang jacket at tumakbo pabalik sa mansyon.

Nang makita siya ni Silvino, sumigaw ito. Magnanakaw. Hinuhukay niya ang mga kayamanan ng pamilya Donya. Tumigil si Kalinaw sa mismong hagdanan ng mansyon. Tumingin siya sa itaas. Nandoon si Donya Batya. Si Silvino ang umalalay sa kanya. Ang mukha ay pawis. Ngunit ngunit nagtatagumpay ang donya ay nakatingin sa kanya na puno ng galit at pagdududa alam ni Kalinaw na oras na wala ng pagtakas kailangan niyang harapin ang dalawa at ilatag ang lahat ng ebidensya sa harap ng sikat ng buwan si Donya Batya de la Sombra ay naniniwala na ang kanyang mundo ay gawa

sa matigas na bato. taon ng galit ang semento at ang bawat pahayag ng pagkamuhi ay ang kanyang proteksyon. Ngayon, nakatayo siya sa balkonahe. Nakatingin sa binata na tumatakas sa hardin. Ang bawat ugat sa kanyang katawan ay nanginginig sa matinding galit. “Patayin mo siya, Silvino.” bulong niya. Ang boses ay manipis ngunit puno ng pagkaapura.

Huwag mong hayaang makatakas ang trador na yan. Huwag po kayong mag-alala, Donya. Sabi ni Silvino. Ang kamay ay mahigpit na nakahawak sa braso niya. Wala siyang matatakasan. Ngunit sa halip na tumakbo, huminto si Kalinaw sa tapat mismo ng mansyon. Nag-angat ito ng tingin. Kahit sa malayo, nakita ni Donya Batsa ang isang apoy sa mga mata nito.

Hindi apoy ng takot. kundi apoy ng pananagutan. Donya, sigaw ni Kalinaw. Makinig po kayo sa akin. Ang mga lihim na yan ay hindi kayamanan. Sila ay katotohanan. Wala akong kailangan marinig mula sa isang magnanakaw. Sigaw ng donya. Ngunit nagpatuloy si Kalinaw. Ipinakita niya ang mga naninilaw na sulat. Heto ang katibayan.

Ang tunay na ahas ay laging nasa tabi ninyo. Sigaw ni Kalinao. Naramdaman ni Donya Batya ang paghigpit ng hawak ni Silvino sa kanyang braso. Nagsisinungangaling iyan, Donya. Gusto niya lang tayong paghiwalayin. Hindi pinansin ni Kalinaw ang katiwala. Sinimulan niyang basahin ng malakas ang bahagi ng liham ni Silvino ang mga salitang naglalarawan kung paano siniraan ni Silvino ang Don Alejandro at kung paano niya sinubukang ipasa ang kasalanan sa mga agbayani.

Sa bawat salitang lumalabas sa bibig ni Kalinaw, naramdaman ni Donya Batsa ang pag-init ng kanyang ulo. Hindi dahil sa galit kundi dahil sa pag-aalinlangan ang mga detalye. Masyadong detalyado ang mga ito. Ang mga bagay na hindi dapat alam ni Kalinaw ay lumalabas. Tigilan mo yan. Hiyaw ni Silvino mabilis na lumapit kay Kalinawo.

Ngunit sa pagkakataong ito, gumawa ng isang bagay na hindi inaasahan si Donya Batya. Silvino tig. Tigil. Ang boses niya ay malakas at may autoridad na matagal ng hindi niya nagagamit. Napatigil si Silvino. Namumutla. Tiningnan ang kanyang donya na may matinding pagtataka at takot. Gusto kong marinig ang lahat. Ngayon basahin mo.

Kalinaw. Utos ng donya. Ibinaba ni Kalinaw ang tingin sa huling bahagi ng sulat. Ang sulat kamay ni Silvino na nagkumpirma ng kanyang motibo. Ang totoo, blutched. Ginawa ko ito para sa’yo, mahal na diwata. Hindi sila pwedeng magsama. Ang agbayani ay dapat masira. Pagkatapos ay tiningnan niya si Silvino. Donya, si Silvino ang may gusto sa inyong ina.

Nang umibig ang inyong ina, sa aking lolo, siya ang nag-imbento ng lahat ng ito. Ang buong buhay ninyo, ang buong galit ninyo ay nakatayo sa kasinungalingan niya. Lumingon si Donya Bacha kay Silvino. Ang kanyang mga mata na puno ng yelo at galit kanina ay ngayon ay nababalutan ng isang nakakatakot na kalmado. Sabihin mo sa akin, Silvino.

Sabi ng Donya, ang kanyang boses ay nanginginig sa lalamunan. Tingnan mo ako. Sabihin mo sa akin na nagsisinungaling siya. Ang mukha ni Silvino ay naguguluhan. Parang isang salamin na unti-unting nagbabasag. Hindi siya makatingin ng diretso sa mata ng Donya. Donya, nagawa ko lang po iyon para sa inyo para protektahan kayo.

Ang lolo ninyo hindi siya karapat-dapat kay diwata. Ginawa ko lang yon para sa Hindi na natapos ni Silvino ang kanyang pangungusap sa isang kisap mata. Ang lakas na matagal ng naghihintay. na pumutok ay sumambulat. Hindi para sa akin, sigaw ni Donya Batya. Para sa sarili mo. Ginamit mo ang aking buhay.

Ginamit mo ang aking pagkamuhi. Ginamit mo ang aking ama at ang aking ina para lang mapaglaruan ang kapalaran ko. Sa isang iglap, tiningnan ni Silvino ang donya at nakita niya ang purong pagkasira. Ang mga mata ng matanda ay hindi na nagtataka o nagduda. Ito ay ang mga mata ng isang taong nakita ang buong buhay niya na ginamit bilang sandata ng isang baliw na pag-ibig.

Hindi totoo yan. Hiyaw ni Silvino. At sa pagkapranning, sinubukan niyang hablutin ang mga sulat kay Kalinawo. Ngunit huli na. Bakit? Tanong ni Donya Batya. Ang kanyang boses ay bumalik sa isang mahinang bulong. Isang katanungan na nagdala ng bigat ng anim na taon ng pighati. Bakit Vondino? Bakit Silvino? Bakit mo ginawa ito sa akin? Walang sagot. Bumagsak ang mundo.

Ang mga pader na gawa sa galit ay biglang gumuho sa paligid niya. Ang donya, ang babaeng tinawag na batya dahil sa katigasan ng kanyang puso ay unti-unting lumambot. Ang kanyang mukha ay nawalan ng kulay. Ang kanyang katawan ay nanginginig. Ang lahat ng kanyang pagkakakilanlan, ang kanyang puot, ang kanyang paghihiganti, ang kanyang karangalan ay nakita niyang isang malaking kasinungalingan.

Tumingin siya kay Kalinawo, isang lalaki na dapat niyang kamuhian. Ngunit ang lalaking ito ang nagdala sa kanya ng katotohanan. Biglang nawalan ng pwersa ang katawan ng Donya. Ang kanyang kamay ay binitawan ng braso ni Silvino. Bumagsak siya sa upuan ng kanyang wheelchair. Ang ulo ay nakasandal sa likod. Bakit? Muli niyang bulong at pagkatapos ay nawalan ng malay.

Walang sigaw, walang luha. Tanging pagbagsak ng isang kaluluwang na buhay at namatay sa kasinungalingan. Tahimik angenda, sombrio sa loob ng sumunod na linggo. Ang bigat ng kasamaan ay tila umalis kasabay ng pag-alis ni Silvino na agad na inaresto matapos niyang aminin ang kanyang mga krimen sa harap ng mga pulis na tinawag ni Kalinao.

Si Donya Batsa ay nagising ngunit hindi na siya ang dating donya. Tahimik siya parang isang sirang manika. Ang kanyang mga mata ay nananatiling nakatingin sa labas ng bintana. Ngunit mukhang hindi na niya nakikita ang mga puno o ang langit. Ang galit ay wala na. Ang natira ay tanging kawalan. Si Kalinao kasama ang abogado ng donya ay inasikasoan ang lahat.

Ang abogado ay nagpaliwanag kay Kalinao na ang buong pamilya ng Agbayani ay ganap na naabswelto na. sa anumang paratang karangalan ng kanyang lolo ay naibalik. Higit pa rito, ipinasa ng Donya ang isang formal na dokumento. Gusto ng Donya na ilipat ang lahat ng ari-arian niya sayo, Mr. Agbayi. Paliwanag ng abogado. Ito ay isang tanda ng kanyang paghingi ng tawad.

Ang hasiyenda sombrio, ang lahat ng pera, ang lahat ng negosyo. Ito ay lahat sa’yo ngayon. Siya ay nanatiling tahimik ngunit siya ay seryoso. Ang kapalaran ni Kalinaw ay nabago sa isang kisap mata. Ang dating mekaniko na nasa kangkungan ng kahirapan ay ngayon ay isang bilyonaryo. Ang lahat ng kanyang paghihirap, ang lahat ng kanyang sakripisyo ay nabayaran na ng sobra-sobra.

Iniisip niya ang kanyang tatay ginhawa. Maayos na ang kalagayan nito. Nagpapagaling sa isang pribadong ospital dahil sa perang ibinayad ng Donya. Siguradong matutuwa ang kanyang ama. Makakapag-aral siya. Magkakaroon sila ng magandang buhay. Ngunit habang nakatingin si Kalinaw sa malawak at malamig na hardin ng hasyenda, naramdaman niya ang isang pangamba.

Ang ari-arian na ito ay binuo sa kasinungalingan at paghihiganti. Ito ay ang gintong hawa na nagpahirap sa kanya. Kung mananatili siya dito, magiging don kalinaw ag bayani. Ngunit mananatili siyang bilanggo. Bilanggo ng materyalismo. Bilanggo ng nakaraan. Ang pangalan niya ay kalinaw. Kapayapaan. At ang kapayapaan ay hindi matatagpuan sa isang liblib na mansyon.

na punong-puno ng mga multo. “Attorney,” sabi ni Kalinaw. Ang boses ay kalmado at buo. “Maraming salamat. Pero hindi ko po tatanggapin ang ari-arian.” Nagulat ang abogado. “Ano po, Mr. Agbayani? Pinag-iisipan niyo ba ang sinasabi ninyo? Ito ay bilyon-bilon. Ang pinakaimportanteng bagay na maibibigay niya sa akin ay hindi pera attorney.

Ito ay ang aking kalayaan at ang karangalan ng aking pamilya. Iyun lang ang kailangan ko. Pero ang donya, ano ang mangyayari sa kanya? Hayaan ninyo siyang makahanap ng sarili niyang kapayapaan. I-setup ninyo ang isang trust fund para sa kanya. Siguraduhin ninyong may matitira sa kanya para mabuhay ng marangal. Ngunit hindi na kailangan pang mag-alala sa pagpapatakbo ng hasyenda.

At pakiayos na rin po ang annulment namin. Wala na po akong hinahangad pa sa kanya. Sa huling pagkakataon, pumasok si Kalinaw sa silid ni Donya Batya. Nakaupo pa rin ang matanda. Tila hindi gumagalaw mula ng siya ay nagising. Lumuhod si Kalinaw sa tabi ng kanyang wheelchair. Inilabas niya ang pinatuyong puting bulaklak sampagita na kinuha niya sa mesa ng donya.

Marahil ay ito ang paborito ng donya. Hindi na ang kanyang ina. Inilagay ni Kalinaw ang bulaklak sa kamay ng Donya. Donya bat siya. Mahinang bulong ni Kalinao. Wala na po akong galit sa inyo. Alam kong naging biktima lang kayo ng puot at kasinungalingan ni Silvino. Pinatawad ko na po kayo. Huwag na po kayong magpabigat sa nakaraan.

Tiningnan ni Kalinaw ang mga mata ng Donya ngayon ay walang laman. Ngunit may isang bahid ng pagkaunawa. Tumayo siya at sa huling pagkakataon tumalikod siya. Gusto ko lang po sana na malaman ninyo na hindi lahat ng agbayani ay trador at ang pag-ibig ay laging naghahatid ng katotohanan. Lumabas si Kalinaw ng Hasyenda Sombrio.

Hindi na siya nag-abalang magdala ng anumang maleta. Ang tanging dala niya ay ang kanyang kalayaan, ang malinis na pangalan ng kanyang pamilya at ang katotohanang natuklasan niya. Sa paglabas niya sa tarangkahan, hindi siya lumingon. Sa kanyang likuran, ang Hasyenda Sombrio ay nanatiling isang malaking anino.

Ngunit sa kanyang harapan, ang araw ay sumisikat. Ang liwanag ay dumarating na may pangako ng isang bagong simula. Ang pagpapatawad ay hindi nagbigay sa kanya ng kayamanan ngunit nagbigay ito sa kanya ng isang bagay na mas mahalaga. Ang kapayapaan. Sound of uplifting hopeful acoustic guitar music begins. Sa isang simpleng bayan kasama ang kanyang ama na ngayon ay malakas na.

Itatayo ni Kalinao ang kanyang sariling buhay. Isang buhay na gawa sa katotohanan, pagpapakumbaba at walang bahid ng puot. At dito po nagtatapos ang kwento nila Kalinao Agbayani at Donya Batya de la Sombra. Isang paglalakbay na nagturo sa atin na ang tunay na pag-ibig ay hindi lang tungkol sa pagmamahal kundi tungkol sa pagpapalaya.

Ang kwento ni Kalinao ay nagpapaalala sa atin na ang bigat ng galit at paghihiganti ay mas mabigat pa kaysa sa anumang utang o kahirapan. Ang tunay na kayamanan ay ang kapayapaan ng ating mga puso. Taos puso po akong nagpapasalamat sa inyong walang sawang pagsubaybay sa bawat sandali ng biyahe na ito mula sa dilim ngyenda, sumbrio, hanggang sa bukang liwayway ng pagpapatawad.

Marahil marami sa atin ang may mga donya batya sa ating buhay. Mga sugat na matagal ng hindi gumagaling. Naway maging inspirasyon si Kalinao na hanapin natin ang ating sariling katotohanan at hanapin ang lakas para magpatawad. Nais ko pong marinig ang inyong saloobin. Ano po ang paborito ninyong eksena? Anong aral ang inyong natutunan? I-comment niyo lang po sa ibaba.

Kung nagustuhan ninyo ang kwentong ito, isang pindot lang po sa like button, ey share at mag-subscribe na rin po kayo sa ating channel para hindi kayo mahuli sa susunod na kwento ng pag-ibig at pag-asa. Muli, ako po ang inyong lingkod. Nag-iiwan ng isang paalala. Ang bawat puso ay may sariling kwento at ang bawat kwento ay may aral na naghihintay.

Pagpalain po kayo ng Panginoon, kayo at ang inyong buong pamilya. Hanggang sa muli at paalam. У